tag:blogger.com,1999:blog-28735584945339006252024-03-13T04:25:24.042-07:00Narayana Moorty's Telugu BlogNarayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.comBlogger24125tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-58524349922927214582010-09-12T12:17:00.000-07:002010-09-12T17:19:25.616-07:00సంసార సాగరం దుఃఖమయమా?సంస్కృతంలో ’యద్భావం తద్భవతి’ అనే ఉక్తి ఉంది. ’దేన్ని నమ్ముతే అది అవుతావు.’ ఉదాహరణకు నువ్వు అల్పుడవని నమ్ముతే అప్పుడు నువ్వు అల్పుడవే అవుతావు. <br />
<br />
ఈ వ్యాసంలో నేను చెప్పేదేమిటంటే మన ఆలోచనలూ, నమ్మకాలూ మనమే. అయినప్పటికీ, కనీసం క్షణికంగానైనా ఆ ఆలోచనలూ, నమ్మకాలూ మనం ఎరిగినప్పుడు మనం వాటికి బాహ్యంగా ఉండగలం. అలా అలోచనల్ని ఎరిగినప్పుడు ఆ సమయంలో మనం మరో ఆలోచన అవుతామనుకోండి. అయితే మన ఆలోచనా సముద్రానికి బాహ్యంగా పూర్తిగా ఒక్క క్షణమైనా ఉండడం సాధ్యమే. <br />
<br />
నమ్మకాలు తక్కిన మనో స్థితులలాగానే ఆలోచనాభూయిష్ఠమైనవి. మనోస్థితులన్నీకూడా అదేవిధంగా అనివార్యంగా అలోచనారూపంలో ఉండి, అలోచనల ద్వారానే జీవం పోసుకుంటాయి. ఉదాహరణకు, మన ఆశలూ, భయం లాంటి ఆవేశాలూ, సౌందర్యోపాసనా లాంటివి.<br />
<br />
నన్ను నేను పరిశీలించుకుంటే నిరంతరంగా నా మనసులో ప్రవహించే ఆలోచనా పరంపరా, మనో స్థితులూ, మనో చిత్రాలూ (images) తప్ప మరి నేనేమీ కాదనిపిస్తుంది. మనం ఈ ఆలోచనలు ఆలోచించే ఒక వ్యక్తిఅనీ, ఆ మనోస్థితులను అనుభవించే వ్యక్తిఅనీ భావించడం కద్దు. మనల్ని మనం ముఖాముఖీ ఎదుర్కున్నప్పుడు మనకు మిగిలేవి ఆ ఆలోచనలు మాత్రమే; ఆలోచించేవాడెవడూ కనబడడు.<br />
<br />
ఏ క్షణంలోనైనా మనం మనల్ని చూచుకున్నప్పుడు, మనంకూడా మరో ఆలోచనగానో, దృక్పథంగానో ఉంటాము. ఈ ఆలోచననీ దృక్పథాన్నీ కూడా మరో క్షణంలో మనల్ని మనం ఎరిగినప్పుడు చూడగలం. మనం ఒక దృక్పథంనించి ఏ విషయాన్నైనా గుర్తించినప్పుడు ఆ గుర్తింపు ఆ విషయానికి ఒక నిరవధినీ (continuity), ఒక మనోస్థితిగా దానికి స్థిరత్వాన్నీ ఏర్పరుస్తుంది. అంతేకాదు, ఆ విషయాన్ని తరచుగా మన స్వరూపాన్ని (identity) కల్పించే మనోస్థితిగా మనకి మనం ఆపాదించుకుంటాం. ఈవిధంగా మనం పునః పునః చేసే స్వసంవేదన (self-consciousness) ఈ మనో స్థితిని స్థిర పరుస్తుంది. అవే బాధాకరమైన అవేశపు మనోస్థితులే కన అయితే మనం ఆ గోతిలో మరింతలోతుగా దిగిపోతాం. మనం ఆ స్థితుల్లో ఉన్నంతసేపూ అవి మన అస్తిత్త్వానికి అత్యవశ్యమైనవిగానూ, వాటికి ఎన్నడూ అంతం ఉండనట్టు గానూ అవుపిస్తాయి. అవి లేకుండా మనల్ని మనం ఊహించుకోలేం. అలాగే పునః పునః గుర్తించడం ద్వారానూ, సమ్మతి (confirmation) ద్వారానూ సుఖకరమైన మనో స్థితులకు ప్రాణంపోసి వాటిని మరింత బలవంతమైనవిగా చేస్తాం. <br />
<br />
ఉదాహరణకి, ఒక వ్యాకుల స్థితినిగానీ, దుఃఖాన్ని గానీ తీసుకోండి. వ్యాకులస్థితీ, దుఃఖం ఇవి అలోచన లేకుండా ఎప్పుడూ ఉండవు. ఏ ఆవేశమైనా ఆలోచనలేకపోతే అది కేవల రూపంలేని శక్తిగా (energy) మాత్రమే ఉంటుంది; దాన్ని ఫలానా అవేశ స్థితి అని మనం గుర్తించలేం కూడాను. అది కేవలం ఒక ఉద్రేకం (excitement) కావొచ్చు. మన మనోస్థితిని ఎరిగి దాన్ని దుఃఖమని గుర్తించినప్పుడు, దానికి మనం ఒక నిరవధిత్త్వాన్ని, శాశ్వతత్త్వాన్నీ అపాదించి, మనం దుఃఖంలో నిశ్చయంగా ఉన్నామని రుజువు చేసుకుంటాం. ఆ స్థితిలేకుండా మనం ఉండలేం అన్నట్టు భావిస్తాం. ఈ విధంగా మనం తిరిగీ ఆ స్థితిని గుర్తించడం వల్ల ఆ స్థితికి నిరవధికత ఏర్పడి, దాన్ని మనం ఎప్పటికప్పుడు సజీవంగా నిలబెడతాం. అలా చెయ్యకపోతే, మరో జ్ఞాపకం మనసులోకివచ్చి ఆ దుఃఖాన్ని తిరగబెడితేతప్ప, ఆ దుఃఖం త్వరలోనే సమసిపోతుంది,.<br />
<br />
ఉదాహరణకు, మానాన్న చనిపోయినప్పుడు మా నాయనమ్మ ఎంతో దుఃఖంలో ముణిగిపోయింది. ఆమె ఏడ్పునూ, గోడకి వేసి తల బాదుకోవడాన్నీ ఏదీ ఆపలేకపోయింది, చాకలివాడు వచ్చి పిలిచినప్పుడూ, బజారులో దుకాణానికి వెళ్ళి నన్ను శవజాగరణకు అవసరమైన వస్తువుల్ని తెమ్మన్నప్పుడూ తప్ప. అయితే ఆసమయాల్లో హఠాత్తుగా ఆమె దుఃఖం ఆగిపోయింది. అవసరమైనవన్నీ చెప్పి, చెయ్యాల్సినవన్నీ చేసింతరవాత, అవిడ రోదన మళ్ళా మొదలయింది. ఆమె ఏడుస్తూన్న సమయంలో ఆమే ఆమెదుఃఖం అనుకుని ఉండొచ్చు. కనీసం, ప్రస్తుతావసరాలని చూచుకోవాల్సిరావడం వల్ల ఆమె తన దుఃఖాన్ని క్షణికంగా మర్చిపోయింది. తన కొడుకు చావు జ్ఞాపకం, తను ఇంతకుముందే ఏడుస్తున్నాననే జ్ఞాపకం ఆమె దుఃఖానికి మళ్ళీ ప్రాణం పోశాయి. చాకలి వచ్చినప్పుడూ, నన్ను వస్తువులు కొనడానికి బజారు పంపించినప్పుడూ ఆమెకు ఎంతో అవశ్యం అనుకున్న ఆమె దుఃఖం ఏమయింది? <br />
<br />
మృత్యుభయం, వ్యాధిభయం లాంటి విషయాలు తీసుకోండి. ఈ భయాల్ని కల్పించిన పరిస్థితుల్ని తిరిగి తిరిగి అలోచిస్తూండడం వల్ల వాటికి పునర్జీవనం కలుగుతుంది. ఆ విధంగా మనం వాటికి అవిరతత్త్వాన్నీ, శాశ్వతత్త్వాన్నీ కల్పిస్తాం. మనం భయాన్ని ఎరుగుతున్న ప్రతి సారీ్ అది ఒక బాధాకరమైన, అవాంఛితమైన విషయంగా కనిపిస్తుంది; అందుకని మనం దాన్ని ప్రతిఘటిస్తాం. దానివల్ల మనం ఆ భయంలోకి మరింత లోతుగా దిగజారుతాం. ప్రతిఘటించిన ప్రతిసారీ ఆ భయం మరింత పెద్దదీ, క్లిష్టమూ అయి మనల్ని పూర్తిగా తనలో ముంచేసి నిస్తబ్ధుల్ని చేస్తుంది. అయినా మనం దాన్ని వదలలేము, ఎందుకంటే దాన్ని వదిలేస్తే మనం మన అస్తిత్త్వాన్నే పోగొట్టుకున్నట్టుగా అవుపిస్తుంది. మన భయాన్ని పోగొట్టుకుంటే మనల్ని మనం కోల్పోయినట్టే అనిపిస్తుంది.<br />
<br />
కోపం విషయంకూడా అంతే. కోపానికి కారణమైన పరిస్థితిని పునరామర్శించుకుంటూ, మన కోపాన్ని సమర్ధించుకుంటూ, రూఢిచేసుకుంటూ దాన్ని ఎంతగా ఉద్ధృతం చేసుకుంటామో గమనించండి. పరిస్థితుల వత్తిడి వల్ల, ఉదాహరణకు పై అధికారి అక్కడే ఉన్నాడని గమనించడం కారణంగా, మన కోపాన్ని వ్యక్తం చెయ్యలేకపొయ్యామనుకోండి. అప్పుడు ఆ కోపం ఏమయింది? ఎక్కడన్నా దాక్కుందా? ఎక్కడ? కోపానికి ఒక తీర్మానం జరగక పోయినప్పుడు అది మరొక రూపంలోనో, మరొకరిమీదనో వ్యక్తమవవొచ్చు. అలా జరుగుతే దానికి కారణం దాని వెనక ఉన్న భౌతిక కారణాలు (ఉదాహరణకు, అడ్రినల్ గ్రంథి స్రావం) ఇంకా తీర్మానం కాలేదన్నమాట. <br />
<br />
కోపం మనకు సంభవించే విషయం అని మీరనవచ్చు. భౌతికమైన బాధకూడా మన ఎరికలో బాధ అనే ఓ మనోస్థితిగా సత్వరం పరిణమిస్తుంది; భౌతికమైన బాధగురించిన భయం పోయినప్పటికీ, మనం అలోచనతో దాన్ని తుడిచెయ్యలేము. వ్యాకులత, ఈర్ష్య, అసూయ, కోపం లాంటివన్నీ బాధాకరమైన స్థితులే; కనీసం, వాటిని నివారించుకునే ప్రయత్నంలో వాటిని బాధాకరమైన వాటినిగా పరిగణిస్తాం. భౌతిక బాధను మనం ఎరిగి నప్పుడు దాన్ని భయంగానూ, మనను మనం చూచి జాలిపడడంగానూ, వ్యాకులత గానూ మార్చుకుంటాం. వీటిని మనం మానసికంగా బాధాకరమైన స్థితులని అనుకుంటాం. అంతేకాక ఈ స్థితులద్వారా ఆ భౌతికమైన బాధ కూడ మరింత ఉద్ధృతమై అవిరతం అవుతుంది. గుర్తింపు, నిర్ణయించడం, పెంపొందించడంతో కూడుకున్న ఈ చక్రం బాధనూ వ్యాకులతనూ పునః పునః ఎరుగుతూండడంతో తిరిగి తిరిగి పునరావృత మవుతుంది. <br />
<br />
నేను అవాంఛనీయమైన మనోస్థితులగురించే మాట్లాడుతున్నాననుకోకండి. సమయం సుఖంగా గడిచిపోతోంటే మన భుజాలమీద మనం తట్టుకుని శభాష్ అనుకుంటాం -- ఆ విధంగా మన సంతోష స్థితిని స్థిరపరచుకుని దానికి అవిరతతని కల్పించుకుంటాం. బాధాకరమైన స్థితులలాగానే ఈ స్థితులకు కూడా అంతరాయం కలగొచ్చు. ఉదాహరణకు, నేను ఒక సినిమా చూస్తూ ఆ ఆనందంలో నిమగ్నుడనై ఉన్నాననుకోండి. హఠాత్తుగా, మర్నాడు నేను పరీక్షకు చదువుకోవాలనే విషయం నాకు గుర్తుకువచ్చిందనుకోండి. అప్పుడు నా ఆనందం క్షణంలో అదృశ్యమై పోతుంది. అలాగే చాల సార్లు మనం వినే సంగీతం వినాలనీ ఆనందించాలనీ మనతో మనం చెప్పుకోవాలి. అప్పుడు మనలో మనం అలా ఎంత ఎక్కువగా అనుకుంటే అంత తక్కువగా సంగీతాన్ని విని ఆనందించగలుగుతాం. మరో పని ఏదైనా చెయ్యాలనీ, లేదా మరో చోట ఉండాలనీ ధ్యాస కలిగినప్పుడు, మన ఆనందాన్ని ఎరగడమే మన ఆనందంలోంచి మనల్ని బయటికి లాగుతుంది. <br />
<br />
మనం మన మనోస్త్థితుల్ని స్వసంవేదన (self-consciousness) ద్వారానూ, గుర్తింపు ద్వారానూ, నిర్ణయాలద్వారానూ స్థిరపరుచుకోవడం కద్దయినా, వాటినించి మనం పూర్తిగా బయటకూడా పడగలం. మన నిరంతర భయ స్థితిలో ఒకానొక క్షణంలో మనం ఆ భయంతో విసుగుపుట్టి దాన్ని ప్రతిఘటించమనీ, దాంతో పోరాడమనీ, దాన్నించి పారిపో ప్రయత్నం చెయ్యమనీ నిశ్చయించుకున్నామనుకోండి. "ఏది ఏమయితే అవనీ; నేను చచ్చినా సరే; నాకు కాన్సర్ వస్తే రానీ; నేను సతతమూ బాధతోనే ఉండొచ్చు; లేదా చావనూ చావొచ్చు. ఎలా అయితే అలాగే కాని," అని అనుకున్నాననుకోండి. అప్పుడు మనం ఆ భయానికి లొంగిపోతాం; దానికి మనల్ని మనం అప్పగించుకుంటాం. అప్పుడు మనం మన భయంలో స్థిరపడే బదులు దాన్ని క్షణికంగానైనా అధిగమిస్తాం. అదేవిధంగా, మనం కోపంలో ఉన్నప్పుడు, అవతలి మనిషిని క్షమించి, మనల్ని మనం సమర్ధించుకునే యత్నాన్ని విరమించి, ఆ మనిషి ప్రవర్తనను మార్చడానికి ప్రయత్నించం అనుకోండి. అప్పుడు చూడండి ఆ కోపానికి ఏ మవుతుందో.<br />
<br />
ఈ పై చర్చను అన్ని మనోస్థితులకూ అన్వయించొచ్చు.<br />
<br />
నాకు తెలిసినంతలో మనం బయటపడలేని ఒక్క మనోస్థితికూడా లేదు. దాని వ్యవస్థనూ, నిర్మాణాన్ని (అంటే దాని వెనక ఉండే ప్రేరణలనూ, నమ్మకాలనీ (assumptions), అభిమానాల్నీ (attachments), ప్రతిఘటనల్నీ) గమనించి, దాన్లో ఉండకూడదనే నిర్ణయానికి రావాలి. మరోసారి ఆ స్థితిలోకి దిగజారినప్పుడల్లా మనం దాన్ని గుర్తుపట్టాలి. దీనన్నిటికి అవశ్యమైన షరతు ఏమిటంటే మన ఉద్రేకతా స్థితికి ఆ సందర్భానికి అవసరమైన ఏ విషయంగురించైనా విరక్తత, త్యాగం. అంటే మన ఆవేశ విషయాన్ని విడిచి ఉండగలగడం. (సాంప్రదాయికంగా వచ్చిన ఉక్తి నొకదాన్ని ఈ సందర్భంలో గుర్తుంచుకోండి: "సరాగమంటే ఇది లేకపోతే నాకు జరగదు అనుకోవడం.")<br />
<br />
ఒక మనోస్థితిని మరో ఆలోచనతోనైనా మరో మనోస్థితితోనైనా అధిగమించగలం. మనోస్థితి అంటే అవిరతమైన ఆలోచనా పరంపరే. మనం మన మనోస్థితికి భిన్నం కాదు. మరో ఆలోచన మన మనసులోకి చొచ్చుకొని వచ్చి మన జీవాన్ని ఆవహించినట్టు, ఆ క్షణానికి మనం ఆ అలోచనగానీ మనోస్థితిగాని అయిపోయి పూర్వస్థితి నించి బయట పడతాం.<br />
<br />
అలా మనం ఆ ఆలోచనగానీ, మనోస్థితిగానీ ఒక్క క్షణం మాత్రమే అయి, మరో క్షణంలో స్వసంవేదన ద్వారా (మనను గురించిన ఎరికద్వారా) బయట పడగలుగుతే, మన నిజమైన ఆత్మ, స్వరూపం ఏమిటి? <br />
<br />
అప్పుడప్పుడు ఈ విధంగా మనం మన మనోస్థితులనుంచీ, ఆలోచనలనించీ బయట పడడమేకాదు; నేను కావాలనుకుంటే కొన్ని క్షణాల్లో నేను అన్నివిధాలైన అలోచనా పంకాల్నించి బయటపడి ఏ ఆలోచనా లేకుండా, రెండే కొలతల (two dimensions) స్థితిలో ఉండగలను. అలాంటి స్థితిలో నాకూ ప్రపంచానికీ అంతరం ఉండదు. దీనికి అవసరమైంది అన్ని చింతల (concerns) నించీ విముక్తులం కావడమే; అంటే బతుకు చావుల గురించిన చింతలనించి కూడా. ఈ విధమైన వైరాగ్యం సంపుర్తి అయినప్పుడు, మరి వేరే మనోస్థితుల్నీ, ఆలోచనల్నీ(వాటినించి విడిగి ఉంటాం కనక -- అదే వైరాగ్యమంటే) అధిగమించాల్సిన అవసరం ఉండదు. ఆక్షణానికి ప్రతిదీ అది దానిగానే ఉండొచ్చు; మనం దేన్నీ మార్చనవసరంలేదు! అప్పుడు మనమున్న స్థితిని మంచిదనిగానీ, చెడుదనిగానీ, వాంఛనీయమైనదని గానీ, అవాంఛనీయమైనదని గానీ, సుఖమని గానీ, కష్టమనిగానీ నిర్ణయించం. వాటితో మనకు నిమిత్తంలేదు. ఒక్కొక్కప్పుడు మనం మన అలోచనలగానూ, మరొకప్పుడు శూన్యంగానూ ఉంటాం.<br />
<br />
అయితే ఇక్కడ ఒక సమస్య ఉంది: ఈ అధిగమన స్థితిలో కూడా ఏం జరుగుతోందో మనకు ఎరిక ఉంటుంది. అంటే ఏదో మనో వ్యాపారం జరుగుతూ ఉండాలి. ఏ ఆలోచనాలేకపోతే, ఆ స్థితి ఒకటి ఉన్నదని మనకు తెలియనుకూడా తెలియదు, తెలియడమనేది ఒక ఆలోచనద్వారానే జరుగుతుంది కనక. అంటే నా ఉద్దేశంలో, గాఢనిద్రలో ఉన్నప్పుడు నేనుండనన్నమాట. <br />
<br />
అద్వైతాన్ని బోధించిన ఆది శంకరులు మనం నిద్రనించి లేచింతరవాత గాఢంగా నిద్రించామని గుర్తుతెచ్చుకోగలం కనక గాఢనిద్రలోకూడా ఆత్మ (సాక్షి) ఉంటుందన్నారు. దీనితో నేను ఏకీభవించను. నేను గాఢ నిద్రలో ఉన్నానని గుర్తుకు తెచ్చుకున్నాం అంటే, మనం నిద్రలో పడిపోయే క్షణమూ, లేచింతరవాత మొద్దుబారిన శరీరాన్ని మాత్రమే గుర్తుకు తెచ్చుకున్నామే గానీ, ఆ రెంటి క్షణాల మధ్యా, అంటే గాడనిద్రలోని మనో స్థితిని, గుర్తుకు తెచ్చుకోలేదు. అలా పూర్వాపర క్షణాలకి మనం లంకపెట్టి, వాటికి అవిరతతను ఏర్పరచి, వాటి మధ్య సమయానికి గాఢనిద్రని ఆపాదించుకుంటాను. <br />
<br />
అయితే, మనం అలోచించకపోతే మనం లేనట్టేనా? పై చెప్పిన నా రెండుకొలతల స్థితే నా నిజ స్వరూపం అయి ఉండాలి (దీన్ని విషయాల్ని కేవలం ఎరగడం అందామా?); లేకపోతే నేను ఉన్నాననే నాకు తెలియని ఏదో స్థితిని నా నిజస్వరూపం అందామా? ఈ స్థితిని ఆత్మ అని గానీ, అస్తిత్త్వపు ఏకత్త్వం అనిగానీ అని, తెప్పమీద తేలిపోదామా?Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-90544758232077214862010-09-09T14:32:00.000-07:002010-09-09T14:33:45.999-07:00నీతి గతి ఏమిటి?<i>(తక్కిన కొన్నివ్యాసాలలాగానే ఇది కూడా నా ఇంగ్లీషు వ్యాసం నించి స్వేచ్ఛానువాదం. చదవడానికి వీలుగా ఉంటుందని అవసరమైన చోట కొద్ది ఫుట్ నోట్స్ ను చేర్చాను.)</i><br />
<br />
"నీతి అంటే ఏమిటి? నీతి అంటే ఎవరో అదేశించిన నీతి నియమాలని అనుసరించడం కాదు. ఆకర్షణలకు అతీతంగా ఉండడమూ కాదు. ద్వేషాన్నీ, కోపాన్నీ, దురాశనీ, కామాన్నీ, దౌర్జన్యాన్నీ అదుపులో ఉంచుకోవడమూ కాదు. ముందూ తరవాతా చేతల్ని ప్రశ్నించడం వల్లనే నీతి అనే సమస్య ఉద్భవిస్తుంది. ఈ పరిస్థితికి కారణం తప్పు ఒప్పుల్ని విచక్షించే శక్తీ, దాన్ని అనుసరించి మన కార్యాల్ని మలుచుకోవడానికి ప్రయత్నించడమూ.<br />
<br />
జీవితం అంటే చేత. ప్రశ్నించకుండా చేసే కార్యమే నీతి. నీ చేతలని నువ్వు ప్రశ్నించడంవల్ల జీవిత్ ప్రకాశమే నాశనమవుతుంది. ఆలోచన రక్షణా కవచం లేకుండా జీవితాన్ని దానిదోవ దానినే వ్యక్తం చేసుకోనిచ్చేవాడికి రక్షించుకునేందుకు ఒక ఆత్మ అంటూ ఉండదు. అసత్యం పలికేందుకు గానీ, నటించడానికి గానీ, తన చుట్టూ ఉన్న సంఘం అవినీతికరమైందిగా భావించే ఏ కార్యన్నైనా చేసేందుకు అతనికి ఏం అవసరం ఉంటుంది?" -- Mystique of Enlightenment లో యూజీ. <br />
<br />
మనకి ఇష్టం ఉన్న లేకపోయినా మన కార్యాల్నిమనం ప్రశ్నించుకుంటూనే ఉంటాం. ఉదాహరణకి, మన కార్య పర్యవసానాలని గురించి మనం ఆదుర్దా పడుతూనే ఉంటాం -- అవి మనం ఆశించినట్టుగా ఉంటాయా, మనకి గానీ పరులకి గానీ హాని కలిగిస్తాయా అనీ, మన కార్యాలకు కొన్ని పర్యవసానాలు సంభవిస్తే మనకి ఏమవుతుందీ అనీ. మనం పూర్వం నమ్మినట్టి తప్పొప్పుల, మంచిచెడుల ప్రమాణాలకి మన కార్యాలు వ్యతిరేకంగా జరిగినట్టయితే, మనం అపరాధం చేసినట్టు భావిస్తాము; మన కార్యాలకి మనం కావాలనుకున్న ఫలితాలు రాకపోతే మనసులో చింతపడతాం; వస్తే సంతోషిస్తాం. <br />
<br />
<br />
ఏదైనా నైతిక సిద్ధాంతం (నైతికి నిర్ణయాలగురించిని సిద్ధాంతం) సబబైనదా కాదా, ఉదాహరణకి ఉపయోగితావాదం (Utilitarianism1) విధివాదం (Deontologism2) కంటే మేలైనదా, సుఖవాదాన్ని (Hedonism3) అంగీకరించాలా అహంవాదాన్ని (Egoism4) అంగీకరించాలా, అనే ప్రశ్నలతో నాకు ప్రమేయం లేదు. నైతికి నిర్ణయాల విషయంలో ఏదో ఒక ప్రమాణాన్ని మనం చేపట్టినప్పటికీ, మనం పెద్ద సమస్యనొకదాన్ని ఎదుర్కోవడం తప్పదు. <br />
<br />
ఆ సమస్య ఏమిటంటే నీతి విషయాల్లో మన చేతలు తప్పా ఒప్పా అని మథనపడటమే కాదు; మనమే ఒప్పని స్వీకరించిన వాటికి అనుగుణంగా మనం ఆచరించడక పోవడమే. మొట్టమొదట ఆరిస్టాటిల్ అజితేంద్రియత్వపు (incontinence) సమస్యతో కుస్తీపట్టాడు. ఈ సమస్య క్రైస్తవ మతంలో ఇచ్ఛాబలహీనత సమస్యగా రూపొందింది: "మనసు చెయ్యాలనుకుంటుంది గానీ శరీరం దానికి లోబడదు."<br />
___________________________________________<br />
1 జాన్ స్టూవర్ట్ మిల్, జెరెమీ బెంథెమ్ అనే ఇంగ్లీషు తత్త్వజ్ఞులు ప్రతిపాదించిని నైతిక సిద్ధాంతము: ఏయే కార్యములు జనాధికానికి సుఖపర్యవసాన కారకమవునో అవే సరైన కార్యములు. దుఃఖ పరిణామ కారకమైన కార్యాలు అపసవ్యమైనవి. సుఖదుఃఖములే మంచి చెడ్డలు. వాటిని ఆధారం చేసుకునే మన కార్యాల సవ్యాపసవ్యాలని నిర్ణయించాలి.<br />
2 విక్టర్ ఇమాన్యుయెల్ కాంట్ అనే జర్మను తత్త్వశాస్త్రజ్ఞుని నీతి సిద్ధంతము. కార్యాల నీతి అవినీతులను అవి విధికి అనుగుణంగా ఉన్నాయా వ్యతిరేకంగా ఉన్నాయా అనే దాన్ని బట్టి నిర్ణయించాలి. వ్యక్తి తలపెట్టిన కార్యము సార్వజనీనికము కాగలదో లేదో దాన్నిబట్టి విధిని నిర్ణయించాలి. <br />
3 ఎపిక్యురస్ అనే ప్రాచీన గ్రీకు తత్త్వజ్ఞుని నీతి సిద్ధాంతము. వ్యక్తికి ఏ కార్యము సుఖమును కలగజేయునో, అనగా దుఃఖమును నివారించునో అదే సరైన కార్యము. ఈ సిద్ధాంతము ఆధునికి ఉపయోగితావాదానికి ప్రాతిపదిక.<br />
4 నాకు (అహానికి) ఏ చేత సుఖాన్నిస్తుందో అదే సరైన చేత. ఈ సిద్ధాంతాన్ని అంగీకరిస్తే నైతిక సాపేక్షావాదాన్ని అంగీకరించడమే. నాకు సుఖకరమైన విషయము నీకు బాధాకరమవవచ్చు కాబట్టీ, ఆ పరిస్థితిలో ఒకే చేత ఒకే సమయంలో తప్పూ ఒప్పూ కూడా అవవచ్చు. అంటే ఈ సిద్ధాంతం పరస్పర విరుద్ధమైన భావాలకి తోవతీస్తుంది.<br />
___________________________________________<br />
<br />
సోక్రటీసు, ఆయన తరవాత ప్లేటో ఏమని చెప్పారంటే ఒక మనిషికి మంచి అనేది ఏమిటో తెలుస్తే అతను తప్పకుండ మంచివాడవడమే కాక, అవశ్యం దానికి అనుగుణంగా ప్రవర్తిస్తాడు అని. అంటే మనిషిలో ముఖ్యమైన కీడు అతని అజ్ఞానమే. ప్లేటో తన రిపబ్లిక్ అనే గ్రంథంలొ శ్రేయస్సుని గురించిన జ్ఞానానికీ మనిషి సుఖానికీ (దానిద్వారా రాజ్య సుఖానికీ) ముడి పెట్టి, వ్యక్తి (ఆ విధంగా రాజ్యంకూడా) నైతికంగా ప్రవర్తించే ఆవశ్యకతను సృష్టించాడు. <br />
<br />
ఈవిధంగా మనం అవినీతి ప్రవర్తనకు కారణం అజ్ఞానమనిగానీ, ఇచ్ఛా బలహీనత అనిగానీ సిద్ధాంతరీత్యా అనుకున్నా మనిషి నమ్మకాలకీ, అతని సంకల్పానికీ అతని ప్రవర్తనకీ మధ్య అంతరం పోదు. తప్పొప్పుల విషయంలో మనకి ఎలాటి అభిప్రాయాలు ఉన్నప్పటికీ, మనలో అత్యధికులం ఒకవిధంగా నమ్మి, ఒకవిధంగా అని, మరొక విధంగా ప్రవర్తిస్తాం. పై చెప్పిన ఉక్తిలో యూజీ అన్నట్టుగా మన కోర్కెలూ, అవేశాలూ, మన ఆత్మ రక్షణా -- ఇవే నీతికి ప్రతిబంధకాలు. <br />
<br />
ఒకసారి ఆచరించింతరవాత, ఒక్కోసారి ఆంతరంగికంగా మనం చింతిస్తున్నా, చేసినపని తప్పని భావిస్తున్నా, ఇతరుల సమక్షంలో మన కార్యాల్ని సమర్ధించుకోవడనికి ప్రయత్నిస్తాం. ఈ విధంగా మనం ద్వంద్వ జీవితాల్ని జీవించడం మొదలెడతాం: బైటికి, జన సమక్షంలో, మనం మంచి వాళ్ళుగా ఉండేట్టు కనబడడానికి ప్రయత్నిస్తాం; కాని లోలోపల మనం ఇతరులపై కుట్ర చేస్తూ, మన కోర్కెల్ని మనం తీర్చుకుండేలాగా చూస్తాం. ఈ విధంగా నీతి ఒక బూటకం అయిపోయిందంటే ఆశ్చర్యంలేదు.<br />
<br />
నా మొదటి నీతి శాస్త్రపు క్లాసుల్లో "నీతి ఇతరులకు మాత్రమే"నని హాస్యంగా అనేవాణ్ణి. ఇతరుల ప్రవర్తనని మంచనిగానీ చెడనిగానీ, తప్పనిగానీ ఒప్పనిగాని చప్పున అనడనికి సందేహించం. అలాటి నిర్ణయాల్ని మన అహాన్ని పోషించుకోవడానికి తరచూ ఉపయోగిస్తాం. అంటే వాటి ద్వారా మనం ఇతరులకంటే అధికులమని భావించుకుంటాం. ఇతరులకంటే మనం ఉన్నత నైతికి స్థాయిలో ప్రవర్తిస్తున్నామని గర్వ పడుతూంటాం.<br />
<br />
మనం అంతా జీవితం గడపటానికి ఒక జీవిత విధానానం (policy of living) కోసం చూస్తూంటాం. దాని ద్వారా మనం శాశ్వతంగా సుఖంగా ఉండి సమాజంతో సామరస్యతతో ఉండగలమని భావిస్తాం. దురదృష్టవశాత్తూ, ఒక వేళ అలాంటి విధానం ఏదైనా మనకు దొరికినా, నాకు తెలిసినంతవరకూ తన విధానాల్నీ, తన నైతికి ప్రమాణాల్నీ తనే ఉల్లంఘించని వ్యక్తిని ఒక్కణ్ణికూడా నేను ఊహించలేను, ముఖ్యంగా మరొకరు చూస్తూండనప్పుడు. <br />
<br />
ఎందుకు ఈ నటన? అసలు నీతే ఎందుకు? తప్పొప్పుల (వాటికి మూలమైన మంచి చెడుల) ప్రమాణాలెందుకు?<br />
<br />
ఈ విధమైన నీతికి మన జీవితాల్లో స్థానం లేదని చాలా కాలంగా అనుకుంటూ వచ్చాను. నన్ను ఈ విషయంలో అపార్ధం చేసుకోకండి: ఖూనీ, మాన భంగం చెయ్యడం, దౌర్జన్యాలూ, అబద్ధాలూ, దొంగతనాలూ, పర్యవసానలని లక్ష్యం చెయ్యకుండా ఉద్రేకంతో ప్రవర్తించడమూ -- వీటిని నేను సమర్ధిస్తున్నాననుకోకండి. (పైన పేర్కొన్న యూజీ ఉక్తిని ఆధారంగాచేసుకుని ఆయనకూడా ఇలాంటి ప్రవర్తనని సమర్ధిస్తున్నారని మీరు అపోహ పడొచ్చు -- కానీ అంతకంటే సత్యదూరమైన విషయం మరొకటి లేదు.) <br />
<br />
ఆత్మ రక్షణత్త్వాన్నిగురించి యూజీ ప్రస్తావించారు. దురదృష్ట వశాత్తూ మన ఆత్మరక్షణ కోసం మనం మన ఆలోచననీ చేతల్నీ ఉపయోగిస్తాం. మనం వాస్తవంలో కొన్ని సందర్భాల్లో ఎలా ప్రవర్తిస్తామో చూస్తే విచిత్రంగా ఉంటుంది: మనకి కోర్కెలున్నాయి; వాటిలో కొన్ని పరస్పర విరుద్ధాలు. అలాగే మనకు భయాలుకూడా ఉన్నాయి. ఏదైనా ఒక పరిస్థిని ఎదుర్కొన్నప్పుడు మన సంఘర్షణల్ని దృష్టిలోపెట్టుకుని మన మానసికి వ్యవస్థ (mental economy) కి అనుగుణంగా ఉండేట్టు ప్రవర్తిస్తాం. నైతిక ప్రవర్తనకు నా అభిప్రాయంలో ఇంతకంటే వేరే హామీ లేదు. ఉదాహరణకి ఈ క్రింది పరిస్థితిని పరిశీలించండి:<br />
<br />
ఒక యువతి తన అనాహ్వానిత గర్భం విషయంలో సలహాకని నాదగ్గరకి వస్తుంది. నేను జీవరక్షణ దృక్పథాన్ని అవలంబించి ఆమెను గర్భాన్ని పూరి తొమ్మిది నెలలూ మోసి, పిల్లని కనమనీ, దాన్ని పెంచే విషయంలో ఏమనా సమస్య ఏర్పడితే, ఆ పిల్లని దత్తతకి ఇయ్యమనీ ఆమెతో అనొచ్చు. లేదా, యథేచ్ఛా దృక్పథంతో అమెను గర్భస్రావం చేయించుకోమని అనొచ్చు. (వాస్తవానికి ఒకామెకు నేను ఈ విధంగా సలహా ఇచ్చాను; అది తల్లికి గానీ, బిడ్డకి గానీ మంచిదా కాదా అనే ప్రశ్ననటుంచి. కారణం, దాన్లో నా స్వార్ధంకూడా కొంత ఉంది.) నేను ఆ సలహా ఇచ్చినప్పుడు ఆమె విచారించాల్సిన చాలా అంశాల్ని నా దృష్టిలో ఉంచుకోలేదు: ఉదాహరణకి, బిడ్డ పుట్టింతరవాత ఆమె అర్ధిక పరిస్థితి ఏవిధంగా ఉంటుంది? సాంఘికంగా చెడుపేరు రావడం, బంధువుల నిందలూ, అన్నిటికంటే ముఖ్యంగా ఆమెకు కలిగే వంటరితనం, నేరభావం, తనను మరొకరు ద్రోహం చేశారనే భావం లాంటివి. ఆమెకు సలహా ఇచ్చినప్పుడు నేను ఈ అంశాలగురించి అలోచించకపోతే, ఆమె ఎదుర్కొనే ముఖ్య సమస్యని నేను పరిగణించకుండా, నా సలహాని పైనించి ఆమె తలపై రుద్దుతున్నట్టవుతుంది. అలా సమస్యను పరిష్కరించడానికి ఆమెకు సహాయ పడకపోవడమేకాక ఆమెపై మరింత వత్తిడి తెచ్చిన వాడినవుతాను. ఇక్కడ నా స్థానం న్యాయమూర్తి గానా, స్నేహితుడిగానా, లేదా సలహాదారుగానా? నిజానికి, ఈ సందర్భంలొ, తప్పొప్పులు, మంచి చెడులూ అనే పదాల్ని ఉపయోగించడం అప్పటికే ఉన్న అయోమయాన్ని ఇంకా ఎక్కువ చేసినట్టవుతుంది. ఈ విషయంలో నేను ఎలాంటి దృక్పథాన్ని చేపట్టాలి?<br />
<br />
ఇప్పుడు ఆమెకు ఈ విషయంలో సలహా ఇవ్వాలనుకోండి. మొట్టమొదట, ఆమెకు ఇదిచెయ్యాలి, అది చెయ్యకూడదు అని సలహా చెప్పను. ఇక్కడ తప్పొప్పుల విషయం విచారించకుండా, తన మనసును తనే నిర్ధారణ చేసుకోవాలనీ, ఈ పరిస్థితిలో తనకు కలిగే భావాల్ని (feelings) శ్రద్ధగా వినాలనీ, జరగబోయే వివిధ పర్యవసానాలనీ ఆమె ఏవిధంగా ఎదుర్కొంటుందో ఆలోచించాలనీ చెబుతాను. వీటన్నిటిని విచారించిన తరవాత తను ఏవిధంగా నిర్ణయిస్తే తను జీవితంతో సమధానపడి సామరస్యంతో జీవించగలదో అలాంటి నిర్ణయాన్నే తీసుకోవాలనీ, తత్క్షణమే తాను ఓ నిర్ణయానికి రాలేకపోతే సమస్యకు పరిష్కారం అవుపించేంతవరకు దాని విషయం అలోచిస్తూనే ఉండాలనీ చెబుతాను. (అంటే అది పరిష్కారమైందాకా తను ఆ సమస్యతో కూర్చోవాలన్నమాట.) ఆమె తన సమస్యకు సరైన పరిష్కారం కనుక్కోగలిగితే ఆమె మానసిక క్షోభ తగ్గిపోయి ఆమె ప్రశాంతంగా బతకగలదనీ చెబుతాను. అప్పుడు తనకు సంబంధించినంతవరకూ తనకు ఓ పరిష్కారం లభించినట్టేనని ఆమెకు తెలుస్తుంది. తను పూర్వం చేసిన నిర్ణయం (పరిష్కారం) విషయంలో పొరపాటు పడ్డట్టు ఆమెకి అనిపిస్తే, అప్పుడు ఆ సమస్యని పునరాలోచించి పూర్వం కంటే మరింత సంతృప్తికరమైన మరో పరిష్కారాన్ని కనుక్కొంటుంది. దురదృష్టవశాత్తూ ఈ విషయంలో నియమాలేమీ లేవు. అయితే, తాను ఏవిధమైన నిశ్చయానికి వచ్చినా ఇతరుల నైతికి నిర్ణయాలని ఎదుర్కోవాల్సిఉంటుందని ఆమెకు తెలుసు. అంతే కాదు, తాను ఒంటరిగా కాక సంఘంమధ్యలో, చట్టాలమధ్యలో బతకాలని కూడా ఆమెకు తెలుసు.<br />
<br />
మన నైతిక సందిగ్ధతలకు ఈ విధమైన పరిష్కారమార్గం తప్పొప్పు, మంచి చెడు విషయాల సమస్యనే పట్టించుకోదు. (అయితే పర్యవసానాల్ని దృష్టిలో పెట్టుకోవడంలో ఆమె ఉపయోగితావాద దృష్టితో సమస్యని చూస్తోందని మీరనొచ్చు. నా ఉద్దేశంలో అది ఆ దృష్టికంటే ఎంతో మిన్న.) ఆచరణకి ఏవో ప్రత్యేకమైన నియమాలూ, మార్గదర్శకమైన చిట్కాలూ నేను ఇస్తున్నానని కాదు. ఇంచుమించుగా మనం వాస్తవం ఈ విధంగానే ఆచరిస్తామని నా ఉద్దేశం. మన మనో వ్యవస్థలో సమత్వాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని ఇలాంటి పరిష్కారమార్గాన్ని మరింత విశాలం చేస్తే మన వాక్కులకూ చేతలకూ ఉండే తారతమ్యాన్ని తొలగించే అవకాశం ఉందని నా అభిప్రాయం. ఈ మార్గాన్ని స్పష్టంచెయ్యడమే ఇక్కడ నా ధ్యేయం. ఇది మన సమస్యలకి తేలికైన పరిష్కారం కాదని నాకు తెలుసు; కాకపోతే అంతకంటే సులభమైన మార్గ మేమిటో నాకు తెలియదు. <br />
<br />
నేనిక్కడ రాసే విధానానికీ అంతరాత్మ చేసే అలజడిని చల్లబరుచుకునేందుకు చేసుకునే ప్రయత్నానికి పోలికలు కనిపించొచ్చు. కాని అంతరాత్మ కోర్కెల ఉద్ధృతిలో మూగపోవొచ్చు. దాని తప్పొప్పుల ఆదేశాలు మన మత, చారిత్రిక, పరసరాల, తలిదండ్రుల ప్రభావాల్నిబట్టి ఆధారపడి ఉంటాయి. వాటిని స్థిరమైనవిగా పరిగణిస్తే అవసరంలేని మరింత సంఘర్షణ పోగవుతుంది. సంఘర్షణ (అది బాహ్యమైంది కానీ, ఆంతరంగికమైంది కానీ) మనలో అత్యధికులు ఎదుర్కోక తప్పదు. నేచెప్పే విధానం ఆ సంఘర్షణని ఉద్దేశించి చెప్పింది.<br />
<br />
”మనతో మనం జీవించడం’ అంటే నా అర్ధం మనం ఎదుర్కొనే సమస్య విషయంలో అది మన మనసులో తేటపడిందాకా, అంటే మనకి ఇది సమస్య కానంతవరకూ ప్రయత్నిస్తూండడం; అంటే మనతో మనం ప్రశాంతంగా జీవించగలిగేంత మేరకు ఆ సంఘర్షణకి ఒక తీర్మానం తీసుకురావడం. అయితే అలా దానికి తీర్మానం కలిగిందో కలగలేదో నిర్ణయించడానికి న్యాయమూర్తి మీరే. <br />
<br />
నేను అబద్ధాలాడి, ఇతరుల్ని మోసం చేసి, వాళ్ళ కాళ్ళకింద గోతులు తవ్వికూడా నాతో నేను ప్రశాంతంగా ఉండకూడదా అని మీరు ప్రశ్నించొచ్చు. కారణం నేను చేసిన పని సమర్ధనీయమని నేను భావించొచ్చు; లేదా మరొకడు నా విషయంలో గానీ మరొకరి విషయంలో గానీ ఇలాంటి పనినే చేశాడనే నెపంతో కావొచ్చు. దీనికి సమాధానం పరిస్థిని బట్టి ఆధారపడి ఉంటుంది. <br />
<br />
ఉదాహరణకి నాకార్యానికి వచ్చే పర్యవసానాల భయంతో నేను బతకాలి. (లేనిపోని విషయాలపైన నా భయాలు కేవలం ఆధారం లేనివి కావచ్చు.) ఎప్పుడో చాలా కాలం క్రితం ఒకటి రెండు సార్లు గంజా పీల్చింతరవాత, మళ్ళా దాన్ని పీల్చడం మానేశాను; అది నాకు పడలేదనే కాదు; చట్టం అంటే ఆదరమూ, భయమూ ఉండి కాదు (ఇతర విషయాల్లో, ముఖ్యం అనుకుంటే, నేను చట్టాన్ని ఉల్లంఘించగలను); అరెస్టు అయి జైలుకు పోయేంత ముఖ్యమైంది కాదనుకున్నాను. అంతే కాదు; నేను అబద్ధాలాడడం, మోసం చెయ్యడం వల్ల మరొకరికి కష్టం కలుగుతే, దానికి పర్యవసానాలు కూడా ఉంటాయి; అవి నాకు సమస్య అవుతాయి. దానిని పరిష్కరించడానికి నేను పూనుకోవాలి.<br />
<br />
అలాకాక, నేను చేసేపనివల్ల నాకు గాని మరొకరికి గాని కష్టం కలగదనుకోండి, అలాంటప్పుడు దాని విషయమై నేను అసలు విచారించాల్సిన అవసర మేముంటుంది?<br />
<br />
ఈ విధమైన ఆలోచన వల్ల లాభ మేమిటంటే అది ఆత్మజ్ఞానానికి ఒక సాధనమయి, అనవసరమైన గమ్యాలూ, చింతలూ, భయాల్నించి విముక్తులమై, ఆత్మ రక్షణత్వ రహితమైన జీవితాన్ని గడపడానికి వీలవుతుంది. మరో లాభమేమిటంటే మనం ఇతరుల ప్రవర్తనని అంత త్వరగా వేలు చూపి తప్పుపట్టం. <br />
<br />
ఈ విధమైన చింతన ఫ్లెచర్ ప్రతిపాదించిన ’పరిస్థితి’ నీతి5 వంటిది కాదు. ఇక్కడ ఈశ్వర ప్రస్తావనగానీ, ప్రేమ ప్రస్తావనగానీ లేదు. అయితే పరిస్థితి వాదాన్ని ఉద్దేశించి చెయ్యబడ్డ నైతిక సాపేక్షవాదం (moral relativism) అనే సవాలు దీనికి కూడా వర్తిస్తుంది. అయితే ఒక పరిస్థితిని గురించిన నా ఆలోచన కేవలం ఆ పరిస్థితి మీద ఆధారపడడమే కాదు, నా మీద కూడా ఆధార పడి ఉంటుంది. ఎందుకంటే పరిస్థితికి నా సమాధానం నేను పరిస్థితిని ఏవిధంగా చూస్తానో దాన్నిబట్టీ, నా నేపధ్యమూ, పూర్వ ప్రభావాల బలమూ, నా వ్యక్తిత్వ లక్షణాలూ, మానసికంగా అణిచిపెట్టుకున్న అనుభవాలూ -- వాటిని బట్టీ ఆధారపడి ఉంటుంది. అ పరిస్థితికి నా సమాధానం ఈ అంశాలన్నింటి మిశ్రమంమీద ఆధారపడి ఉంటుంది. <br />
_____________________________<br />
5 జోసెఫ్ ఫ్లెచర్ పరిస్థితి నీతి క్రైస్తవమతముపై ఆధారపడ్డ నైతిక సిద్ధాంతము. కొన్ని పరిస్థితుల్లో ప్రేమకోసరమని తక్కిన నైతిక నియమాలని పక్కన పెట్టవచ్చునని ఈయన బోధ.<br />
_________________________________________<br />
<br />
అయితే నా సమాధానం ఇది తప్పు ఒప్పు అని తత్క్షణమే నిర్ణయించేంత స్థిరమైనది కాదు. ఇతరులు దానిపై అలాంటి నిర్ణయాన్ని చేస్తారనుకోండి . కాని నాకు సంబంధించినంతవరకూ ఏ ఒక క్షణంలోనైనా నా సమాధానం నాకు సంతృప్తికరంగానైనా ఉంటుంది, అసంతృప్తికరంగానైనా ఉంటుంది. పరిస్థితుల్లో ఏమైనా మార్పులు వచ్చినప్పుడు పూర్వం సంతృప్తికరమైన సమాధానం ఇప్పుడు అలా కాకపోవచ్చు. మరో సమధానం సంతృప్తికరంగా అవుపించవచ్చు; దాని దృష్ట్యా నేను నా పూర్వ సమాధాన్ని మార్చుకోవచ్చు. అలా మార్చుకోవాలని ఉద్దేశించకపోతే, దాని ఫలితాలని అనుభవించడానికి నేను సిద్ధంగా ఉంటాను. <br />
<br />
ఉదాహరణకి, ఒక సన్యాసిని తనకు గలిగిని అవాంచిత గర్భాన్ని పూర్తిగా మోసి బిడ్డని కనడనికి నిశ్చయించుకున్నదని నేను ఒకప్పుడు విన్నాను. ఆమె తన కార్యపు ఫలితాల్ని అనుభవించడానికి సిద్ధ పడ్డది. అంటే అది సన్యాసాన్ని వదిలి సాధరణమైన స్త్రీ గా అవడం, తననీ తన బిడ్డనీ పోషించుకోడానికి ఏదైనా ఉద్యోగాన్ని చూసుకోవడం, సాంఘిక నిందను ఎదుర్కోవడం లాంటివన్నమాట. వేరే పరిస్థితుల్లో అయితే కారాగారమూ, ఉరిశిక్షా వంటి భౌతిక మైన శిక్షల్ని కూడా అనుభవించడానికి సిద్ధపడొచ్చు. నేను ఆవిధంగా నా జీవితాన్ని తీర్చి దిద్దుకున్నాను కనక నా ఇచ్ఛ ఆవిధంగా ఉండొచ్చు. నేను పిరికిపందనయి మనసు మార్చుకుంటే, దాని ఫలితాల్నికూడా నేను అనుభవించాల్సి ఉంటుంది; అంటే అప్పుడు అది నేను ఎదుర్కొనే పరిస్థితి అవుతుందన్నమాట.<br />
<br />
ఇక్కడ గమనించాల్సిన విషయమేమిటంటే, నా కార్యాల్ని ఇది తప్పూ ఒప్పూ, మంచిదీ, చెడుదీ అని నిష్పాక్షికంగా నిర్ణయించడానికి నిరపేక్షకమైన, నిష్పాక్షికమైన (objective) ప్రమాణాలేమీ లేవు. (అయితే ఆ నిర్ణయాల ఫలితాల్ని నేను అనుభవించాల్సిందే ననుకోండి). నేను వేటితో జీవించగలనో, ఏవి నాకు సంతృప్తి కరమైనవో (లేదా నేను వేటితో జీవించలేనో, ఏవి నాకు అసంతృప్తికరమైనవో) ఆ సమాధానాలని గురించి మాత్రమే నేను ప్రస్తావించగలను. <br />
<br />
ఈ చింతనకు మరో అభ్యంతరం ఉండొచ్చు: ఈ విధానం పూర్తిగా మానసికమైంది. చర్యలు తప్పా ఒప్పా అనేటువంటి నైతిక ప్రశ్నలతో ఈవిధానానికి ప్రమేయమేలేదు. ఇది నైతికంగా నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికీ, నీతి ప్రవర్తనను బోధించడానికీ అవసరమైన అతిముఖ్యమైన సాధనాన్ని మనకు లేకుండా చేస్తుంది. <br />
నేను పైన చెప్పినట్టుగా, మనం నీతిని ఇతరుల చర్యల్లో తప్పొప్పుల్ని నిర్ణయించేందుకూ, ఈ నిర్ణయాలద్వారా మన అత్మయోగ్యతను (self-worth) పెంపొందించుకోడానికీ, మన చేతలు ధర్మమైనవని భావించడానికీ, మనం ఇతరులకంటే నైతికంగాగానీ మరోవిధంగాగానీ అధికులమని భావించడానికీ సాధనంగా ఉపయోగించుకుంటాం. నా దృష్టిలో మనం సమాజంలో ఉన్న పెద్ద సమస్య ఒకటేమిటంటే మనం ఇతరులన్ని అతి త్వరగా తప్పుపడతాం (ఉదాహరణకు, రాజకీయనాయకుల్ని లైంగిక విషయాల్లో వేలెత్తి చూపినట్టు), మనకూ వాళ్ళకూ అంతపెద్దగా తేడాలేదనీ, అలాటి పరిస్థితుల్లో మనం ఉంటే మనంకూడా అదేవిధంగా, బహుశా అంతకంటే నీచంగాకూడా ప్రవర్తిస్తామనీ పూర్తిగా తెలిసికూడా. అలాంటప్పుడు నీతి అనే ఈ ఆటను మనం ఎందుకు ఆడడం అని నేనంటాను.<br />
<br />
ఈ సందర్భంలో నీతికీ చట్టానికీ తేడా ఉన్నదని చెబుతాను. ఉదాహరణకి, మా ఇంట్లో ఎవరైనా దొంగతనంచేస్తే నేను పోలీసులకి ఫిర్యాదు చేసి ఆదొంగని అరెస్టు చెయ్యిస్తాను. ఈ విషయం చట్టానికి సంబంధించింది. నేను చేసిన పని సరైనదేనని భావించి ఏవిధమైన నేరభావం లేకుండా ఉండగలను. <br />
నేరానికి చెందిన న్యాయ వ్యవస్థ నేరస్తుడు ఎందుకు నేరం చేశాడో ఆ కారణాలని పట్టించుకోదు, నేరస్తుడిని శిక్షించడమే దాని ధ్యేయం. ఈ కారణంగా నేను పోలీసులకి రిపోర్టు చెయ్యకూడదనీ భావించవచ్చు. అలా భావిస్తే నేను దానికి అనుగుణంగా ప్రవర్తించి ఆ చర్య ఫలితాల్ని అనుభవిస్తాను. ఉదాహరణకి నేరాన్ని రెపోర్టు చెయ్యకపోవడంలో నేను చట్టాన్ని ఉల్లంఘించొచ్చు.<br />
<br />
అయితే యుద్ధంలాంటి సంఘటనల విషయం ఏమిటి? నైతికనిర్ణయమనే శక్తివంతమైన సాధనాన్ని మనం కోల్పోవడంలేదా? ఉదాహరణకి, ఫలానా ఫలానా యుద్ధం అవినీతికరమైందని అనడానికి ఇక సాధ్యమవుతుందా? దీనికి నా సమాధానమిది: యుద్ధంలో ఈ పక్షం వారినిగానీ, వారి ప్రతిపక్షం వారిని గానీ విమర్శించుకుంటూ పోతే, యుద్ధ సమస్యని పరిష్కరించడానికి బదులు ఏదో ఒక పక్షంపక్క ఉండి యుద్ధాన్ని కొనసాగిస్తూంటాము. వియత్నాం యుద్ధానికి వ్యతరేకంగా రివర్సైడ్ పెద్దబజారులో (అంతకు పూర్వం బర్క్లీలో చేసినట్టే) ప్రదర్శన చేసిన కాలం గుర్తుకొస్తోంది. ఇతరులతో చేతులుకలిపి ఆ బజార్లో నిల్చున్నప్పుడు, అలానిల్చోవడం ద్వారానే నేను వచ్చేపొయ్యేవారి ముఖాల్లో కనబడే వ్యతిరేకతను గమనించాను -- అందరూ నన్ను చూచే ఆ ద్వేషపు చూపులూ, ఆగ్రహంతో చేసే చర్చలూ.<br />
<br />
ఆ సందర్భం యుద్ధపు మూలాల్ని గురించి నన్ను అలోచించడానికి ప్రేరేపించింది. ఆ అలోచనవల్ల అసహనమూ, దురాశా, దౌర్జన్యమూ, ఇతరులపై ఆధికారాకాంక్ష, వైభవకాంక్షా, కీర్తి ప్రతిష్ఠలపై అభిమానం -- ఇవే యుద్ధానికి మూలకారణాలనీ, ఆ కారణాలు నాలోకూడాలేకపోలేదనీ స్పష్టమయింది. అంతేకాదు; ప్రపంచం అంతటా ఉన్న క్షుద్బాధ, దారిద్ర్యం వీటి మూలాలు, అంటే నా అత్మ రక్షణత్వం, స్వాపేక్షా (self-interest), అవసరాలకంటే మిన్నగా సంపదని కూడబెట్టుకోవలనే వాంఛా, నా జీవనవిధనంలో భాగంగా ఉన్నాయనీ స్పష్టమయింది.<br />
<br />
ఇతరులన్నా వారి అవసరాలన్నా లెక్కచెయ్యకపోవడం వల్ల ప్రపంచంలో ఎంతో హాని జరుగుతుంది, ఎన్నో సమస్యలు ఏర్పడతాయి. నాకూ ఇతరులకూ అలాంటి సమస్యలు రాకుండా ఉండాలంటే ఏంచెయ్యాలి? సున్నిశితమైన మనసులేని వాడికి ఇతరుల విమర్శలూ, వారి నైతిక నిర్ణయాలూ అంటవు. అతని అవసరాలే ఆ సున్నిశితత్త్వాన్ని(sensitivity) కలిగించాలి.<br />
<br />
బహుశా చిన్నతనంలో ఉన్నప్పుడే పిల్లలకు ఈ సున్నిశితత్త్వాన్ని బోధించే అవకాశం ఉందేమో. ఉదాహరణకు, ఒక పిల్ల మరొక పిల్లని కొడితే ఆ పిల్లకు బాధ కలుగుతుందని చూపొచ్చు. (ఒకసారి, ఇది మా అమ్మాయికి [దానికి అప్పుడు 4, 5 ఏళ్ళ వయసు కాబోలు] చేతద్వారా చూపాను: పార్కులో మా అమ్మాయి మరో అమ్మాయిని కొట్టింది. నేను నా వేళ్ళతో మా అమ్మాయి చేతిమీది చురుక్కుమనేట్టుగా ఒక్కసారి దెబ్బ వేశాను, "నువ్వు కొడితే ఆ అమ్మాయికి ఇలా ఉంటుంది; కొట్టకు," అంటూ. నేను అమ్మాయిని మళ్ళా మందలించాల్సిన అవసరం రాలేదు.) ఈ విధంగా చూపగలిగితే అది మనం పిల్లలకి ఇవ్వగలిగి ఉత్తమమోత్తమమైన విద్య. మా అమ్మాయికి ఆపిల్లమీద ఉండే అయిష్టతను నేను పోగొట్టలేక పోవచ్చు. అయితే కనీసం ఒక సమస్య ఉన్నదనే ఎరికనయినా కలిగించాను (లేకపోతే నాకు సమాధానం చెప్పాలి కదా!). తరవాత అది ఇలాంటి పన్లు దొంగతనంగా చెయ్యొచ్చుననుకోండి; లేక దౌర్జన్యం కోసమే దౌర్జన్యాన్ని చెయ్యొచ్చు. .... నేను ఈ విషయాన్ని మరింతగా చర్చించనక్కర్లేదు. మా అమ్మాయికి పాఠంచెప్పడం నా అవసరమే కావొచ్చు (నైతికంగా అవసరం అనికాదు, కాని మా అమ్మాయి తక్కిన పిల్లల విషయమైన ప్రవర్తన నాకు ఒక సమస్య అయింది కాబట్టి దాని విషయం నేను పట్టించుకోవాల్సివచ్చింది. ఇతరుల జీవిత మార్గాల్ని మార్చడానికి పూనుకోబోయేముందు, వాళ్ళని తొందరబడి తప్పుపట్టేముందు, నా జీవిత విధానంలో ఏ మార్పులు జరగడానికి సాధ్యమవుతుందో కూడా చూస్తాను. నా అభిప్రాయంలో నైతికం తప్పొప్పులు పట్టడంకంటే ఈ పద్ధతి మెరుగు. వాస్తవానికి, ఈ మార్గం విషయాల్ని స్పష్టంగా చూడడానికీ, కాలక్రమేణా మన సమస్యల్ని పరిష్కరించుకోవడానికీ తక్కిన మార్గాలకంటే మరింత ఎక్కువగా సహాయపడుతుంది. <br />
<br />
సాంప్రదాయికంగా వచ్చిన నైతిక పద్ధతిలో లోపమేమిటంటే మన మాటలకూ చేతలకూ ఉన్న అంతరాన్ని అది తొలగించలేదు; ఎందుకంటే, అది మన వాంఛల్నీ, భావాల్నీ, ఆవేశాల్నీ, మన సహజ స్వభావాన్నీ లెక్కచెయ్యదు. మనచుట్టూ కోర్కెలూ, గమ్యాలూ ఉన్నంతవరకూ మన కర్తవ్యానికీ మన వాస్తవ ప్రవర్తనకీ అంతరం ఉండక తప్పదు. నా మార్గం నేపధ్యంలొ ఉండే ప్రశ్న ఏమిటంటే ఈ అంతరాన్ని తొలగించగలం ఎలా అని. <br />
<br />
నీతిని బహిరంగంనించి తొలిగించి ఆంతరంగికం చేస్తున్నానీ, దాని వల్ల నీతిని బహిరగా చర్చ చెయ్యడానికి వీలుకాకుండా చేస్తున్నాననీ మీరనొచ్చు. అంటే మరొకరి చర్యల విషయంలో నైతిక నిర్ణయాలు చెయ్యలేకపోతే, ఇంకొకరి ప్రవర్తన ఎంత ఏహ్యమైనదైనా మనం దానివైపు వేలుచూపి ఇది తప్పు అనడానికి వీలుండదు; అంటే దాన్ని బహిరంగంగా చర్చించడానికి వీలుండదు; విమర్శించడానికి వీలుండదు; దాన్ని పొగడడానికి గానీ నిందించడానికి గానీ వీలుపడదు. అంటే దీని అర్ధం ప్రజల సంఘవ్యతిరేక ప్రవర్తనని మార్చలేమని. ఇదంతా నిజమైనప్పటికీ, బహిరంగంలో మనం చేసే చాలా విషయాల్ని పెద్ద మార్పుల్లేకుండా సమస్యా పరిష్కార రంగంలోకి తీసుకెళ్ళొచ్చు. ఆవిధంగా మనం పురోగతికి మరింత ఎక్కువగా దోహదం చేసినవాళ్ళంకూడా అవుతాం.<br />
<br />
ఎవరైనా ఒక నైతిక నిర్ణయం చేశారనుకోండి. ఆప్పుడు అలా చేయడం నైతికంగా తప్పు అనాలా అని కూడా మీరడగొచ్చు. నాకు సంబంధించినంతవరకూ అది తప్పూ కాదు, ఒప్పూ కాదు. దానివల్ల నాకు ఇబ్బంది కలగొచ్చు; మరొకరు నా ప్రవర్తనలో ఉన్న సమస్యని వేలెత్తి చూపుతూంటే, అది నా ప్రమాణాలకే వ్యతిరేకమైనప్పుడు, నేను నేరస్థుడినని భావించొచ్చు. అలాంటి సందర్భంలో అ నిర్ణయాన్ని అదే ప్రాతిపదికమీద పరిగణిస్తాను.<br />
<br />
అయితే నా నేరభావం విషయం ఏమిటి? అది మరి ఒక నైతిక సమస్య కాదా? (నా పద్ధతికి ఒచ్చే ఆక్షేపణల సారాంశం ఇది.) నేరభావమూ, అంతరాత్మలో నేరంగా భావించడమూ ఒక వ్యక్తి తాను తన కర్తవ్యం అనుకున్నదానికీ తాను వాస్తవంగా చేసినదానికీ కలిగిన సంఘర్షణ ఫలితం. కర్తవ్యం అంటే కేవలం నైతికమైన కర్తవ్యమే కాదు. ఒక వ్యక్తి తను ఇతరులతో ఏ విధంగా కలిసి మెలిసి ఉండాలో, ఇతరుల విషయంలో ఏ విధంగా ప్రవర్తించాలో అనుకునే వివిధ పర్యాయ మార్గాల్లో ఒకటి మాత్రమే కావచ్చు. ఈ కర్తవ్యంలో నైతిక ప్రమాణాలు ఉండొచ్చు, లేకపోవచ్చు.<br />
<br />
అంతరాత్మ విషయంలో మరో గమనిక: నా సిద్ధాంతానికీ ఫలానా విధంగా అచరించాలా వద్దా అని నిర్ణయించడానికి మన అంతరాత్మ చెప్పినట్టే నడుచుకోవాలనే సిద్ధాంతానికీ సాదృశ్యం ఉందని కొందరనవచ్చు. ఈ భావం సగం మాత్రమే నిజం. అంతరాత్మ అంటే సాధారణంగా నైతికంగా మనకి ఆజ్ఙలు ఇచ్చేటట్టి అంతర్వాణి అనుకుంటాం. సమస్యాపరిష్కార మార్గం అలాకాక, నైతిక విషయాల్నిగురించి ఆలోచించడంతో పాటు, స్వాపేక్ష, ఆవేశాల వంటి విషయాల్నికూడా గమనిస్తుంది. <br />
<br />
అసలు వాస్తవమేమిటంటే, మనకు ఇతరుల విషయంలోనూ, ఇతర జనసమూహాల విషయంలోనూ, దేశాల విషయంలోనూ ప్రమాణాలు ఉన్నట్టే, మన విషయమై మనకు నైతిక ప్రమాణాలు ఉంటాయి. మనం ఆ ప్రమాణాల్ని మన సమాజంనించి బదులుతెచ్చుకున్నాము. వాటిని ఉపయోగించి మనం మనల్ని శ్లాఘించుకోవడమో నిందించుకోవడమో చేస్తాం. మనం వాటిని అవశ్యం నమ్ముతాము. నా పద్ధతి విశేషత ఏమిటంటే, వాటిని ప్రమాణాలనకుండా భావాలనడం. ఫలనాది కర్తవ్యమూ, ఫలానాది నిషిద్ధమూ అని భావిస్తాం. తప్పొప్పులు ఆ భావాల అభివ్యక్తాలే (expressions). మనం ఉన్నాయని నమ్మినప్పటికీ, నిష్పాక్షికంగా వాటిల్లో సరైనవంటూ ఏమీ లేవు,. <br />
<br />
ఆ భావాలు (విది నిషేధాల గురించి) కేవలం నా ఆలోచనలేనా, లేదా, నా మతంలో మనం చేతలు ఎలా ఉండాలీ ఉండకూడదూ అనే విషయాలా? నా ప్రతిపాదన కేవలం ప్రాతీతికవాదం (Subjectivism) అనే సవాలు ఇది. దీనికి నా సమాధానం ఏమిటంటే భావాలకీ నైతిక ప్రమాణాలకీ తేడాలేదనీ, నైతిక ప్రమాణాలు కేవలం నా మనసిక వ్యవస్థలో భాగాలనీ.<br />
<br />
స్వలాభం కోసం చేసే యత్నంలో ఇతరుల కష్టనష్టాల్నికూడా లెక్కచేస్తూ, వ్యక్తి స్వలాభానికీ విధికీ మధ్య సామరస్యం కల్పిస్తూ, ఆవిధంగా సమాజం నైతికమయ్యేటట్టు చెయ్య ప్రయత్నించే ఏ నైతిక సిద్ధాంతానికీ ఈ మార్గానికీ తేడాలేదని ఎవరైనా అనొచ్చు. ఆమేరకు, సమాజం మొత్తపు శ్రేయస్సును పరిరక్షింపచూచే ఉపయోగితావాదానికీ, విధి వాదానికీ ఈ సిద్ధాంతం సాదృశమైనదని అని కూడా అనవచ్చు. <br />
ఈ క్రింది మౌలిక భేదాలను మినహాయిస్తే, ఈ ఆక్షేపణ నిజమేనని నా సమాధానం: మొదటిది, ఈ సిద్ధాంతం వ్యక్తిపైన అనవసరమైన తప్పొప్పులనుగురించిన ప్రమాణాల్ని అనుసరించే భారం వెయ్యదు. రెండోది, ఒక విశేషమైన పరిస్థితి సందర్భంలో వ్యక్తి స్వలాభాన్నీ అతని భావాల్నీ తక్కిన సిద్ధాంతాలకంటే మెరుగుగా సమన్వయ పరుస్తుంది. మూడోది, పై కారణాలవల్ల, వ్యక్తి స్వలాభానికీ, అతని విధికీ మధ్య ఉండే అంతరాన్ని తగ్గిస్తుంది. <br />
<br />
ఆఖరి గమనిక ఒక్కటి: ఇది హ్యూమ్ నైతిక సిద్ధాంతానికి, లేదా దాని ఆధునిక రూపాంతరం జ్ఙానసమేతమైన స్వలాభానికీ (enlightened self-interest) అంత భిన్నమైనది కాదని ఎవరైనా అనవచ్చు. ఆ సిద్ధాంతం అహంవాదానికి మరోరూపం. వ్యక్తి సుఖమే (నా మాటల్లో చెప్పాలంటే ’వ్యక్తి మానసికి వ్యవస్థలో సమత్త్వాన్ని) పరమ శ్రేయమనీ, ఈ ప్రమాణం ఆధారంచేసుకునే చేతల్ని మంచి చెడులుగానూ, తప్పొప్పులుగానూ నిర్ణయిస్తామనీ నేను వాదిస్తున్నాననొచ్చు. దీనికి నా సమాధానం ఏమిటంటే, నా సిద్ధాంతం ఆ విధంగా కనపడొచ్చు; కానీ తేడా ఏమిటంటే, నా సిద్ధాంతం నైతిక మనస్తత్త్వాన్ని లెక్కలోకి తీసుకుంటుంది; నైతిక సిద్ధాంతాలు సాధరణంగా దాన్ని లెక్క చెయ్యవు. <br />
<br />
* * *Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-6037243510804685682010-09-01T11:03:00.000-07:002010-09-01T11:03:30.903-07:00నువ్వు నువ్వుగా ఉండడంలోని క్లిష్టత:’నువ్వు ఏమీ చెయ్యనఖ్ఖర్లేదు. నువ్వు నువ్వుగా ఉంటే అంతకంటే సరళమైన పని మరొకటి లేదు" అని యూజీ అనేవారు. అయితే దురదృష్టవశాత్తూ మనం మనంగా ఉండడం అవపడేటంత సరళమైన విషయంకాదు.<br />
<br />
’మనం మనంగా ఉండడం’ అంటే మనంకాని ఇతరం మరొకటి (మరొకడు) కావాలనుకోకపోవడం అన్నమాట. ఉదాహరణకి, మరొకనికంటే మనం తక్కువ అనే న్యూనభావం గానీ, మనలో ఏదో వెలితి ఉందనే భావం గానీ, మనం మనంగా ఉండడం అంటే భయం గానీ మనకి కలిగిందనుకోండి. అప్పుడు మనం ఏవిధంగా ప్రస్తుతం ఉన్నామో దాన్ని మార్చకపోవడమే (మార్చడానికి ప్రయత్నించక పోవడమే), అంటే మరొకరికంటే అధికులం కావడానికి గానీ, మరింత సమర్ధులం కావడానికి గానీ, మనం మనంగా ఉండే భయాన్ని పోగొట్టుకోవాలని గాని ప్రయత్నించకపోవడమే మనం మనంగా ఉండడమన్నమాట. ఏక్షణంలోనైనా మనం మనంగా కాక మరొకటి (మరొకడు) కావాలనుకోకపోవడం అంటే మనం మరో చోట గానీ, మరో స్థితిలోగానీ, పరిస్థితిలో గానీ ఉండాలనుకోకపోవడం.<br />
<br />
మనకు ప్రస్తుతం ఏది ప్రాప్తించిందో దాన్ని స్వీకరిస్తాం. అంటే దాంతోనే తృప్తి చెందుతాం.<br />
<br />
మానవుడు తను ఏ స్థితిలో ఉన్నా, ఏ విధంగా ఉన్నా ఆ స్థితిని ఎరగకుండా ఉండలేడు. మనం మనంగా ఉండడంలోని సమస్య ఏమిటంటే, మనం ఫలానా విధంగా ఉన్నామనే ఎరిక మనను గురించిగానీ, మన స్థితిని గురించి గానీ ఒక నిర్ణయాన్ని (judgment) ఏర్పరచుకుంటుంది. ఆ నిర్ణయ వ్యాపారంలోనే దాన్ని అధిగమించాలనే ప్రయత్నం, మరేదో (మరొకడో) కావలనే ప్రయత్నం, నిబిడీకృతమై ఉంటుంది. అంటే మన పరిస్థితిని మేలు చేసుకోవాలనే ప్రయత్నం ఇమిడి ఉంటుంది. <br />
<br />
మనం మరొకటి (మరొకడు) కావాలనే ప్రయత్నాలు ’మనం’ అనే భావంలో కూడకలుపుకుంటే తప్ప, మనం మనంగా ఉండాలనే భావం అసంబద్ధమవుతుంది. కనీసం అవుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే, మనం మనం ఉండడమంటే మన పరిస్థిని మనం ఎరిగి ఉండాలన్నమాట. అట్లాంటి ఎరిక ఉంటే, దాంతో పాటే విధిగా దాన్ని అధిగమించి మరొకటి (మరొకడు) కావాలనే ప్రయత్నంకూడా ఉంటుంది. అంటే మనం మనంగా ఉండకపోవడమన్నమాట. ఆ విధంగా ’మనం మనంగా ఉండడం’ అంటే ’మనం మనంగా ఉండకపోవడం’ అవుతుంది. మరోమాటలో చెప్పాలంటే, మనం మనం కాకపోవడమే మనం మనం కావడం అవుతుంది. ఇది కేవలం అసంబద్ధం.<br />
<br />
ఆ విధమైన ఎరిక మనకి కలిగినప్పుడు, మన స్థితిని అధిగమించాలనే ప్రయత్నాన్ని కూడ ఎరిగినప్పుడు, మన స్థితిని అధిగమించ ప్రయత్నించడం నిష్ప్రయోజనమనీ, మన స్థితిలో ఏ లోపమూ లేదనీ, మనకి తెలిసినంత వరకూ గతంలో ఏ పరిష్కారమూ మన ప్రత్యేక సమస్య విషయంలో సఫలవంతమైనదని రుజువుకాలేదనీ మనకు మనం చెప్పుకొని సమాధాన పరుచుకోడానికి ప్రయత్నించవచ్చు. ఈ విధమైన సంభాషణ తాత్కాలికంగా మనం మనల్ని తిరిగి చేరుకొనేట్లు చెయ్యొచ్చు. అప్పుడు మనల్ని మనం అంగీకరించుకోవడం నేర్చుకున్నామనిగాని, మన స్థితితో మనం తృప్తి చెందామని గాని అనొచ్చు.<br />
<br />
కాని మన మనస్సు ఒక తూలనా సాధనం. తన స్థితిని తాను ఎరగడమే కాకుండా ఇతర స్థితుల్తో దాన్ని పోలుస్తుంది -- ఎరికె, దానితో సహా వచ్చే నిర్ణయమూ తూలనాత్మకమైనవి. మనం మనతో పరిపరివిధాలా మరో విధంగా చెప్పుకున్నా, ఈ తూలనాత్మక నిర్ణయంతో పాటు మనకు ఇతరమైనది ఏదో ఒకటి అయ్యే వ్యాపారం, ఏదో ఇతర స్థితికి చేరే వ్యాపారం (అది కేవలం భావనలో, ఊహలోనైనా సరే) జరిగి తీరుతుంది.<br />
<br />
ఈ క్లిష్టతకు పరిష్కారం: నా ఉద్దేశంలో ఈ క్లిష్టతను పరిష్కరించాలంటే మనం మరో స్థితిలోకి పరిణమించడాన్ని ఒప్పుకోవడమే. అంటే దాన్ని ఏ విధంగానూ ప్రతిఘటించకుండా ఆ పరిణామస్థితిలో ఉండి పోవడమే. ఏదో ఒక స్థాయిలో మనతో మనం సమాధాన పడాలి. అది మనం ప్రయత్నవిషయంలో కావచ్చు, పరిణమించడం విషయంలో కావచ్చు. ఈ విధంగా మనం కనీసం పైపైన చెయ్యగలిగినా, కాలక్రమేణా ఆ అంగీకారం, అంటే సమాధాన పడడం లోతు పొరల్లోకి చొచ్చుకుపోయి, మన స్థితినీ, భయాన్నీ, బాధనీ, నేరభావాన్నీ, తదితరాల్నీ అంగీకరింపగలిగేంతవరకూ సంభవిస్తూంటుంది. సంపూర్ణాంగీకారం అంటే బాధకీ, భయానికీ, నేరభావానికీ సంపూర్ణంగా లొంగి పోవడం అన్నమాట. అప్పుడు మనం మనం కాము; ఆత్మ నిర్మాణం (self structure) కనీసం ఆ విషయంలోనైనా, తాత్కాలికంగానైనా కరిగిపోతుంది; మనం శుద్ధ చైతన్య స్థితికి, లేదా శరీర చైతన్య స్థితికి తిరిగి చేరుకుంటాం. మరోమాటలో చెప్పాలంటే, ఆత్మ పొరలలోనించి చొచ్చుకు వెళ్ళితే, మనం మన గా ఉండడమంటే ఏదో మరో స్థితికి చేరడానికి ప్రయత్నించకుండా, <b>కేవలం ఉండడమే</b> నన్నమాట.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-82088092574154579182010-08-29T08:48:00.000-07:002010-08-29T08:55:31.740-07:00ముఖ్య సందేశం:ఆ మధ్య Google నా ఇంగ్లీషు బ్లాగులో కొత్త పోస్టింగులు వీలులేకుండా చేసి కొత్త బ్లాగుని (moortysblog.blogspot.com) సృష్టించడంతో కొంత తికమక అయి అసలు తెలుగు బ్లాగు ముఖమే చూడలేదు. ఇప్పుడు ఈ పోస్టింగును ఇక్కడ ప్రచురించ గలుగుతే ఇక్కడ త్వరలోనే మళ్లా రాస్తాను. క్షమించండి.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-91897006787840675072009-06-29T11:30:00.000-07:002009-06-29T11:31:03.798-07:00అంతర్దృష్టిఈ మధ్య ఒక రోజున నా మెడ నెప్పిని (లేదా మరో విధమైన నొప్పి) ఒదిలించుకోడానికి నా మనసు రకరకాల ఉపాయాల్నిఏ విధంగా అన్వేషిస్తోందో గమనిస్తున్నాను. సాధారణంగా, ఏ విధమైన బాధగానీ, అసుఖంగానీ కలిగినప్పుడు తత్క్షణమే బాహ్య ప్రపంచంలో పరిష్కారాన్ని వెదకడానికి పూనుకుంటాను. ఉదాహరణలు ఏదైనా మందూ, అహారానుపానం, హోమియోపతి మందు, కైరోప్రాక్టరు సహాయాన్నర్ధించడం, శస్త్రచికిత్సలాంటివి. ఇలాంటి ఉపాయాలు గతంలో ఏమీ పనిచెయ్యలేదని స్పష్టమైనాకూడా మనసు ఊరుకోదు. ఏమైనా కొత్త లక్షణాలు (symptoms) కనిపిస్తే వెంటనే గుండె ఝల్లుమని వాటి నివారణోపాయాల్ని వెతికే ప్రయత్నంలో పడతాను. ఆ రోజున నా మనసు చేసే ఇలాటి ప్రయత్నాన్ని గమనించాను. (ఇలా గమనించడం ఇదే మొదటి సారి కాదనుకోండి.) అప్పుడు నా మనసు పరిష్కారాన్ని అన్వేషించే ఆ ప్రయత్నాన్ని మానేసింది. నా మనోదృష్టి 'లోపలికి’మళ్ళింది. త్వరలోనే ఆ బాధకూడా ఉపశమించింది. (ప్రతిసారీ ఇలా జరుగుతుందని నేను అనడం లేదు.) నేను బాధని 'ఉండనీలే’ అనుకున్నాను. అంటే దానికి పూర్తిగా లొంగిపోయానన్నమాట. (’ఉండనీలే’ అనుకున్నప్పుడల్లా బాధ పోతుందనిగానీ, బాధకలిగినప్పుడు వైద్య సహాయాన్నర్ధించకూడదనిగానీ, వైద్య చికిత్సవల్ల ప్రయోజనం లేదనిగానీ నేను అనడంలేదని గమనించండి.) ఈ సందర్భంలోనే నాకు 'అంతర్దృష్టి’ అనే పదం అర్ధం స్పష్టమైంది. ఈ సమయంలో నా బాధ అంతరించినప్పుడు బాహ్యాంతరాల మధ్య తేడా, దానితో లోపలికి చూడడం అనేదీకూడా లేకుండాపొయ్యాయి.<br /><br />ఈ ప్రయోగం ద్వారా తెలెసిన విషయమేమిటంటే అ సుఖము ఎరికెలోకి వచ్చిన తత్క్షణంలోనే అహం-పరం అనే విభేదం ఏర్పడడం, దానితోబాటు భయోదయం, భయంవల్ల బాహ్యప్రపంచంలో ఏదైనా ఉపాయం దొరుకుతుందేమోనని చూడడం, దానికోసం ప్రయత్నం చెయ్యడం. అంతే కాదు, కాల విచక్షణ కూడా ఏర్పడుతుంది. అంటే భవిష్యత్తును జరగబోయే వాటివిషయంలో భయం, ఆశ వంటివి కలగడం. <br /> <br />ఈ ప్రయోగాన్ని తల్చుకుంటే అష్టాంగ యోగంలోని ఒక అంగమైన ప్రత్యాహారం గుర్తుకొస్తుంది. ’ప్రత్యాహారం’అంటే ఇంద్రియాల్ని బాహ్యప్రపంచ దృష్టినించి ఉపసంహరించుకోవడం. ’ప్రత్యాహారం’ అంటే బాహ్యవిషయాల్నించి దృష్టిని వెనక్కి తీసుకోవడమని నేను నా విద్యార్ధులకి చెప్పేవాణ్ని. దాని తరవాతి అంగం ’ధారణ’ -- అంటే ఏదో ఒక విషయంపై ఏకాగ్రతని నిలపడం. తరవాతి అంగం ’ధ్యానం’. బహుశా నా ప్రయోగం ఈ పై అంగాల నన్నిటినీ ఒకటిగా చేసి బాహ్యాంతర విభాగాల్నీ, అహం-పరం విభేదాల్నీ లేకుండా చేసిందేమో. నా ప్రయోగంలో మరో విశేషం నా మనసులోని అహం-పరం అనే ద్వంద్వంలో బాహ్యాంతర విషయాల మధ్య తేడా లేకపోవడం; ’విషయం’ అనే భావంలోనే అది నాకు బాహ్యమైనదనే అర్ధం ఇమిడి ఉంది. <br /><br />’అంతర్దృష్టి’ ’లోపలికి చూడడం’ లాంటి పదాలు ఆధ్యాత్మిక పరిభాషకి చెందినవి. మనస్తత్వ శాస్త్రంలో ’introspection' అనే పదాన్ని ఎక్కువగా వాడతారు. ఎక్కడ ఈ పదాల్ని ఉపయోగించినా, సాధారణంగా వీటి పేరట మనం చేసుకునేవి స్మృతులని ఎరగడం, (ఉదాహరణకి ఒక గత సంఘటనని గుర్తుచేసుకుని అది ప్రస్తుతం జరుగుతున్నట్టుగా దానికి ప్రతి చెప్పడం), శరీరంలోని వివిధ అంగాల్నీ, మనసులోని ఆలోచలనూ, భావాలనూ, ఉద్రేకాలనూ, మనం చేసే కర్యాలనూ, వాటి ఉద్దేశాల్నీ మన ఎరికలోకి తీసుకొచ్చుకోవడం లాంటివి. మనం తెలుసుకునేవి, ప్రతి చెప్పేవీ మన మానసిక ప్రపంచంలోని అంశాలు. మన వ్యాపారాలన్నీ ఈ చైతన్యరంగంలోనే జరుగుతయ్యి. విషయాలన్నీ ఈ రంగంలోనే ఉంటాయి. వాటికి ప్రతి చెప్పడం ఒక దృక్పథంనుంచి జరుగుతుంది. ఈ దృక్పథాన్ని మన గతంనించి తెచ్చుకుంటాము. ఆక్షణంలో అ దృక్పథమే ’నేను’ అనేది. అందుకే ఈ (అహం-పరం) విభజన. కాలమూ, కాలభావమూ ఈ ప్రక్రియలో ఇమిడి ఉన్నాయి. అంటే, ఇలాంటి స్వచైతన్యంనుంచే భూత, భవిష్యత్ వర్తమానాలనే విభజనలు ఉదయిస్తాయి.<br /><br />ఇలాంటి ఎరిక నిష్పాక్షికంగా ఎప్పుడూ ఉండదని మనకి తెలుసు. ఉదాహరణకి మన చర్యల్ని గమనించినప్పుడు మన పట్ల మనం పక్షపాతంతో ఉంటాము. తరచుగా ఆ దృక్పథం కొద్దో గొప్పో వ్యక్తంగానో, అవ్యక్తంగానో, మాటల్లోనో, మాటలు లేకుండానో, మన ఆలోచనల రూపంలో ప్రకటితమవుతుంది. అంతర్డృష్టితో మన్ని మనం చూచుకునేప్పుడు, ఆ చూచేదాన్ని మన కోర్కెలకి అనుగుణంగా మలుచుకుంటాం. దీని ఫలితంగా, మనకు కనిపించేది మరింత సంతోషకరం గానూ, లేదా ఇదివరకుకంటె తక్కువ బాధాకరంగానూ ఉండాలనీ, మనకు మనం మరింత అంగీకారయోగ్యంగా కనబడాలనీ మన యత్నం. ఇలాంటి వ్యాపారం మనం తెలిసి చేసుకున్నట్లయితే దాన్ని’స్వచైతన్యం’అంటాం. మనకి మనం ఆదేశాల్నిచ్చుకున్నప్పుడుకూడా మనం మరింత అభివృద్ధి చెందాలనీ, మెరుగైన మరో ప్రదేశానికి వెళ్ళాలనీ, ఇంతకంటే ఉత్తములం కావాలనీ మన ఉద్దేశం. అయితే ఇలాంటి వ్యాపారం మనకు పూర్తి ఎరికలేకుండా కూడా చెయ్యగలం -- అప్పుడు దాన్ని ’అంతర్దృష్టి’ అని గానీ ’స్వచైతన్యం’ అనిగానీ అనం.<br /><br />విషయప్రపంచం నించి మన దృష్టిని మనం ఉపసంహరించుకున్నప్పుడు క్షణికంగానైనా మాటల ద్వారా జరిగే ఆలోచనా స్రవంతి స్తంభించి పోతుంది, మరోక్షణం మరోవిషయం మన దృష్టిని ఆకర్షించిందాకా. అప్పుడు, తిరిగి మన ఆలోచనా ప్రవాహం కొనసాగుతుంది. <br /><br />తరచూ మన స్వచైతన్యం ఒక యుద్ధ రంగం. దాన్లో నిరంతరగా యత్నం జరుగుతూనే ఉంటుంది. ఈ యత్నానికి చోదన శక్తి మనం పట్టుపట్టిన (మనకు అంటిన) గమ్యాలూ, విషయాలే. ఈ వ్యాపరాన్ని సమస్యల్ని పరిష్కరించుకోవడానికే కాక కోర్కెల్ని తీర్చుకోవడానికీ, (భయం, న్యూన భావం, నేర భావం లాంటి) అవాంచనీయమైన విషయాల్ని నివారించడనికీ, మన గమ్యాన్ని చేరుకోవదానికి వివిధ మార్గాల్నీ, పథకాల్నీ వేసుకోవడానికీ, మన ప్రస్తుత స్థాయిని కొనసాగించుకొని, పరిరక్షించుకోడానికీ, తరుచు ఇతరులకి హానిచేశైనా మనని మనం సమర్ధించుకోవడానికీ, శ్లాఘించుకోవడానికీ, మన వైభవాన్ని ప్రకటించుకోవడానికీ మనం ఉపయోగిస్తాం. ఇదాంతా సాధారణంగా ’ఆలోచన’ పేరట జరుగుతుంది. <br /><br />మన సమస్యలకు ’బాహ్య’ పరిష్కారాల్ని అన్వేషించడం మానేసినప్పుడు పరిష్కారాల్నే వెతకడం మానుకున్నామన్నమాట. అప్పుడు మనం ఆ సమస్యకు లొంగి పోయినట్లే. కనీసం క్షణికంగానైనా అన్వేషణకు స్వస్తి చెప్పామన్నమాట. (అప్పుడు సమస్య మీద మనకు పట్టు వదిలిందనొచ్చు.) అప్పుడు మన దృష్టి అంతరంగంలోకి మళ్ళిందనొచ్చు. అయితే చూడ్డానికి అంతరంగమే లేదు. దేన్నీ మార్చడానికిగానీ, ఇప్పుడున్నదానికి భిన్నంగా మరోవిధంగా ఉండడానికి యత్నం చెయ్యకుండా, శరీరాంగాల్ని ఎరికగా ఉండే కేవల చైతన్యం మాత్రమే ఇది. ఇందులో బాహ్యమూ లేదు, అంతరమూ లేదు; కేవలం ఉనికి మాత్రమే.<br /><br />అదే విధంగా, మనం సమస్యకి (బాధకి) ప్రతి చెప్పడం మనేసినప్పుడు, సమస్యని చూచే మన వ్యక్తిగత దృక్పథంకూడా పోతుంది. క్షణికంగానైనా ఆ ప్రతి చూచే యంత్రాంగం, అంటే మన ’అహం’, మన దృక్పథం లేకుండాపోతుంది; కనీసం నిస్తబ్ధంగా ఉంటుంది. <br /><br />ఈ ప్రక్రియను అతి క్లుప్తంగా, ఎంతో సులభమైనది కనిపించేట్టుగా రాస్తున్నానని నాకు తెలుసు. నా ఉద్దేశం ఈ ప్రక్రియలోని అంశాలను వేలెత్తి చూపడమే; అది అతి సులభమని చెప్పడానికి కాదు. దాని ఫలితం చిరకాలం ఉంటుందనికూడా నేనడం లేదు. <br /><br />మనం మన ఆలోచనలనించి విముక్తులమైనప్పుడు, అంటే, ఒక గమ్యాన్ని గానీ, పట్టుబట్టిన విషయాన్ని గానీ త్యజించినప్పుడు, అది మనం ఎరికతోనే చేస్తాం. సాధారణంగా ఏదైనా ఉపాయాల్ని ఊహించుకుంటున్నప్పుడూ, మనల్ని మనం సమర్ధించుకుంటున్నప్పుడూ, కాపాడుకుంటున్నప్పుడూ, మనం కలవరపడ్డప్పుడు మనల్ని మనం శాంతింపజేసుకున్నప్పుడూ ఏ విధంగా మనతో మనం మాట్లాడుకుంటామో, అదేవిధంగా, వ్యక్తంగానో, అవ్యక్తంగానో (తెలిసో తెలియకో) ఫలానా విషయాన్ని వదిలేసుకుందామని మనలో మనం అనుకుంటాం. ఈ విధంగా మనకి మనం ఇచ్చుకునే ఆదేశాలు మాటలరూపంలో ఉంటాయి; వాటి ఫలితాలు మాత్రం మాటలరూపంలో ఉండకపోవచ్చు. <br /><br />దానితో సహగామిగా ఒచ్చే ఆలోచనా స్రవంతి లేకుండా చైతన్యం అనేది ఏమైనా ఉంటుందా అనే ప్రశ్న పై చర్చ వల్ల ఉదయిస్తుంది. అలోచన సతతమూ జరుగుతూనే ఉంటుందని అనలేము. ఉదాహరణకి, యూజీ తాను గోడమీద ఒక గడియారాన్ని చూస్తూన్నప్పుడు తన మనోస్థితిని వివరిస్తూ తన ఉనికి మొత్తం ’అదేమిటి’ అనే ఒక ప్రశ్నార్ధకంగా ఉందంటారు. అంటే అది గడియారమని గానీ, దాన్లో టైము ఇంతైందని గానీ ఙ్ఞానం లేని కేవల చైతన్య స్థితి. (ఆయన గోడమీద ఒక గడియారాన్నిగానీ, కనీసం ఒక వస్తువునిగానీ కేవలం ఎరికతో చూస్తున్నారనడం సమంజసం కాదు. ఆయన కేవలం ఎరికలో ఉన్నారనడం ఉచితం.) తరవాత ఎవరైనా ’మీరు దేన్ని చూస్తున్నారు?’అనిగానీ, ’ఇప్పుడు టైమెంత?’ అనిగానీ ప్రశ్నిస్తే, సమాధానం ఆయనన్నట్టుగా చటుక్కున బాణంలాగా వస్తుంది. అప్పుడు ఆయనకి తనేం చూస్తున్నారో తెలిసిందన్నమాట.<br /><br />అలాంటి ఎరిక ఎంతకాలం ఉంటుందనేది సంబంధమైన ప్రశ్నకాదు. మనం మరుక్షణంలో మరేదో విషయంలో నిమగ్నులం అయినప్పుడుగానీ, ఏదైనా పరిస్థితి ఉడుకులో ఉన్నప్పుడు గానీ, మనకి విషయాన్ని విరాగంగా చూస్తో, దాని్కీ (మన గమ్యానికీ) మనకూ గల సంబంధం ఏమిటని ప్రశ్నించుకోము; అంటే మనకీ (ప్రతి చెప్పే యంత్రాంగానికీ) ఆ విషయానికీ మధ్య ఒక అంతరాన్ని కల్పించుకోము. ఇక్కడ నా ధ్యేయము ఆ ప్రక్రియని విశ్లేషించి దానిలోని అంశాలని వేలెత్తి చూపడమే.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-50468987222367493782009-06-24T15:49:00.000-07:002009-06-24T16:03:28.175-07:00కొన్ని ప్రకటనలు:1. ఇప్పుడే నా ఇంగ్లీషు బ్లాగులో "Looking Within" అనే వ్యాసాన్ని ప్రచురించాను. త్వరలోనే దాని తెలుగు అనువాదాన్ని ఇక్కడ ప్రచురిస్తాను.<br /><br />2. అవును. నాకు తెలుసు. ఈ బ్లాగులు నేను చాలా రోజులుగా ఏమీ రాయలేదు. నేరాన్ని ఒప్పుకుంటున్నాను. దానికి సంజాయిషీ చెప్పుకోవడం అనవసరం. మీకు ఇకముందు నేను కొత్తగా ఏమైనా రాసినట్టు సమాచారం కావాలంటే, ఈ కుడిచేతి పక్క కాలంలో కింద Atom అని ఉంది. దానికి మీరు subscribe చేస్తే మీకు ఆ సమాచారాన్ని e-mail ద్వారా తెలియచేస్తారనుకుంటాను. <br /><br />3. ఈ మధ్య నేను నా ఇంగ్లీషు బ్లాగులోని వ్యాసాలన్నిటినీ పుస్తకం రూపంలో సేకరించాను. దాని పేరు <span style="font-style:italic;">Being</span>. ఆది electronic book మాత్రమే. మీకు ఆ పుస్తకం కాపీ కావలంటే నాకు e-mail రాస్తే నేను ఉచితంగా పంపుతాను. <br /><br />నా e-mail అడ్రెసు: moorty@pacbell.net<br /><br />ఈ విధంగా నా బ్లాగును ఎవరు చదువుతున్నారో కూడా నాకు తెలుస్తుంది. ఏమంటారు?Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-9746976083827265212009-06-24T15:45:00.000-07:002009-06-24T16:10:31.369-07:00ప్రతి ఆలోచనకి వెనక ఒక మహా సముద్రంఏ అలోచనైనా మనకి తట్టినప్పుడు ఒక్క క్షణం మనం ఓపికగా నిలబడి దాన్ని ఏ అపేక్షా, దృక్పథమూ లేకుండా నిర్లిప్తతతో దాని బయట నిలబడి చూడగలిగితే, మన అస్తిత్వమే లేని ఒక పరమావధిలో, నేనూ ఇతరం అనే విభేదం లేని చైతన్యంలో ఉండి పోతాం. ఈ విధంగా అ ప్రమేయంగా ఉండడానికి మనం క్షణికంగానైనా సర్వాన్నీ త్యజించగలగాలి: ముఖ్యంగా మన మనోభావాల్నీ, కోర్కెల్నీ, భయాల్నీ, అన్నింటినీ వదులుకోవాలి. ఇది అంత సులభంగా జరిగేది కాదు. కాని ఇది సాధ్యం. అయితే దీని వల్ల ఏ ప్రయోజనం ఉంటుందని నేనడం లేదు. ఆ క్షణంలోనైనా మనసుకి సంపూర్ణమైన శాంతి కలుగుతుంది. ఈ విషయాన్ని ప్రయోగించి చూడండి.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-39230130833954754862008-08-29T12:33:00.000-07:002008-08-29T14:20:22.846-07:00ధ్యానం పరిమితులు[తెలుగలో కంటే ఇంగ్లీషులో రాయడం సులభమని ఇదివరకే చెప్పుకున్నాను. ఈ కింది వ్యాసం మొదట నా ఇంగ్లీషు బ్లాగులో రాశాను. దాన్నే తెలుగులో్కి అనువాదంచేసి ఈ బ్లాగులో పెడ్తున్నాను. తెలుగు కొంచెం కృతకంగా ఉన్నా మీకు నేను రాసేది అర్ధమవుతుందని ఆశిస్తున్నాను.]<br /><br /><br /><span style="font-weight:bold;">ముందుమాట:</span> ధ్యానం అంటే అలోచనా స్రవంతికి అవరోధం కల్పించడమేనని నా విద్యార్ధులకి చెబుతూండేవాణ్ణి. యోగం చిత్తవృత్తి నిరోధం అనే నిర్వచనానికీ ఈ అభిప్రాయానికీ సామ్యత ఉంది. అయితే, దాని ధ్యేయం మనో వ్యపారాలకి అంతరాయం కలిగించడమే అయినా, తక్కిన మనోవ్యాపారాల్లాగానే ధ్యానం కూడా ఒక మనో వ్యాపారమే. అంటే, ధ్యానం పరమావధి మానసికంగా ఆత్మహత్య చేసుకోవడమేనన్నమాట!<br /><br />మనం ప్రస్తుతం ఉన్న స్థితికి భిన్నంగానో, దానికన్నా మెరుగుగానో ఉండే స్థితినో, శాంతినో, లేదా జ్ఞానోదయ (enlightenment) స్థితినో పొందాలనే ఉద్దేశమే లేకపోతే మనం ధ్యానానికి పూనుకోము. మనం ఉన్న స్థితినించి మరో స్థితిలోకి తీసుకుపోవాలని ప్రయత్నంచేసి ఆ ప్రయత్నానికి దోహదం చేసేది మన ఆలోచనా ప్రక్రియే కనక, అటువంటి వ్యాపారం మనోజనితమైనదే. ధ్యానం తలపెట్టడానికి ముందు మనకి మన ప్రస్తుత స్థితి ఎలాంటిదో తెలియడం, దానిపై మనకి అసంతృప్తి కలగడం, దానికన్న మెరుగైన మరో స్థితికి దాన్ని మార్చుకోవాలని కోరుకోవడం అవసరం. ఈ క్రింద రాసిన వ్యాసంలో ధ్యానానికి గల పరస్పర విరుధ లక్షణాలూ, అది మూలంలో ఎందుకు ఏవిధంగా విఫలమౌతుందో కూడా ప్రస్తావిస్తాను. ధ్యానానికి గల గుణలోపాల్ని గురించి కూడా మాట్లాడతాను. తరవాత కొన్ని సాధ్యమైన గత్యంతరాల్ని పేర్కొని వాటిగురించి చర్చిస్తాను.<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ధ్యానం అంటే ఏమిటి?</span> పాశ్చాత్యదేశాల్లో మనోపశాంతికీ, మనో విశ్రాంతికీ, మనో వేదననుంచి దూరం కావడానికీ ధ్యానాన్ని సర్వసాధారణంగా ఉపయోగిస్తారు. బయో ఫీడ్ బాక్ (biofeedback) రూపంలో రక్తపు పోటుని అదుపులోకి తెచ్చుకోవడం, మెదడులో అల్ఫా రిదమ్ (alpha rhythm) ని పెంపొందించుకోవడం లాంటి వాటికి దాన్ని ఉపయోగిస్తారు. మనో విశ్రాంతికని దీర్ఘ ఉచ్చ్వాస నిశ్శ్వాసలూ, శరీరంలో ప్రత్యేక భాగాల పట్టు విడిపించడం (differential relaxation), వివిధ దృశ్యాల్ని మనసులో ఊహించుకోవడం (visualization) లాంటి వాటిని దీనితో జతపరుస్తారు. ఇలాంటి ప్రయోజనాలకు ధ్యానాన్ని ఉపయోగించేవారికి ధ్యానాన్ని ఏదో జ్ఞానోదయానికో, బంధ విమోచనకో ఉపయోగిస్తున్నామనే భ్రాంతి ఉండదు. ప్రాగ్దేశ సంప్రదాయాల్లో అయితే ధ్యానానికి అంతిమ ధ్యేయం కేవలం మనో విశ్రాంతి మాత్రమే కాక, నిర్వాణమో, మోక్షమో, జ్ఞానోదయం కూడానూ.<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ధ్యానం రూపాలూ, ప్రక్రియలూ, పద్ధతులూ:</span> ధ్యానానికి అనేక రూపాలున్నాయి: 1) అతి సాధారణమైన పద్ధతి మరేవిషయాల్నీ పట్టించుకోకుండా మనం ఏపని చేస్తున్నామో దానిపై దృష్టిని ఏకాగ్రతతో ఉంచుకోవడం. ఒకామె కుండ నెత్తిన పెట్టుకొని ఒక వలయం చుట్టూ కన్నెత్తి చూడకుండా, తాను నడుస్తున్నానే ఎరిక కూడా లేకుండా మూడుసార్లు తిరిగి రావడం ఈ సందర్భంలో గుర్తుకొస్తుంది. ఇలాంటి ఏకాగ్రత సంప్రదాయంలో ఒక మోక్షమార్గంగా గుర్తింపబడింది. దీన్ని మనం కర్మమార్గమని పిలవవచ్చు. దానివల్ల మనకు జరిగేదేదీ జరగనిదేదీ అనే ప్రసక్తే లేనంతగా మనం చేసే పనిలో పూర్తిగా నిమగ్నులమై ఉంటాం. అయితే ఏ కార్యంలోనైనా మన లక్ష్యానికి మన సాధనాలు యోగ్యమో కాదో చూచి సతతమూ వాటిని సవరించుకుంటూ ఉండడం కార్య కౌశల్యానికి అత్యవసరం. కార్య ఫలితం అంటే లక్ష్యం ఉండదనీ కూడా కాదు, ఉంటుంది. కాకపోతే ఆ కార్యంవల్ల మనకి ఏం ఒరుగుతుందీ, ఒరగదూ అనే చింతే ఉండదు. <br /><br />2) దీని తరవాత అతి సాధారణమైన ధ్యానం ఏదైనా మంత్రాన్నిగానీ, దైవనామాన్నిగానీ జపం చేసుకోవడం. అది ఓంకారం కావొచ్చు, దైవనామాలు కావొచు, ఏదైనా ప్రార్ధన కావొచ్చు. దీనికి సహాయకంగా రుద్రాక్షల్ని లెక్కపెట్టుకోవడం చేస్తారు. అయితే, దీనివల్ల ఇబ్బంది ఏమిటంటే మన ధ్యానాన్ని జపానికీ పూసల్ని లెక్కపెట్టడానికీ మధ్య పంచుకోవాలి. అప్పుడు నా ఉద్దేశంలో ధ్యానం అతి భారమవుతుంది.<br /><br />3) లేదా దైవాన్ని ధ్యానం చయ్యడం, ఆయనతో మన కష్టాల్ని మొరపెట్టుకోవడం, విన్నపాలుచెయ్యడం, ఆయన్ని స్తుతిచెయ్యడం. ఈ చివరి రెంటినీ మనం భజనల్లో తరచూ ఛూస్తాం.<br /><br />4) తరచుగా మనం అవలంబించే పద్ధతుల్లో ఒకటి ఆత్మవిచారం: అంటే ఆత్మ నిజస్వరూపం ఏమిటో పరిశీలించడం. శ్రీ రమణ మహర్షి బోధించినట్టుగా ’నేను ఎవరు?’ ’నేను ఎవరు?’ అని పదేపదే మనల్ని మనం ప్రశ్నించుకోవడం. <br /><br />5) ఊరికే కూర్చొని మనసులో జరిగే విషయాల్ని నిర్లిప్తంగా అవేక్షించడం మరొక పద్ధతి. సోటో జెన్ (Soto Zen)వంటి సంప్రదాయాలు ఇలాంటి పద్ధతిని అవలంబిస్తాయి. మనం పరశీలించే విషయాల జోలి కలిపించుకోకపోవడం ఈ పద్ధతికి గల విశిష్టత. ధ్యానానికి గమ్యం అంటూ ఏమీ ఉండకూడదు. లక్ష్యమనేది ఏదైనా ఉంటే ఆధ్యానం కృతకమవుతుంది; కలిగే ఫలితాల్ని లెక్కపెట్టుకుంటూ, పోలుస్తూ, ధ్యాన విషయాల్లో జోలి కనిపించుకుంటాం కనక అప్పుడు మనలో మనకు సంఘర్షణ తప్పదు. <br /><br />6) మరో పద్ధతిలో గోడమీద ఒక చుక్కపైగానీ, భ్రూమధ్యదేశాన్నిగానీ చూడడం, ఊపిరిపై దృష్టిఉంచి అది ముక్కుపుటాల్లోకి ఏవిధంగా ప్రవేశించి నిష్క్రమిస్తుందో గమనించడం జరుగుతుంది. కొన్ని ధ్యానాల్లో ఊపిరిని గమనిస్తూ దాన్ని లెక్కపెట్టడం చేస్తాము. యోగాభ్యాసంలో ఉచ్చ్వాసాలకంటే నిశ్శ్వాసాల్ని దీర్ఘంగా పొడిగించడంవల్ల విశ్రాంతి లభిస్తుందనే విషయం చిరకాలంగా తెలిసిన విషయమే. <br /><br />7) మరికొన్ని సాధనల్లో ఆలోచనని ఉపయోగించి మనకీ, భయం, ఉదాసీనత లాంటి సమస్యలైన విషయాలకీ మధ్య అంతరాన్ని కల్పించుకుంటాం. ఆ విషయపు పూర్తి సందర్భాన్ని గుర్తించడం, మన కార్యాల అంతిమ పర్యవసానాలగురించి ఆలోచించడం, మన ప్రవర్తనని మరో దృక్కోణంనించి ఇతరులు చూచినట్టు చూడడం, మన భయాల్ని వాటి చరమ స్థాయిలోకి తీసుకువెళ్ళి ఆ పర్యవసానాల్ని అంగీకరించడం లాంటివి ఈ పద్ధతిలో సామన్యం. ఈ పద్ధతి ఉత్కృష్టత ఏమిటంటే తాత్కాలికంగానైన మనం ప్రస్తుతం ఎదుర్కొంటున్న సమస్యల్నించి మనకి విమోచనం కలిగుతుంది. ఒక్కొక్కప్పుడు విషయాలపై కొంతకాకపోతే కొంత వైరాగ్యం కూడా కలగొచ్చు. (శంకరాచార్యుని <span style="font-style:italic;">భజగోవిందం</span>, బౌద్ధమతంలోని శరీరాంగ వర్ణనలూ, మనకి మృతి ఎలా కలుగుతుందో, అప్పుడు మన శరీరానికీ దాని అవయవాలకీ ఎలాంటి పరిణామం కలిగి స్మశానంలో ఏ విధంగా తగలపడి బూడిదౌతుందో -- ఇలాంటి వివరాలు ఈ సందర్భంలో మనకు గుర్తుకొస్తాయి.) విపశ్శన లాంటి కొన్ని ధ్యాన ప్రక్రియలు మన కార్యాల్ని మూడో్కంటిదృష్ట్యా నిష్పాక్షికంగా పరిశీలించి, వాటిని కేవలం మనంచేసే పనులలాగా కాకుండా, ప్రస్తుతంలో ఈ శరీరంలో ఇచట జరిగే కర్తృ రహిత కార్యాలుగా భావించాలని బోధించి, మనకు మన కార్యాల విషయమై అహంకార రహితమైన దృష్టిని కల్పించి వైరాగ్యాన్ని ప్రోత్సహించడమే ఈ పద్ధతి పరమోద్దేశం. <br /><br />8) ఇలాగే ఇంకా విపశ్శన మొదలైన పద్ధతుల్లో మనకీ మన శరీరావయవాలకీ, మన ఆలోచనలకీ, మన ఆవేశాలకీ మధ్య ఎరుక అనే అంతరం కల్పించడం కద్దు. ఈ ఎరుక కేవలం ఎరుకమాత్రమే; మన ఆలోచనలో మామూలుగా జరిగే వ్యాఖ్యలకి దీన్లో చోటులేదు. ఎలా చేస్తున్నామో చూస్తూ నేల ఊడ్చడం, పళ్ళు తోముకోవడం, నేలమీద ఏవిధంగా మన అడుగు పడి లేస్తుందో చూడడం, మనకు కోపం వచ్చినప్పుడు ఆ కోపం ఏ విధంగా ఆవిర్భవిస్తోందో, దాని ఉనికి ఎలా ఉంటుందో, ఏ విధంగా తన సమయం గడిచిన తరవాత అది సమసి పోతుందో ఎరికతో చూడడం ఈ పద్ధతికి కొన్ని ఉదాహరణలు. మనం గమనించే విషయాలపై నిష్పాక్షిక దృష్టిని కల్పించి, వాటిపై నిరహంకారాన్ని బోధించడమే ఈ పద్ధతికి గల విశిష్టత.<br /><br />9) ఈరోజుల్లో వాడకంలో ఉన్న మరో పద్ధతి శరీర ప్రత్యకావయవాలపై ఏకాగ్ర దృష్టిని ఉంచి వాటిని సులువు (relax) చెయ్యడం. శారీరికమైన బాధలకు ఈ విధంగా ఉపశమనం కలిగిస్తారు ఈ పద్ధతి సహాయంతో. బాధ ఉన్న ప్రదేశంపై పూర్తి ఏకాగ్రతను నిలుపుతూ, లోతుగా ఊపిరిని పీల్చి వదలుతూంటే అది బాధని పోగొట్టడానికి సహాయపడుతుంది. <br /><br />10) ఫెల్డన్క్రైస్ (Feldenkrais) అనే పద్ధతిలో కూడా కదలికలో ఎరికను ప్రవేశపెడ్తారు. దీని సహాయంతో మస్తిష్క-కండర సంబంధమైన సమస్యలు (కొన్ని మానసిక సమస్యలు కూడా) వైద్యులు సఫలంగా పరిష్కరించ గలిగారు. ఒకవిధంగా చూస్తే ఈ పద్ధతికీ ఉచ్చ్వాస నిశ్శ్వాసలూ ఎరికల సహాయంతొ అసనాలు వెయ్యడానికీ సాదృశ్యం ఉన్నది. <br /><br />ఈ విధంగా ఇంకా మరెన్నింటినో లెక్క వెయ్యొచ్చు.<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ధ్యానం ఫలితాలు:</span> వారి వారి నమ్మకాల్ని బట్టీ, ఆయా ధ్యాన పద్ధతుల్ని బట్టీ ధ్యానం ఫలితాలు వివిధాలుగా ఉంటాయి. క్రైస్తు దర్శనం గానీ, కృష్ణ దర్శనం గనీ కావొచ్చు, విశ్వంతో ఐక్యభావాన్ని సాధించొచ్చు, శరీరానికి తాను బయట ఉన్నట్టు అనుభవం కావొచ్చు, అసలు శరీరమేలేనట్టు అనుభవం రావొచ్చు, తనకు తలకాయే లేదనే భావం రావొచ్చు, విశ్వాన్నే అలింగనం చేసుకునేంతగా తన చైతన్యం విస్తారం కావొచ్చు, దివ్యానందానుభూతి కలగొచ్చు, పూర్ణ శాంతి, విశ్వంతో సామరస్యభావం కలగొచ్చు, లేదా విశ్వశక్తిలో తాను లీనమైనట్టు అనిపించొచ్చు. ఇలా ఈ జాబితాను అంతులేకుండా రాసుకోవచ్చు. కొందరు తమకు సిద్ధులూ, అతీంద్రియ శక్తులూ, పూర్వజన్మ జ్ఞానమూ, భవిష్యత్ జ్ఞానమూ, అద్భుత చికిత్సా శక్తేకాక, పదార్ధపు అంతర్నిర్మాణ జ్ఞానం కూడా సంపాదించామని చెప్పుకుంటారు. లేదా కేవలం విశ్రాంతిగా జీవితకార్యాలను సులభంగా, తేలికగా సాగించుకుంటూ పోవడమే కొందరి ధ్యేయం. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">విశ్రాంతి, విమోచనం:</span> ధ్యాన ఏవిధంగా జరుగుంతో, దానిలోని ప్రక్రియలేమిటో పరిశీలిస్తేనేగానీ, అది ఏవిధంగా పనిచేస్తుందో, ఒక వేళ పనికొస్తే అది మనకు ఏవిధంగా ఉపయోగ పడుతుందో తెలియదు. ధ్యానంలో మనం దేనిమీదనైనా ఏకాగ్రతగా దృష్టినుంచతాం, లేదా పూర్తిగా విశ్రాంతిగా (relax) ఉంటాం. ఏది చేసినా, మన ముందర దృష్టిలో ఉంచుకున్న విషయంతోగానీ, మనకు నేపధ్యంలో కనబడే విషయంతో గానీ జోక్యం కలిపించుకోకూడదు. అందుకనే మనసులో విషయాల్ని అణిచిపెట్టుకునేవారూ, తమలోని అవాంచనీయమైన విషయాల్ని ఎదుర్కోలేనివారూ ధ్యానాన్ని తలపెట్టడం వాంచనీయం కాదు. ఏ విషయాలైనా దృష్టిలోకి వచ్చినప్పుడు ఒచ్చినవాటిని వచ్చినట్టే పోనియ్యగలుగుతే ఆ విషయాల్నించి మనకు విముక్తి కలగడం సాధ్యం, ముఖ్యంగా పొరలపై పొరలు గల సమస్యను ఎదుర్కొన్నప్పుడు దాన్లో అన్నిటికంటే అడుగును ఉన్న పొరని ఎదుర్కొన్నప్పుడు. ఇలాంటి ప్రక్రియను మనం ఆత్మజ్ఞానం అనొచ్చు. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ఉదాహరణకు భయం.</span> సాధారణంగా భయాన్ని మనం విరోధభావంతో చూస్తాం. భాయానికి వెనక ఆ భయకలిగించే విషయం బెదిరింపు మనకు తోస్తూనే ఉంటుంది. ఆ బెదిరింపు ఫలితాలంటే మనకు భయం ఉంటుంది. మనం ఆ భయం ప్రక్రియనూ, మనం భయపడే బెదిరింపు ఫలితాల్నీ నిర్లిప్తతతో చూడగలిగితే, మనకి జరిగే అన్నిటికంటే అనిష్టమైన పర్యవసానాల్నిగుర్తించి వాటిని పూర్తిగా అంగీకరించ గలిగితే, ఆ భయకారణ విషయంవల్ల మనకి ఆపదా, బెదిరింపూ ఉండవు. <br /><br />ఇలాగే ఒక వైఫల్య్భావంగానీ, మరో వ్యక్తితో సంఘర్షణ గానీ, ఉదాసీనభావం (depression) గానీ. మనం ఎంతో భయపడే సంఘటనతోగానీ, మనం ఎంతో కావలనుకునే విషయం లభ్యం కాకపోవడంతోగానీ మనం సమాధాన పడగలిగితే, మనం రాగ ద్వేషలతో చూచే విషయాలవల్ల ఏర్పడే భయంనించిగానీ, వైఫల్యభావంనించిగానీ మనకు విముక్తి కలుగుతుంది. అలాగే మన సుముఖ విముఖ భావాల్నించీ, నమ్మకాలనించీ, దురభిమానాల్నించీ మనకు విమోచనం కలగొచ్చు.<br /><br />ఆత్మజ్ఞానం అని నేను పైనచెప్పిన ధ్యానప్రక్రియలో మనం మనలో పాతుకపోయిన అభిమానల్ని, ముఖ్యంగా ప్రాణానికీ, ఆరోగ్యానికీ సంబంధించిన వాటినీ, బాధా, మృత్యువూ లాంటి వాటిపైన విరోధభావాల్నీ ఎదుర్కొంటాం. వాటినికూడా మనం త్యజించగలిగినప్పుడు ఏదీ మనకు ముఖ్యంకాని స్థితికి వస్తాము. అంటే మనకు జీవించినా మరణించినా తేడాలేని స్థితి. అలాంటి స్థితిలో మనం కేవలం చైతన్యంగా మాత్రమే మిగిలి ఉంటాము. అలాంటి స్థితిలో ఉన్న క్షణంలో అలోచనలు కేవలం శబ్దాల్లాగానూ, అనుభవాలు మనసులో మెదిగే బొమ్మల్లాగానూ అవుపిస్తాయి. మనం వాటిని స్వేచ్చగా రానివ్వనూ వచ్చు, పోనివ్వనూ వచ్చు. వాటికి పూర్వం ఉన్న తీవ్రతా, మనమీద పట్టూ ఉండవు. వాటికి పూర్వం ఉన్న ఆవేశ తీవ్రత చల్లారిపోతుంది. (ఇలా మనం మన ఘోష ఏ స్నేహితుడితోనైనా చెప్పుకున్నా, చర్చిలో పూజారి (priest) దగ్గర మన బాధల్నీ, తప్పిదాల్నీ ఒప్పుకున్నప్పుడు (confess) కూడా ఇలా జరగొచ్చు.) <br /><br />ఈ విధంగా పైనచెప్పినట్టు మనం మనసులోని విషయాలను గమనించగలుగుతే, వాటితో జోలికల్పించుకోకుండా వాటిని చూడగలుగుతాం కనక మనకు వాటి విషయమై అనుకోకుండానే విరాగం ఏర్పడుతుంది. అంటే మనం మన మనసులోని విషయాల్ని విసర్జించగలుగుతున్నామన్నమాట. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">పరిమితులు (Limitations):</span> ఇలా కలిగే స్వేచ్చ కేవలం తత్కాలికమే కావొచ్చు. ఆ ఆలోచనల్లోనో అనుభవాల్లోనో దేన్లోనైన మనం మల్లీ ముణిగి పోయి సంఘటనలు ప్రస్తుతం జరుగుతున్నట్టుగా వాటి విషయమై మనం ప్రవర్తించవచ్చు. అంటే విషయాలపై పూర్వ అభిమానాలు తిరిగీ తలెత్తుకుంటున్నాయన్నమాట. అలాంటప్పుడు పైన పేర్కొన్న ధ్యానాన్ని మళ్ళీ మళ్ళీ చేస్తూండాలి. అందుకని ఇలాంటి విమోచనం తాత్కాలికం మాత్రమే అవుతుంది.<br /><br />అంటే ధ్యానంద్వారా వచ్చే తెరిపిడీ, విమోచనమూ కేవలం సాపేక్షికమూ (relative), తాత్కాలికమూ అన్నమాట. దానివల్ల మనలో శాశ్వతమైన మార్పులు వస్తాయనుకోకూడదు. అభిమానాలకి కారణమైన సంస్కారాలు (conditionings) చాల గాడమైనవవొచ్చు; అవి మన ఎరికకు అందకపోయేంత గాఢంగా ఉండొచ్చు. అందుచేత అలాంటి సంస్కారాల్ని ధ్యానం పూర్తిగా పెళ్ళగించలేకపోవచ్చు. అలాంటి ధ్యానం పరిమితమైనదే అయినా అది నిష్ప్రయోజనమైనదని అనుకోకూడదు. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">విశ్రాంతితీసుకోవడం (relaxation) కూడా ఇలాంటిదే.</span> విషయాలని సన్యసించగలిగిన మేరకు మనం విశ్రాంతి పొందగలుగుతాం. మనం మన మనసులో ఎదుర్కొంటున్న వివిధ అభిమానాల, పట్టుల సమక్షంలో మనం భౌతికంగా విశ్రాంతి పొందగలగడంవల్లనే మనకు వాటినించి విముక్తి కలుగుతుందని చెప్పొచ్చు. మన శరీరమూ మనస్సూ వేరే వేరే వస్తువులు కావని దీనివల్ల స్పష్టమవుతుంది.<br /><br />క్షణికంగానైనా విషయాలని కావాలని విసర్జించి ఇలాంటి చైతన్యాన్ని మన మనసులోకి మళ్ళీ మళ్ళీ తెచ్చుకోవచ్చు. క్రమక్రమేణా ఈ ప్రక్రియ క్లుప్తమై పూర్వం ఎంతో క్లిష్టమైన ఆత్మ జ్ఞానం ఒక్క గుళికగా మారొచ్చు. అయితే మళ్ళీ ఆ ఆలోచనా చెలగాటంలో పడడం కద్దు.<br /><br />ఇలాంటి విమోచనం తత్కాలికమూ, సాపేక్షికమూ కావడానికి కారణం మన మనో వ్యాపారాలన్నిటికీ మూలంలో ఉన్న జీవితంపైన లంపటమే. ఈ లంపటం, పీకులాట అహం మనుగడకి ఎంతో అవసరం. మానసికమైన మనుగడ భౌతిక మనుగడకి విస్తరణమే. మన మనసుకి ఆ రెంటికీ మధ్య తేడా ఉందనిపించదు. జీవితంపైన మనకున్న ఈ పట్టు ప్రాణభీతిగానూ, వార్ధక్యం, వ్యాధి, నష్టాల గురించిన భయంగానూ వ్యక్తమవుతుంది. వీటికి విపర్యయంగా సుఖాపేక్ష ద్వారా మన మనుగడను పొడిగించుకోవడంద్వారా కూడా ఈ పట్టు ప్రకటితమవుతుంది. ఈ పట్టునించి మనం విముక్తులమయ్యామని భ్రమిస్తూండొచ్చుగానీ, జీవితంలోన విషయాలనూ, మనుషులనూ, సంఘటనలనూ మనం ఎదుర్కోవాల్సిన సమయం, అవకాశం ఏర్పడ్డప్పుడు ఆ పట్టు తలెత్తి భయాల్లోనూ సుఖాపేక్షణలోనూ తిరిగి మనం నిలువునా మునిగిపోతాం.<br /><br />అందుకనే ఇలాంటి సాపేక్షమైన విముక్తికీ సంపూర్ణ విమోచనానికీ ఎంతో తేడావుందంటాను. పరిపూర్ణమైన విముక్తిలో జీవేచ్చే ఉండదు. ప్రాణం అంటే రాగమూ, మరణమూ, వార్ధక్యమూ, బాధా, వ్యాధీ, నష్టమూ అంటే ద్వేషమూ ఉండవు. ఇలాంటి గుణం మనుషుల్లో చాలా అరుదు. మరణ సాన్నిధ్యంలో ఉన్నప్పుడు యూజీలో ఇలాంటిది చూడగలిగాను. నా అనుభవంలోనూ, యూజీ మరణావస్థలో ఉన్నప్పుడు తాను అంతిమక్షణం వరకూ యూజితో ఉన్న సందర్భంలో మహేశ్ భట్ రాసిన దినచర్య ప్రకారంగా కూడానూ, జీవన్మరణాలంటే యూజీ ఎప్పుడూ లెక్క చెయ్యలేదనీ, వ్యాధి బాధా నివారణలకోసం ఆయన వైద్య సహాయాన్ని ఎన్నడూ(పళ్ళని పీకించుకోవడానికి తప్ప) అర్ధించలేదనీ నేను చెప్పగలను. (ఆయన ’విపత్తు’ ముందటి విషయం గురించి నేను మట్లాడడంలేదు). ఇది నా ఉద్దేశంలో ఎంతో గమనించతగిన విషయం. ఇది అందరికీ వాంచనీయమో కాదో నాకు తెలియదు గానీ సంపూర్ణ విముక్తి అంటే ఇదేనని నాకు తెలుసు.<br /><br />దురదృష్టవశాత్తూ ఇలాంటిది మన కావాలని ప్రయత్నిస్తే జరిగేది కాదు. ఇందుకు కారణం మన మానసిక అస్తిత్వం దృష్ట్యా చుస్తే ఇది కేవలం మానసికంగానేకాక భౌతికంగా కూడా ఆత్మహత్య చేసుకున్నట్టవుతుంది. అందుకనే యూజీ అప్పుడప్పుడు అంటూ ఉండేవారు: "ఇలాంటి దేదన్నా జరగలంటే సాక్షాన్మరణం సంభవించాలి." అంటే అది కావలనుకుంటే జరిగేది కాదని. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">అత్యానందము, శక్తి వంటి అనుభవాలు:</span> ఒకసారి క్షణికంగానైనా మనసులోని విషయాలనించి (అంటే అహాన్నించి) విమోచనం కలిగినప్పుడు, అనంద సహితంగా గానీ, అది లేకుండాగానీ, శక్తి ఉప్పొంగి, శరీరం అంతటా తరంగాలుగా ప్రవహించడం కద్దు. దీన్ని ఒక్కొక్కప్పుడు విమోచనం అని అంటారు. కాని అవి కేవలం వచ్చిపొయ్యే భావాలు మాత్రమేనని, వాటిని నిజమైన విముక్తిగా భావించకూడదనీ సంప్రదాయం హెచ్చరిస్తూనే ఉంటుంది. ఇలాంటి అనుభవాల పర్యవసానం ఆ మిగిలిన రోజంతా మనో భారం తేలికై మనసు ఉల్లాసంగా విశ్రాంతిగా ఉండడం, కనీసం గతంలోనించి మరి ఏదైనా సమస్యగానీ, విచారంగానీ, ఆందోళనగానీ రానంతవరకూ. <br /><br />సాంప్రదాయికంగా ఇలాంటి తాత్కాలిక స్థితిని విముక్తి అనరు. విముక్తి అంటే ఒకే ఒకసారి సంభవించే విప్లవం. ఇలాంటిది సంకల్పించి చేసుకునే ధ్యానంవల్ల సంభవించదని నా అభిప్రాయం. దీనికి కారాణాలు ఈ కింద వివరిస్తాను. అంటే అది జరగడం అసంభవమని కాదు; అది మనం సంకల్పంతో చేసుకునే ప్రయత్నంద్వారా గానీ, కావాలని చేసుకునే ధ్యానం సహాయంతో గానీ జరిగేది కాదని.<br /><span style="font-weight:bold;"><br />విమర్శ:</span> పునరుక్తిగా చెప్పాలంటే, మనో వ్యాపారాల్ని నిరోధించాలనే ఉద్దేశంతో చేసినా, ధ్యానం కూడా ఒక మనో వ్యాపారమే. తత్క్షణమే కాకపోయిన, క్రమేణా జరుపుకునే ఆత్మహత్య అది. ఈ వ్యాపరానికి నేపధ్యంలో అది చివరికి మనల్ని మన ధ్యేయం దగ్గరికి తీసుకు వెళ్తుందనే ఆశ ఉంటుంది. ఆ ధ్యేయమేమిటంటే మనం మన మనో వ్యాపారాలనించీ, గమ్యాన్వేషణనించీ విముక్తులమవడమే. కానీ ఆ ప్రయత్నం సఫలం కానేరదు.<br /><br />ధ్యానం చెయ్యడం విశ్వసించడం, ప్రార్ధించడం లాంటిది. ధ్యానం చెయ్యగా చెయ్యగా చివరికి మనం అహాన్నించి విముక్తులౌతాం అని మీరనొచ్చు, నమ్మకం ఉంటే కొండల్నే ఎత్తగలం అన్నట్టు. "అది సఫలం కాకపోతే అది మీ లోపమే; అంటే మీరు అవసరమైనంత ధ్యానం చెయ్యలేదన్నమాట," అని అంటారు. ఇది కేలం ఒక పునరుక్తి వాక్యం మాత్రమే -- చూడండి: "అహానికి దూరమైనప్పుడే మీరు అవసరమైనంత ధ్యానం చేశారన్నమాట. ధ్యానం సఫలమైందంటే మీరు అవసరమైనంత ధ్యానం చేశారన్నమాట." <br /><br />ఈవిధంగా మీరు ధ్యానం అనేది ప్రత్యేకంగా ఏదీ చెయ్యకుండా తిరుగుతూంటారనుకోండి. కాని మీలోని ఎరిక మాత్రం పోదు. ముందుకూ పోలేక, వెనక్కీ తిరగవెళ్లలేక ఉన్నచోటే నిలబడి స్తబ్ధులై ఉంటారు. అయితే మీలో ఏంజరుగుతున్నా దాన్నిగురించిన ఎరిక మాత్రం మీలో ఉంటుంది. ఎడతెరగని వలయాల్లో ఈ విధంగా చిక్కుకొని, ధ్యానం చెయ్యకుండా ఉండడానికి ప్రయత్నిస్తూ, మళ్ళా ధ్యానం చేస్తూ, మనో వ్యాపరాల్ని గమనిస్తూ, తిరిగితిరిగి విఫలులై, ధ్యానాన్నే త్యజించడానికీ, అన్నింటినీ త్యజించడానికీ ఫూనుకుంటారు.<br /><br />ఒక్కొక్క సమయంలో ఏం జరిగినా మీరు లెక్క చెయ్యరు; అన్నింటినీ కేవలం గమనిస్తూంటారు. అయితే మరుక్షణంలో అలోచనా కార్యక్రమంలో ముణిగిపోతారు, ప్రపంచంలో జరిగే విషయాలకి అహంభావంతో సమాదానం చెప్తూ. ఈ ప్రయాణానికి అంతంలేదు; ఆశకూడా మిగలదు. <br /><br />అప్పుడు ఒక మూల ఇరుక్కుపోయినట్టు అనిపిస్తుంది.<br /><br />మనస్సుకున్న స్వభావం దృష్ట్యా చూస్తే దీన్లో విచిత్రం ఏమీ లేదు -- ఇలాంటిది జరిగి తీరాల్సిందే. ఒక్క క్షణం లంకె తగులుతుంది; మరో క్షణంలో ఆ లంకె విడిపోతుంది.<br /><span style="font-weight:bold;"><br />సాధ్యమైన కొన్ని పరిష్కారాలు:</span> ఇంతవరకూ మనం ఎలాంటి పర్యవసానాలకి రాగలిగాం? 1) ధ్యానం చెయ్యడం కాలం వృధా చెయ్యడమే. 2) ధ్యానం మహా చేసేది రాగద్వేష రహిత తటస్థ స్థితైన ఎరికిలోకి తీసుకు వెళ్ళ్డమే. కాని దాన్లో మనం ఉండడానికి అది సహాయపడలేదు; ఎందుకంటే అది చపలమైన అస్థిరస్థితి. ప్రపంచంలోని ఏ విషయాన్నైనా ఎదుర్కొన్నప్పుడు యాంత్రికంగా పూర్వానుభవ ప్రభావాలకు గురవుతాం. ఆ ప్రభావజాలం రంగంలోకి రావడంతోనే ఆత్మా ప్రపంచం అనే విభజనకూడా తలెత్తుతుంది. నేను, నాది అనే భావాలదృష్ట్యా ప్రపంచంతో కలిగిమెలగడం తప్పదు. ఉదాహరణకు, మనకు ఎంత జ్ఞానం కలిగినా, తిరిగి కులం, మతం, జాతి వంటి దురభిమానాలతో మెలగడమేకాక, న్యూనత, ఆధిక్యత, అధకారాపేక్ష, సుఖాపేక్ష, సెక్సు (sex) వంటి వాటికి తిరిగి లోనవుతాం. ధ్యానం సహాయంతో మనం ఆ కేవల చైతన్య స్థితికి తిరిగి చేరుకోవచ్చుననుకోండి; అయితే దాన్ని తిరిగితిరిగి చేస్తూండాలి. ఇది అంతులేని చాక్రిక ప్రక్రియ. అయితే ఈ ప్రక్రియని క్రమేణా క్లుప్త పరచొచ్చు. అంతకంటే మనం చేయగలిగిందేమీ లేదు. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">సాధ్యవిషయాలు:</span> ఆకస్మికంగా ఎలాగైనా మనో వ్యాపారం ఆగిపోయిందనుకోండి, అప్పుడు ధ్యానమూ ఉండదు; దాని అవసరమూ ఉండదు. అప్పుడు మనం కేవలం ఒక ఉనికిగా ఉంటాం. ఉన్నదాన్లోన్నించి మరోస్థితిలోకి పోయే మార్పు ఉండదు. భవిష్యత్తు మనల్ని మరోస్థితిలోకి పొమ్మని ప్రేరేపిస్తూండదు. ఏదో ఒకటి సాధించాలి, ముఖ్యంగా ధ్యానంచేసి ఆత్మ సాక్షాత్కారాన్ని, మోక్షాన్ని సంపాదించాలి అనే గమ్యాన్ని సాధించాలనే వ్యామోహాన్ని పరిత్యజించనంతవరకూ ఈ చపలత్వం, ఈ నిలకడలేని స్థితి ఉండక తప్పదు. ధ్యానం చేసుకోవాలనే వాంచా, గమ్యమూ పోనంతవరకూ ఈ మనోవ్యపారం జరగక తప్పదు. అవి పోతే ధ్యానమూ ఉండదు, దాని అవసరమూ ఉండదు. <br /><br />మనో వ్యాపారం పూర్తిగా సమసిపోయిందనుకోండి; అప్పుడు విశ్రామం కలుగుతుంది. ఆ స్థితిలో మనం ధ్యానం చేస్తూనూఉంటాం, చేయకుండానూ ఉంటాం. నేను నా Eastern Philosophy క్లాసులో అంటూండే వాణ్ణి: మీకు ధ్యానం చెయాల్సిన అవసరం పూర్తిగా తీరిపొయ్యినప్పుడే మీరు నిజంగా ధ్యానం చేస్తున్నట్టు. ("మీకు స్వేచ్చపై వ్యామోహం పూర్తిగా పోయినప్పుడే మీకు పూర్తిగా స్వేచ్చాపరులవుతారు," అని యూజీ అనేవారు.) <br /><br />దీన్ని విముక్తి అనొచ్చో లేదో నాకు తెలియదు. విముక్తి అంటే ఏదో ఒక స్థిరమైన స్థితి అని చెప్పుకుంటే ఇది విముక్తి కాదు. అసలు స్థిరమైన స్థితులనేవే లేవు. ఒకక్షణం అహంభావంతో ప్రపంచంతో జోలి కలిగించుకుంటూ, మరోక్షణం ప్రపంచంతో ఏ ప్రమేయం లేకుండా వుండే నిరంతర చంచల స్థితి మాత్రమే ఉంటుంది. అప్పుడు మనం ఉన్నట్టే ఉంటాం. అయినప్పటికీ, మనలో ’నిజ విమోచనం’ అనదగే ఒక మూలమైన పరిణామం వస్తుంది. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ప్రశ్న:</span> ఆలోచనలతో ఈ లంకె ఏవిధంగా ఏర్పడుతుంది? లంకెలేని స్థితి ఉన్నదనేది స్పష్టం. తదితర సమయాల్లో మనం ఆలోచనలతో లంకెపడి, మనోవిషయాల్లో ముణిగిపోయి, ప్రపంచంలో అహంభావంతో మెలుగుతాం. యూజీ అన్నట్టు అది కేవలం పరిస్థితీ, సమయమూ ప్రేరేపించడం వల్లనే జరిగేది కాదు; ఎందుకంటే మనం ఏ పరిస్థితిమధ్యలో ఉన్నా మనం ఆ లంకెనుంచి విడిపోగలం. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ఒక సమధానం:</span> నా మనసు ఒక అభ్యాసవ్యూహాన్ని పునరావృత్తి చేయడానికి బయలుదేరుతుంది. ఉదాహరణకి ఓ కంప్యూటర్ ఆటని ఆడుకోవాలనే ఆలోచనా, ప్రేరణా కలుగుతుంది. తరవాత ఇది మనసుచేసే ఒక గొణుగుడు మాత్రమేననీ, ఇదీ మనో అస్థిరతా వ్యూహంలో ఒక అంశం మాత్రమేననీ, అదంత మనసు చేసే జల్పనేననీ మరో ప్రతి ఆలోచన కలుగుతుంది. క్రిందటి ఆలోచనలో పడకుండా, అన్నింటినీ విసర్జించమని ఈ ఆలోచన చెబుతుంది. మరు క్షణం ఆ రెండు ఆలోచనలూ కనీసం తాత్కాలికంగానైనా సమసి పోతాయి. అప్పుడు మరేమీ ఉండదు. దాన్ని కేవల చైతన్యమనొచ్చు; అయితే అది దేన్నీ ఎరగని చైతన్యం. అప్పుడు శరీరంలో శక్తి విజృంభణ సూచనగా ఒణుకుడు పుడుతుంది. <br />అప్పుడు ఇది పైప్రశ్నకి సమాధానాన్నిస్తుంది కనుక దాన్ని జ్ఞాపకార్ధం రాసి ఉంచుకోవాలనే సంకల్పం కలుగుతుంది. ఈ సంకల్పంకూడా ఒక మనోవ్యాపారమే. అలోచనా, అలోచననించి జనించిన ప్రతి విషయమూ కూడా తాత్కాలికమే కనక ఇవేవీ ఆటి రావు. <br /><br />తరవాత, కొన్ని క్షణాల అనంతరం, మళ్ళీ కంప్యూటరు మీద ఆడుకోవాలనే ధ్యాస కలుగుతుంది. నేను స్వతః ఆశల్ని ఎదురించేవాణ్ణికాను కనక ఆ సంకల్పానికి లొంగిపోతాను. నాలో పుట్టిన ఆ ప్రేరణని దాని పనిని దాన్ని కానివ్వనిస్తాను. ఆ ప్రేరణ బలం పూర్వవాసనల బలమే. దాన్నే మనం కర్మ అని కూడా అనొచ్చు. మళ్ళా అశాంతి మొదలవుతుంది. మళ్ళీ ఆ అలోచనా ప్రవాహాన్ని విసర్జించడం ... అలా మళ్ళీ, మళ్ళీ జరుగుతూనే ఉంటుంది. కధ ఆ విధంగా జరిగిపోతుంది. <br /><br />ధ్యానంలో మనం చెయ్యగలిగిందింతే. మానసికంగా చేసుకునే హస్త మైధునం!<br /><br />నిజం, మన మనసుల్లో ఎన్నో విషయాలుంటాయి, మన బుర్రల్లో కుక్కుకొని. అయితే వాటితో ఏదో సమస్య ఉందనికాదు. <br /><br />’అహం’ అనే దాని కార్యక్రమాన్ని అర్ధంచేసుకోవడం గానీ, దాన్ని ఒక దారికి తీసుకు వెళ్ళడం గానీ తేలికగాదు. దానికి మూలంలో ఉన్న కార్యక్రమం మనం మనతో పోల్చుకునే ఇతరులెవరైనా వారికంటే అధికులమని భావించుకోవడం, ఆధీన్యమూ, ఆధిపత్యమూ, అధికారం సంపాదించడం. అలాగే సుఖన్వేషణా, దుఃఖనిరోధమూ కూడా. దురాశా, వస్తువుల్నీ, మనుషుల్నీ సొంతం చేసుకోవాలనే వాంఛా మూడోది. నిజానికి ఇవన్నీ అహం తనని తాను కొనసాగించుకునే మార్గాలు. <br /><br /> * * *<br /><br /><span style="font-weight:bold;">యూజీ దృష్ట్యా చేయ తగిన పూర్వపక్షం:</span> "మీరు కేవల చైతన్య స్థితిలో ఉన్నరనే విషయం మీకు ఆలోచనద్వారా గానీ తెలియదు" అని యుఉజీ అంటారు. మీరు అలాంటి స్థితిలో ఉన్నానని చెప్పుకోవాలంటే అప్పుడు ఆలోచన ఉండేఉండాలి అంటారు.<br /><br /><span style="font-weight:bold;">సమాధానం:</span> నేను ఈ విషయమై చాలాకాలం క్రితం యూజీతో వాదంలో పడ్డాను. అప్పుడు నేను ఆయన్ను ఇదే ప్రశ్న అడిగాను: "’సహజ స్థితో’ మరో స్థితో మీరు అనేది ఉన్నదని మీకు ఎలా తెలుసు" అని. (ఈ చర్చను "What am I Saying?" అనే విడియోలో ఇంటర్నెట్ లో చూడొచ్చు -- www.ugkrishnamurti.org.) ఆయన నాకు సంతృప్తికరమైన సమాధానం ఇవ్వలేదని నా నమ్మకం. ఆయన ఇవ్వగలిగిన సమాధానాలు ఈ రెండు: "నాకు తెలియదు;" "జీవం తనను తనే తెలుసుకుంటుంది." <br /><br />ఈ సమాధానంలో ఆయన్ని ఆయనే వ్యతిరేకించుకుంటున్నారని నా ఉద్దేశం. నేను కేవల చైతన్య స్థితిలో ఉన్నప్పుడు నాకు ఆ విషయం తెలిసునని నేను అంటంలేదు. అప్పుడు కేవల చైతన్యం ఉన్నదని మాత్రమే అంటాను. దాని విషయమైన జ్ఞానం తరవాత క్షణంలో దాన్ని గురించి ఆలోచించినప్పుడు కలుగుతుంది (జ్ఞాపక శక్తి ద్వారా). మనం తరవాత ఆలోచిస్తున్నప్పుడు చైతన్యం ఉండడానికి వీల్లేదని అనలేం. మనం ప్రస్తుతం ఆ స్థితిలో లేకపోయినా, ఆ పూర్వక్షణంలోని చైతన్యపు స్మృతి జాడలు ఉంటూనే ఉంటాయి. ఇలాంటి సమాధానంతో నాకు ఇబ్బంది లేదు. చైతన్యం తనను తనే ఎరుగుతోందనీ, అది తరవాత జ్ఞానంగా మారుతుందనీ (అలా అని నేను అనవచ్చు) నేను అనడంలేదు. <br /><br />ఏది ఏమైనా యూజీ చెప్పిందాన్లో ఇది మాత్రం నిజం: ఈ ఎరికె తాత్కాలికమైన ఒక మనో స్థితిమాత్రమే అయి, ఒక్క క్షణం మాత్రమే ఉంటే, అది కేవలం అలోచనా జనితమే అయివుండొచ్చు. అప్పుడు మనం బయలుదేరిన చోటికే తిరిగి చేరుతాం. దీనికి మొదటి కారణం ఆ ఎరిక అనేది ఉన్నదని మనం అలోచనద్వారా దాన్ని జ్ఞాపకంచేసుకుని గుర్తించినప్పుడే గాని అది ఉన్నదని మనకు తెలియదు. ఇంకో కారణం తక్కిన స్థితులమల్లేనే దీనికి కూడా ఒక పుట్టుక, ప్రారంభం, మనుగడ సమయం, సమసి పోవడం ఉంటయ్యి. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">పూర్వపక్ష విస్తరణ:</span> యూజీ ప్రతిపక్షాన్ని వైరాగ్యానికీ, కావాలని ఎరికతో పూనుకున్న ఏ పనికైనా అన్వయించొచ్చు. అవన్నీ ఎరికతో చేశేవే కనక వాటిని ఆలోచనమీద ఆధారపడే చేస్తాం. అంటే ఎరిక ఆలోచనకతో సమానం అన్నమాట. ఉదాహరణకు, నిష్కారణంగా, నిష్కామంగా మనం ఏ విషయంపైనా కావాలనుకుని వైరాగ్యం ఏర్పరచుకోలేము. అదేవిధంగా మనం నిస్స్వార్ధంగా దేన్నీ దానం చెయ్యలేం, ఎందుకంటే అది సంకల్పంతో కావాలని చేసేపని, అందుకని స్వార్ధపరమైనది. <br /><br /> * * * <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ధ్యాన వైఫల్యానికి మరో కారణం: </span> ధ్యానం ముఖ్యంగా విఫలమవడానికి మరో గాఢమైన కారణం ఉంది: అహం ప్రక్రియ అని నేను అనే మన మనసుకూ, దాని ఆలోచనా వ్యాపారానికీ అన్వేషణ అత్యవసరం. మనం ఉండే చోటు కాకుండా మరేదైనా చోటుకి వెళ్ళడానికి అది సతతమూ అన్వేషిస్తూనే ఉంటుంది. మనం ప్రస్తుతం ఏ స్థితిలో ఉన్నామో తెలుసుకోవడానికి ఈ ప్రవృత్తిమూలంగానే ప్రయత్నిస్తూంటాం. మనం సతతమూ చేసే ఆత్మ పరిపూర్తి (self-fulfilment) కోసం (యూజీ అన్నట్టు శాశ్వతానందం కోసం) చేసుకునే అన్వేషణలో ఏచోటునించి మరో చోటికి వెళ్ళడం అవసరం లేదో అలాంటి భవరహితమైన, మార్పులేని చోటిని అన్వేషిస్తూ ఉంటాము. అయితే ఈ ప్రయత్నానికి అంతులేదు. <br /><br />ఒకవేళ అలాంటి శాశ్వతమైన ఆనంద స్థితి ఉన్నదనుకోండి; దాన్ని మనం హస్తగం చేసుకున్నామనుకోండి. అయితే ఆ స్థితిలో ఉన్నంతమాత్రంతో మనకు తృప్తి ఉండదు. ఆ స్థితిలో మనం ఉన్నామని తెలుసుకొని ఆనంద పడాలి. అలాంటి ప్రయత్నంలోనే మన భవసాగరపు విత్తనాలు ఇమిడి ఉంటాయి. ఆ స్థితి ఏదో తెలుసుకొని దాన్ని చూచి ఆనందించాలనే ఔత్సుక్యమే దానినుంచి మనని దూరంగా ఉంచుతుంది. అంతేకాదు, ఆ స్థితిని పరిరక్షించుకోవాలనీ, ఏ విధంగానైనా దాన్ని కొనసాగించి అభివృద్ధి చెయ్యాలనీ ఆ ఔత్సుక్యం మనని ప్రోత్సహిస్తుంది. మనని మననించి వేరుపరచి మనతో మనల్ని తిరిగి ఐక్యం చెయ్యాలనే రంగుల రాట్నంలో పడేస్తుంది కనకనే ఈ జ్ఞానౌత్సుక్యత మానవజాతి స్థితిపట్ల ఒక శాపం.<br /><br />అలా మనం ఏ స్థితిలో ఉన్నామో ఏమి అనుభవిస్తున్నామో తెలుసుకోవాలనీ ప్రేరణ ధ్యానంలో అంతర్గతం కనక ధ్యానం మూలంలో అతి నిష్ఫలమైనది; అంతే కాదు, అది వైఫల్యానికే మన్ని తీసుకు పోతుంది. దాని ద్వారా మనం దోచుకున్న లాభాలు క్షణికం మాత్రమే. <br /><br />ఈ విధంగా మనం ఏ ఆశా లేకుండా నిస్పృహలో పడాల్సిందే. దాని విషయం మనం చేయగలిగింది కూడా ఏమీ లేదు. <br /><br /><span style="font-weight:bold;">గత్యంతరాలు?</span> అయితే గత్యంతరాలు ఏమీ లేవా? ’విపత్తు’ కోసం వేచి వుండాల్సిందేనా? అది ఎప్పటికీ రాదేమో? ఈ చైతన్యం వ్యవహారమంతటితోనూ నిర్భ్రాంతి చెంది ’చెరువులో దూకా’ల్సిందేనా? లేదా మనం మన నిస్సహాయతని ఒప్పుకొని ఏవో వలయాల్లో నిరంతరం తిరుగుతూండాల్సిందేనా? (అందుకనే కాబోలు మనని ’చక్రా’లనొచ్చు). మన మానసిక ప్రేరణలని ఒకదాని తర్వాత ఒకటి క్రమేణా విసర్జించుకుంటూ మానసిక ప్రక్రియల్ని క్లుప్త పరుచుకోవడమే అంతిమ ఫలితం కావొచ్చు. లేదా మరణంవచ్చేవరకూ దైనందిన వ్యవహారాల్లో మనం ముణిగిపోతూ ఉండొచ్చు (మరణంతో మన కధ ముగిసిపోతుంది). బహుశా అన్నిటికంటే ఈ చివరిదే వచ్చేందుకు హెచ్చు అవకాశం ఉందేమో!<br /><br />అంధకారం, సర్వ నాశనం -- వైఫల్యం తథ్యం, అన్యథా గతం నాస్తి! తక్కిన విషయల్లోలాగానే యూజీ చెప్పేది నిజం: గత్యంతరం లేదు!<br /><br /><span style="font-weight:bold;">తుది పలుకు:</span> ధ్యానాన్ని సమర్ధించే వారినుంచి ఒక పూర్వపక్షం: ధ్యానాన్ని సమర్ధించేవారి్నుంచి ఒక బలమైన ప్రశ్న: ధ్యానం వల్ల కేవల చైతన్యం మాత్రమే ఫలితంగా వస్తుందనడం సరికాదు. దానివల్ల జ్ఞానంకూడా రావొచ్చు. సాధారణ జ్ఞానానికి అతీతమైన మరో జ్ఞానం ఉంది. దానివల్లనే మనకి అతీంద్రియ ప్రత్యక్ష జ్ఞానమూ, అద్భుత చికిత్సా, ఈశ్వర దర్శనమూ, పూర్వ జన్మ జ్ఞానమూ, అణువులగురించీ, వాటి అంతర్నిర్మాణాన్నిగురించిన జ్ఞానమూ కలుగుతాయి. <br /><br />ఈ ప్రశ్న నన్ను ఏమాత్రమూ జ్ఞానం లేని రంగం లోకి తీసుకెళ్తుంది. అలాంటి వివిధ జ్ఞానాలూ, ప్రమాణాలూ నేను లేవని అననవసరం లేదు. ధ్యానం, ప్రార్ధనా వాటికి దోవని కల్పించి దోహదం చెయ్యొచ్చు. అయితే అవి అందరూ అనుభవించే విషయాలు కావు కనక, వాటిని గ్రహించి స్వ్యాధీనం చేసుకొనే పద్ధతులు మనకు తెలియవు; వాటిని గురించిన స్పష్టమైన జ్ఞానం మనకు లేదు. అలాంటి జ్ఞానమూ పద్ధతులూ ఉన్నవని నమ్మేవారు ఉన్నారని నాకు తెలుసు. కొందరు యూజీకి కూడా అలాంటి శక్తులూ, సిద్ధులూ ఉన్నాయని నమ్ముతారు. ఒకవేళ ఆయనకు అలాంటి సిద్ధులు ఉన్నా, అవి ఆయన సంకల్పంతో సాధించుకున్నవి కావని నా ఉద్దేశం.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-91735842003300865362008-07-03T18:05:00.000-07:002008-07-03T18:06:45.684-07:00జీవితానికి అర్ధం ఏమిటి?జీవితానికి అర్ధం ఏమిటి అనే ప్రశ్న "దేవుణ్ణి ఎవరు సృష్టించారు?" "సృష్టికి ముందర ఏముంది?" లాంటి యక్ష ప్రశ్న. దానికి సంతృప్తికరమైన సమధానం ఇవ్వడానికి వీలులేదు; ఎందుకంటే తక్కిన అతిభౌతిక ప్రశ్నల్లాగానే ఇది కూడా మన ఆలోచనలో భాగమైన హేతుబుద్ధి సృష్టితమైనది. ఉదాహరణకు, భగవంతుని సేవ చెయ్యడమూ, ఆయన ఇచ్చకి అనుకూలంగా నడుచుకోవడమే జీవితానికి ధ్యేయమని అనుకున్నామనుకోండి. దైవం ఒక పురుషుడేనా అనే ప్రశ్న అటుంచి, ’దేవుడికి మనం ఎందుకు సేవ చెయ్యాలి’, ’ఈశ్వరేచ్చ గురించి మనకు ఏమైనా ఎలా తెలుసు” అనే ప్రశ్నలు లేవక తప్పవు. ఎన్ని సమాధానలు చెప్పుకున్నా ఈ ప్రశ్నలకు అంతు ఉండదు. <br /><br />ఇలాంటి ప్రశ్నకు సంతృప్తికరంగా సమాధానం ఇవ్వాలంటే ఎలాంటి సందర్భాల్లో ఈ ప్రశ్న పుట్టుతుందో గమనించాలి. మనం కోరుకున్నవి మనకు లభిస్తూ, మన జీవితం సాఫీగా జరిగిపోతున్నాళ్ళూ ఇలాంటి ప్రశ్న మనకు ఉదయించదు. ఆరేడేళ్ల అబ్బాయో అమ్మాయో నాన్న దగ్గరికి గానీ, అమ్మ దగ్గరికిగానీ వచ్చి "అమ్మా, నాన్నా, జీవితానికి అర్ధం ఏమిటని" అడగరు. పొట్ట కూటికి అస్తమానం శ్రమించే వాడికి కూడా అలాంటి ప్రశ్న కలగదు. అలాంటి ప్రశ్న రావాలంటే జీవిత గమనానికి ఏదో ఒక విఘాతం కలిగి, జీవితం ఒక సంకటంలో పడి ఉండాలి. యూజీ అన్నట్టు పూర్తిగా జీవిస్తున్నవాడెవడూ ఇలాంటి ప్రశ్న అడగడు. మనకి జీవితం గురించి అతి జ్ఞానం కలిగి మన అమాయకత్వం పోయినప్పుడే ఇలాంటి ప్రశ్న వేస్తాం. <br />సాధారణంగా మనం వివిధమైన కార్యాల్లో నిమగ్నులమై ఉన్నప్పుడు మన కార్యాల గమ్యాలు కాకుండా వేరే అర్ధాలని వెతకం. మన యత్నాలకు పెద్ద ఎత్తున ఏవో విఘ్నాలు కలిగినప్పుడే, వాటి వల్ల కలిగే వైఫల్యాలనించి కోలుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాం. ఉదాహరణకు ఉద్యోగాన్వేషణ, మనం ప్రేమించే అబ్బాయినో, అమ్మాయినో పొందడం. మనం ఇలాంటి ప్రయత్నంలో మునిగి ఉన్నప్పుడు సతతమూ మన యత్నం ఎంతవరకూ జయప్రదమైందో, ఇంకా ఎంతమేరకు మనం కృషి చెయ్యాలో అని మన కార్యాలకి విలువకడుతూ ఉంటాము. ఆ గమ్యం మనకు ఎంతముఖ్యమో జ్ఞాపకం చేసుకుంటూ ఉంటాము. మనం కార్యంలో ఏ దశలో ఉన్నామో, ఇంకా ఎంత దూరం వెళ్ళాలో, మనకు ఎలాంటి సాధనాలు అందుబాటులో ఉన్నాయో లాంటి విమర్శలు పునః పునః చేస్తూనే ఉంటాము. ఇలాగా సతతమూ తిరిగి తిరిగి మన కార్యాల్నీ, గమ్యాల్నే కాకుండా మన జీవితాన్నే పర్యవేక్షించడం మనకు ఒక అలవాటయిపోతుంది. మనం జీవితంలో ప్రగాడమైన వైఫల్యాల్ని ఎదుర్కొన్నప్పుడే జీవితానికే అర్ధం ఏమైన ఉందా, దానికి గమ్యం అంటూ ఎమైనా ఉందా, లేకపోతే జీవితమంతా నిరర్ధకమేనా అని ప్రశ్నించుకుంటాం. మనకు కలిగిన వైఫల్యాల కారణంగా మనకు మొత్తం జీవితాన్ని గురించి, దాని అర్ధాన్ని గురించి ప్రశ్నలు వేసుకోవడమ్ మొదలుపెడతాం. ఇలా ప్రశ్నించడం మూలంగా మనం వివిధమైన అస్వస్థతల్లో పడతాం: ఉదాహరణకి, జీవితం మీద విసుగు పుట్టడం, మద్యపానంలో పడిపోవడం, ఏదో ఒకటి సాధించాలనుకుంటూ సతతమూ కార్యనిమగ్నులమై ఉండడం, చిరకాలం ఉదాసీనంగా ఉండడం, చివరికి జీవితేచ్ఛకూడా పోయి ఆత్మహత్యకు పూనుకోవడమూ కద్దు.<br /><br />జీవితార్ధాన్ని గురించిన సమస్యని పరిషకరించాలంటే అది ఏ సందర్భ్హంలో జనించిందో గమనించాలి. అంటే మన కోర్కెలూ గమ్యాలూ సాధించడంలో మనకెదురైన వైఫల్యాల్నిపరీక్షించాలి. అంటే సమస్యకి పరిష్కారం సమస్యని విడదీయడంలోనే ఉంది. మనం జీవితంలో పూర్తిగా నిమగ్నులమై దాన్నించి విడి కాకుంటే మనకి జీవితార్ధ రాహిత్య మనే సమస్యే కలగదు.<br /><br />మన గమ్యాన్వేషణలో కాలం, భవిష్యత్తు లాంటి భావాలు ఇమిడి ఉన్నాయి. మనం గమ్యాన్ని చేరుకోగలిగితే అది మనలో వెలితిని పూరించి, జీవితం సఫలమైనదనే భావాన్ని కలిగిస్తుందని మన అపోహ. ఈ విధంగా ధనమూ, ఆస్తిపాస్తులూ, పలుకుబడీ, అధికారమూ, ఒక మంచి కుటుంబమూ, విజయవంతమైన జీవితమూ లాంటి గమ్యాలే కాక, ఈశ్వర కృప, ఈశ్వర సాన్నిధ్యమూ, స్వర్గ సుఖమూ, మోక్షమూ లాంటి మత సంబంధమైన లక్ష్యాలు కూడా మన జీవితాన్ని సఫలం చేస్తాయని మనం నమ్ముతాం. మనం కోరుకున్నవి మనకు లభించినప్పుడు, మన గమ్యాన్ని మనం చేరుకున్నప్పుడు మనకి క్షణికంగానైనా సంతృప్తి కలుగుతుంది. అయితే కధ అంతటితో ముగించదు. మన కోర్కె తీరిందనే ఎరిక కలిగిన సమయంలోనే, మనం చంకలు కొట్టుకొని సంతోషిస్తున్న సమయంలోనే మనం మరో గమ్యం ఏర్పరచుకుంటాం. దానికి కారణం ఆ జ్ఞానం మనను మనం సాధించిన లక్ష్యాన్నించి దూరంచేసి ఒక ద్వంద్వాన్ని సృష్టిస్తుంది. అలా ఏర్పడ్డ విభజన మూలంగా మనం మన పూర్వానుభవం దృష్ట్యా దాన్ని గురించి ఆలోచన మొదలెడతాము. ఉదాహరణకి, ఒక అమ్మాయితో పరిచయమయి, ఆ అమ్మాయి నేనంటే ఇష్ట పడుతూన్నట్టు కనిపించిందనుకోండి. ఆ అమ్మాయిని గురించిన ఆలోచన మనకి సంతోషం కలగజెయ్యడమే కాక, ఆ అమ్మాయితో భవిష్యత్తులో ఎలా ప్రేమ కలాపాలు చెయ్యాలో పథకాలు వెయ్యడానికి ప్రోత్సహిస్తుంది. లేకపోతే ఆ అమ్మాయి నన్ను నిజంగా ప్రేమిస్తోందా అనే అనుమానం వచ్చి, ఆ ప్రేమని నిరూపించుకోవాలనే యత్నంలో పడతాం. లేకపోతే మనం సాధించిన దాన్ని ఎలా పరిరక్షించుకోవాలా అని ఆలోచిస్తాం. లేకపోతే ఆ లక్ష్యన్ని ఏవిధంగా అభివృద్ధి చేసుకుందాం అని అలోచిస్తాం. లేకపోతే దాన్ని మన దగ్గరినించి ఎవరైనా తీసుకుపోతారేమోననే అనుమానంతో దాన్ని రక్షించుకోవడానికి కట్టుబాట్లు చేసుకోవడం మొదలెడతాం. ఈ విధంగా మనం ఒక లక్ష్యంనుంచి మరొకలక్ష్యానికి సులువుగా జరిగిపోతాం.<br /><br />ఈ విధంగా మన యత్నం నిరాటంకంగా సాగిపోతూన్నంతకాలం మనం జీవితం గురించి, దాని అర్ధాన్నిగురించీ మౌలిక ప్రశ్నలు వెయ్యం. మనకి మత సంబంధమైన నమ్మకాలుంటే, ఆ నమ్మకాలు దృఢంగా ఉన్నంత కాలం మన యత్నానికి వచ్చే వైఫల్యాలని తట్టుకొనేందుకు అవి ఆసరాగా ఉంటాయి. ఉదాహరణకి, మనం అనుభవించే కష్టనష్టాలన్నీ ఈశ్వరుడు మనని చేసే పరీక్షలో భాగాలనీ, ఆయనే మనని ఒక ఒడ్డుకి తీసుకొస్తాడనీ, చివరికి అంతా మన మంచికేననీ నచ్చ చెప్పుకుంటాం. <br /><br />ఇలాకాకుండా, మన లక్ష్యాలను వేటినీ మనం సాధించలేక, మనకు వైఫల్యమే పర్యవసానమైనప్పుడు, మనం మన జీవితమే వ్యర్ధమనుకొని జీవించడంలో అర్ధం ఏమిటి అని ప్రశ్నించడం మొదలెడతాం. అంటే జీవిత ప్రవాహానికి అడ్డుకలిగిందన్నమాట. మన అమాయకత్వంనికి దూరమైపోయి, దాన్లో మళ్ళి లగ్నం కాలేకపోతామన్నమాట. వైఫల్యమం మరింత గాడమైనప్పుడు, వేరే లక్ష్యాలపైకి మనసు మళ్ళించుకోలేము; జీవితానికి అతుకులూ వేసుకోలేము. దాంతో జీవించడంలో ఆసక్తి పోతుంది. మన ప్రార్ధనలకి దైవంనించి సమాధానం వచ్చినట్టు అనిపించినప్పుడు మనకు దేవుడిమీద నమ్మకం కూడా పోవచ్చు. పోయిన విశ్వాసం మళ్ళీ తిరిగి రాదు. జీవితంపేన విసుగు, దీనత, వ్యాకులత, మద్యపానం, ఆత్మహత్య లాంటి వాటిల్లోకి దిగజారకుండా ఇలాంటి సమస్యకి వేరే పరిష్కారమేమైనా ఉందా?<br /><br />ఈ ప్రశ్న వెంటనే మరో ప్రశ్నకూడా వస్తుంది: జీవితంనించి వేరుపడకుండా తిరిగి దానిలో నిమగ్నమయ్యే అవకాశం ఏమైనా ఉందా?<br /><br />మనకి ఇతరంగా ఏదో ఒకటి మన జీవితాన్ని సార్ధకం చెయ్యాలనీ, మనకి బాహ్యమైన వస్తువేదో ఒకటి మనకి సుఖాన్ని ఏర్పరుస్తుందనీ, అది లేకపోతే మనం బతకలేమనీ ఊహించి దాన్ని పట్టుకు వేళ్ళాడినంతకాలం ఎప్పుడో అప్పుడు మనకు వైఫల్యం తప్పదు; జీవితానికి అర్ధం ఏమిటనే ప్రశ్న ఉదయించకా తప్పదు. దీనికి కారణం, మనం మన కోర్కెలన్నీ సఫలం కావలని కోరుకోవడమే కాక, మనకి ఎన్నటికీ వైఫల్యం రాకూడదు, జీవితం అంతా ఏ ఒక్క క్షణమూ కష్టం కలగకుండా మనం చిరకాలం సుఖంగా ఉండాలని కోరుకోవడమే. జీవితార్ధ రాహిత్య సమస్యకీ కాలభావానికీ, భవిష్యత్తులో మనం లేకుండా పోవడానికీ, ఎంతో సన్నిహిత సంబంధం ఉంది; ఎందుకంటే మనకి బాహ్యమైన వివిధ వస్తువులూ మన జీవితాన్ని సఫలం చేస్తాయని ఊహించడానికి కారణం అవి లేకపోతే మన జీవితం లో ఒక వెలితి ఏర్పడుతుందని నమ్మడమే.<br /><br />అసలు ఈ జీవితార్ధాన్వేషణకి మూలం జీవితంలో జరిగే ప్రతిసంఘటనకీ ఏదో అర్ధం ఉందని అనుకోవడమే కాక, మన జీవితంలో సంభవించే ప్రతి విషయాన్నీ పూసగుచ్చినట్టు కలిపి జీవితం మొత్తానికీ ఒక అర్ధం కలిపించుకోవడం మనకు పరిపాటి. మనం ఈ విధంగా నిర్మించుకున్న ప్రపంచంలో ’నేను’ అనే దానికి కేంద్ర స్థానం ఉంటుంది. అంతే కాక జరిగే ప్రతి సంఘటనకీ మన జీవితంలో ఎలాంటి పాలు ఉందో, అది మన ప్రగతికిగానీ తిరోగతికిగానీ ఏవిధంగా తోడ్పడుతోందో అని మనం క్షణక్షణం బేరీజు వేసుకుంటూంటాము. మన ఆలోచనా సామగ్రినంతా దీనికోసం వినియోగిస్తూంటాం. జీవితార్ధం అనేది ’నేను’ అనేదాని అస్తిత్వానికే అత్యవసరం. ఈ కొలతలవల్లనే మనకి మనఃశ్శాంతి దుర్లభమవుతుంది. ఎందుకంటే మన మనసు ఎప్పుడూ గతంతోనూ, వర్తమానంతోనూ అసంతృప్తి పడి, భవిష్యత్తుకోసం సర్వదా ఎదురుచూస్తూ బతుకుతూంటాం.<br /><br />జీవితానికి జీవించడం కాకుండా మరే అర్ధం అవసరం లేదని గుర్తించాం అనుకోండి. అప్పుడు మనం చేసే ప్రతి పనీ అర్ధవంతమే అవుతుంది. జీవితం మొత్తానికి వేరే సార్ధకత అవసరం ఉండదు. గత సంఘటనల ద్వారా జీవితానికి అర్ధం చెప్పుకోము. మనసు ఇతర విషయాలపై పోక ప్రస్తుత వ్యాపకంపై స్థిమితంగా ఉంటుంది. మనశ్శాంతీ, ఆనందం వేరే విషయాల్లో మనం వెతకనక్కర్లేదు. మరో స్ఠితితో పోల్చడం వల్లనే మనకు అసంతృప్తి అశాంతీ కలుగుతాయి. ప్రస్తుతం మనం ఏమనస్థితిలో ఉన్నామో ఆ స్థితిలో స్వతహాగా ఉన్నకష్టనష్టాల్నిమనం నిరభ్యంతరంగా అనుభవించగలుగుతాం. భూత భవిష్యత్ కాలాల్లో అసత్యమైన, అసహజమైన మానసిక జీవితాన్ని జీవించక, నిజంగా ఈ ప్రపంచంలో తక్కిన జీవులలాగా బతుకుతాం.<br /><br />ఈ కబుర్లన్నీ సాధారణంగా అందరికీ రుచించవని నాకు తెలుసు. అయినా నాకు తోచిన విషయాల్ని ఇక్కడ రాస్తున్నాను.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-40714134437067181702008-05-24T08:46:00.000-07:002008-05-24T08:50:35.992-07:00’అధ్యాత్మికత’ అంటే ఏమిటి:నా వ్యాసానికి కామెంటుగా ఒక చదువరి (anonymous) ఈ క్రింద ప్రశ్న అడిగారు:<br /><br />"Being a philosophy teacher and UG's friend could you please explian / define spirituality."<br /><br />దానికి నా సమాధానం:<br /><br />'Spirituality' (ఆధ్యాత్మికత) ని ఎలా నిర్వచిస్తానో చెప్పమన్నారు: ఈ పదాన్ని రకరకాల వారూ రకరకాలుగా వాడతారు: సాధారణంగా, భౌతిక విషయాల మీద అంతగా ఆసక్తి చూపక, దైనందిన కృత్యాలకూ, గమ్యాలకూ అతీతంగా జీవితానికి వేరే అర్ధం ఉన్నదనీ, దాన్ని గ్రహించి సాక్షాత్కారం చేసుకోవాలనీ, దానికి అనుగుణంగా జీవితాన్ని సాగించుకొని సార్ధకం చేసుకోవాలనీ, అంతకన్నా ముఖ్యంగా మన స్వస్వరూపం ఏమిటో, ’నేను’ అనేది ఏమిటో తెలుసుకోవాలనుకోవాలనే ఆసక్తి చూపడం. ఇలాంటి ఆసక్తిని వివిధ మతానుయాయులు వారివారి మత విశ్వాసాలతో జోడించుకుంటారు: ఉదాహరణకు, ఆత్మ, పరమాత్మ, పునర్జన్మ, దైవము, కర్మ, ప్రార్ధన, ధ్యానము లాంటివి.<br /><br />నాకు మత సంబంధమైన నమ్మకాలేవీ లేవు. అయినా నేను కూడా ఒక్కొక్కప్పుడు ఆ పదాన్ని ఉపయోగిస్తూంటాను. ’నేను’ అనేది ఎవరు అనే అన్వేషణే ఆధ్యాత్మికత అని నా ఉద్దేశ్యం. ఈ అన్వేషణలో నాకు తెలిసింది తెలియనిదాన్నించి విడతీసి, తెలిసిన దాంతోనే నా అన్వేషణని చెయ్యడానికి ప్రయత్నిస్తాను. ఈ విధంగా కలిగే జ్ఞానం వల్ల మన జీవితంలో ఒక పరిణామం వచ్చి, మనం జీవితంతో సమాధాన పడగలమని అనుకుంటాను. ఈ సందర్భంలోనే జీవితానికి సంబంధించిన ఇలాటి అన్ని విషయాలమీదానా, ఉదాహరణకి, వాంచలూ భయాల్ని గురించీ, పరస్పర సంబధాల గురించీ, నైతికి విషయాలకు కూడా నా అన్వేషణ వ్యాపిస్తుంది. నాకు తత్త్వ శాస్త్రంతో ఉన్న పరిచయం ప్రాతిపదికగా నేను జిడ్డు కృష్ణమూర్తి దగ్గర్నించీ, యూజీ దగ్గర్నించీ నేర్చుకున్న విషయాలు నాకు చాతనైన విధంగా, తోచిన విధంగా ఈ వ్యాసాల్లో విశదం చెయ్యడమే నా యత్నం. ఇలాంటి అన్వేషణనే మీరు ధ్యానం అనుకుంటే నాకు అభ్యంతరం లేదు.<br /><br />వచ్చే వ్యాసాల్లో జీవితం అర్ధం, నీతి, ధ్యానం చెయ్యడంలో సమస్యలు లాంటి శీర్షికలకింద వ్యాసాలు రాయాలని ఉద్దేశిస్తున్నాను.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-39764445901824943822008-05-22T15:05:00.000-07:002008-05-22T15:06:13.375-07:00కోర్కెలు, వెలితి, అశాంతి, జీవితార్ధంఅయితే ఈ కోర్కెలనేవి ఎలా కలుగుతాయో చూద్దాం: గత క్షణాల్లో మనం నిమగ్నులమై ఉన్న అనుభూతి ఏమైనా మనకు గుర్తు వచ్చిందనుకోండి. దానిని తిరిగి అనుభవిస్తున్నప్పుడు దాన్ని ఇతరమైన వస్తువుగా చూస్తున్నాము కాబట్టి అది లేదనే వెలితి మనకు అనిపించి దాన్ని దరిచేర్చుకోవాలననీ,దాన్ని పొందాలనీ కోరుకుంటాము. ఆ అనుభూతి బాధాకరమైనదిగా అనిపిస్తే దాన్నుంచి దూరంగా జరిగి పోవాలనుకుంటాము. మన కోర్కేలు, అసహ్యాలూ ఈ విధంగా ఏర్పడతాయి. సుఖాన్వేషణ, దుఃఖనివారణ ఇలాంటి యత్నానికి ముఖ్య లక్షణాలు. మనం పునరావృత్తం చేసి చూచుకునేప్పుడు ఒక వెలితిని గానీ, భయాన్నిగానీ అనుభవించడమే మన మనసులో అశాంతిని కల్పిస్తుంది. మన కోర్కెల ధేయమంతా ఆ వెలితినీ అశాంతినీ తొలగించడానికే. మన రాగ ద్వేషాలకూ, కోర్కెలకూ, భయాలకూ మూలం ఇక్కడే ఉంది. <br /><br />మన కోర్కెలు విఫలమైనప్పుడూ, మన భయాలతోనూ, ద్వేషాలతోనూ మనం సమాధానపడలేనప్పుడూ, మనం నిరుత్సాహమూ, నిస్పృహే కాక, ఒంటరి తనం, దీనత లాంటి క్లేశాలకు లోబడై, ఒక్కొక్కప్పుడు మనకు జీవితం మీదనే విసుగు పుట్టి, విరక్తి కలిగుతుంది. ఇలాంటి సమస్యల పరిష్కారం గురించి "సంఘర్షణ-మనశ్శాంతి" అనే వ్యాసంలో ఈ క్రింద రాశాను.<br /><br />అస్థిరతా, చంచలత్వమూ మనసు స్వభావంలోనే ఉంది. స్థిమితమంటే దానికి తెలియదు. అయితే అలాంటి అస్థిర స్థితి అసహనీయం అనుకుని దాన్నించి తప్పించుకోవడానికి అది సతతమూ ప్రయత్నిస్తూనే ఉంటుంది. కానీ ఆ ప్రయత్నం చేసినకొద్దీ అ స్థిమితం దూరమవుతూనే ఉంటుంది. నిరంతరం గత స్మృతుల్ని ఙ్ఞాపకం, భవిష్యత్తుని ఊహించుకుంటూ ఉండడం, ఏదైనా వ్యాపకం కల్పించుకోవడం, వినోదాల్లోనూ, మద్యంలోనూ మునిగి పోవడం, పగటి కలలు కంటూ ఉండడం లాటి కార్యక్రమాలు మన శూన్యతనించి పలాయనం చేసే ఉద్యమంలో భాగాలు. ఈ ప్రయత్నాలన్నీ న్సిష్ఫలమైనవే. ఎందుకంటే మనం కూర్చుకున్న అనుభవాలన్నిటికీ అడుగున ఉండేది మన స్వస్వభావం ఆ శూన్యతే. దానితో ఎంత పోరాడినా అది ’నేను ఇంకా ఇక్కడే ఉన్నా’అని మనకు గుర్తు చేస్తూనే ఉంటుంది. <br /><br />ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఏదో చదవడం కారణంగానో, ఎవరో చెప్పడం మూలకంగానో ఒక్కొక్కప్పుడు ఆధ్యాత్మికంలో పడతాం, దాని వల్ల మనసు దే్నిలోనైనా లగ్నమవుతుందేమో ననీ, మనకు ఏదో విధంగా శాంతి కలుగుతుందనీ, జీవితం సార్ధకమవుతుందనీ ఆశతో. <br /><br />కోర్కె అనేది ఏర్పడడానికి కారణం గత స్మృతి ఏదో ఒకటి స్మ్రరణకి వచ్చి అది ఆకర్షణీయంగా కనిపించడమే. ఆ ఆకర్షణ దాన్ని గురించిన పూర్వానుభవం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆ అనుభవం గతంలో బాధాకరమైనదైతే ఇప్పుడు అది ఏహ్యంగా కనబడుతుంది. అంటే ప్రస్తుతం దాన్ని మళ్ళారాకుండా ఎలా నివారించాలా అనే ప్రయత్నం. ఈ విధంగా కోర్కె, నివారణలు మన శూన్యతబారినించి తప్పించుకునేందుకు సాయపడతాయి. కోర్కెలోని ఉద్దేశ్యం సుఖం; పూర్వం మనం అనుభవించిన సుఖాన్ని మనం తిరిగి సంపాదించుకోవాలనే. ఆలాగే, నివారణలోని ఉద్దేశ్యం పూర్వం మనం అనుభవించిన దుఃఖాన్ని పునరావృత్తం కాకుండా నివారించుకోవాలని. ఈ విధంగా క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే మన మానసిక జీవితం అంతా కోర్కెల ద్వారా సుఖాపేక్ష, నివారణ ద్వారా దుఃఖ నిరోధం కోసమే. <br /><br />యూజీ అన్నట్టూ, మనో ప్రవృత్తి అంతా మన జీవితం అంతా ఒక్క క్షణం కష్టం లేకుండా శాశ్వతంగా, నిర్విరామంగా సుఖంగా ఉండాలనే ప్రాతిపదిక మీద జరుగుతుంది. కాని దురదృష్టవశాత్తూ అలాంటి శాశ్వతత్వం అసంభవం. అలాంటి శాశ్వతాన్వేషణే మానవ దుఃఖానికి మూలకారణ మంటారు యూజీ. ఆ అన్వేషణే మన అనుభవాల్ని ఒక గొలుసులాగా కలిపి వాటిని ఎడతెగకుండా చేసి మనకి మనో స్థితులని కల్పిస్తుంది. అదే లేకపోతే ఏ అనుభవానికి ఆ అనుభవం ప్రత్యేకమై, తక్కిన అనుభవాలతో లంకె లేకుండా, మనో స్థితులను కల్పించకుండా ఉంటుంది. కోపం, భయం, అసూయ, ద్వేషం, ప్రేమ (మనం ప్రేమ అనుకునేది), దీనత లాంటివన్నీ మనో స్థితులు. మన మానసిక సమస్యలన్నీ మనో స్థితులకి సంబంధించినవే. క్షణంలో పుట్టి మరో క్షణంలో పోయే అనుభవాలలో మానసిక సమస్యలుండవు. మనో స్థితులకి కాలంలో కొంత వ్యవధి ఉంటుంది. వాటి వల్లనే మనకి కాలమనే భావం కలుగుతుంది. మన మానసిక సమస్యలన్నీ కాలభావంలో పుట్టినవే. రాగ ద్వేషాలకూ, భయోత్సాహాలకూ, ఈర్ష్యాసూయలకూ, గొప్పతనానికీ, న్యూనతా భావానికీ, ఇన్నెందుకు, మన మానసికానుభవాలన్నీ కాలానుభవం ద్వారానే జరుగుతాయి. కాలం మనకు ఆశని కల్పిస్తుంది, నిరాశనూ కల్పిస్తుంది. వార్ధక్యం, జాడ్యం, మృతి విషయమై భయాన్ని కూడా ఏర్పరుస్తుంది. అందుకనే ఒక వైపు మన వాంఛా ప్రవృత్తి అంతా కాలం ప్రాతిపదిక మీదే జరుగుతున్నా, మరొకవైపు అది మనకు పరమ శతృవుగా కనిపిస్తుంది. దీనికి ముఖ్య కారణం మన మానసిక జీవితానికే కాలంలో ఒక అవధి ఉంటుందని మనం ఊహించుకోవడమే. అందుకనే కాలం పేరుతో ఒక దైవాన్ని కూడా సృష్టించాం (దీన్ని బౌద్ధ మతంలో చూడోచ్చు -- కాల చక్ర ధ్యానానికి బౌద్ధ మతంలో ఎంతో ప్రాధాన్యం ఉంది.) <br /><br />మన మానసిక సమస్యలన్నిటికి మూలమైన పరిషకారం కావాలంటే కాలంలో మన మనో స్థితుల అవిరతత్వానికి ఆఘాతం కలిగించాలన్నమాట. అయితే అది ప్రయత్న పూర్వకంగా జరిగే పని కాదు. కారణం ప్రయత్నం కూడా కాలంలో జరిగే వ్యాపారమే కనక. ఏయే విషయాలపై మనం రాగ ద్వేషాల్ని ఏర్పరచుకున్నామో ఆ విషయాలపైన మన వ్యామోహాన్ని విసర్జిస్తే, మానసిక సమస్యలకి తావే ఉండదు. అయితే ఇలాంటి పరిష్కారాన్ని మనం ఆమోదించలేం. వ్యామోహాల్లేకపోతే, కోర్కెల్లేకపోతే ఇంక బతకడం ఎందుకూ అని మన మనసు ప్రతిఘటన చేస్తుంది. ఇక్కడ మనం చేస్తున్న పొరబాటేమిటంటే వ్యామోహం లేకపోవడం కోర్కెల్లేకపోవడం ఒకటే అనుకోవడం. జీవించడనికి మనకి కొన్ని విషయాలు అవసరం. అవిలేకుండా మనం బతకలేం. ఉదాహరణకి తినడానికి ఆహారం, కట్టుకోడానికి బట్టా, ఉండడానికి ఇల్లూ, సంతానోత్పత్తికి లైంగిక వ్యవహారం. అయితే వీటిల్లో ప్రత్యేకంగా ఫలానాది ఉండాలి, లేకపోతే బతకలేమూ అనుకోవడమే వాటిపై వ్యామోహ పడడం. వ్యామోహమంటే ’ఇది లేకపోతే నాకు జరగదు’ అనుకోవడమే. అదే మన రాగ ద్వేషాలకీ, అంతిమ పర్యవసానంలో మన దుఃఖానికి కారణం. మరో మాటలో చెప్తే మనం సుఖాన్వేషణలోనూ దుఃఖనివారణలోనూ మునిగి ఉన్నంతకాలం మనకి దుఃఖం తప్పదు.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-59143045421332323352008-05-18T14:11:00.000-07:002008-05-18T14:14:49.710-07:00నేనెవరు?ఆలోచనా స్వభావం: ఉన్న చోటూ, ఉన్న క్షణమూ కాక మరో చోట మరో క్షణంలో ఉండడమే మనో లక్షణం. ఆలోచనా వ్యాపారం ఎలా కొనసాగుతుందో కొంచెం పరిశీలిద్దాం. అసలు ఆలోచన అంటే ఏమిటి? మనం ఒక విషయం గురించి ఆలోచిస్తున్నామూ అంటే దాని విషయమైన ఒక ప్రతీకగానీ, ప్రతిరూపం గానీ, ఒక శబ్దం గానీ మన మనసులో దాన్ని సూచిస్తుంది. ఆలోచన ఆ ప్రతిరూపం ద్వారా అ విషయంలో ఒక నిర్ణయం చెయ్యడమే. ఉదాహరణకి: ఆ నిర్ణయం "ఇది సిరా బుడ్డి," "ఈ సిరా బుడ్డి బల్లమీద ఉంది," "ఇది నాకు చాలా ఉపయోగపడుతుంది," "దీన్లో సిరా అయిపోయింది," "ఇంతకంటే మంచి సిరా కొనాలి," లాంటి ఆలోచనలన్నీ నిర్ణయాలే. ఒక వస్తువుని గానీ, ఒక మనిషిని గానీ, ఫలానా అని గుర్తు పట్టడంలో కూడా ఒక నిర్ణయం ఇమిడి ఉంది. "ఇతను సూర్యనారాయణ" అని నిర్ధారించడంలో "అతను మంచివాడు," "అతను నాకు కావాల్సినవాడు," "అతను నన్ను నిన్న తిట్టాడు," "అతని పని పట్టాలి," ఆ గుర్తింపులో మనకు స్పష్టంగా తెలిసిగాని, తెలియకగాని, ఇమిడి ఉన్నాయి. అంటే గుర్తింపులో ఒక విషయాన్ని గురించిన నిర్ణయమే కాక, దాన్నిగురించి మనం గతంలో ఏర్పరచుకున్న విలువలు కూడా ఇమిడి ఉన్నాయి. <br /><br />ఈ ఆలోచనే ’నేను ’ అనే పదార్ధాన్ని కల్పిస్తుంది. ’నేను " అనేది ప్రధమ పురుష సర్వనామము. మనం నిష్పాక్షికంగా పరీక్షించి విశ్వంలో గల వస్తువుల్ను జాబితా వేస్తే ఆ జాబితాలో ’నేను’ అనేది కనిపించదు. చరాచర జీవులున్నాయి, నిర్జీవమైన వస్తువులున్నాయి, ఇతర మనుషులున్నారు, ఆకాశం ఉంది, గ్రహాలూ, నక్షత్రాలూ, పాలపుంతలూ ఉన్నాయి. కాని నేను అనేది ఎక్కడా కనబడదు. వ్యక్తినిగురించి అధ్యయనం చేసే మనస్తత్త్వశాస్త్రం కూడా ’నేను’ గురించి ఏమీ పలకదు. ఆ భావం పర్యవసానాల్ని, మనకు ఉండే లోప భావం వల్ల కలిగే సమస్యల్నీ అధ్యయనం చేస్తుంది. ఎందుకంటే ’నే్ను’ అనేది ఒక విషయం కాదు కనక. ఆ భావం ఎలా కలుగుతుందో మనకు బోధించదు. అయితే మరి నేను అనేది ఉన్నదనే భావం మనకు ఎలా కలుగుతుంది? <br /><br />ఏ అనుభూతి అయినా మనకు కలిగినప్పుడు మనకు ఇది కలుగుతోందనే ఎరిక ఉండదు. ఆ అనుభవంలో ’నేనూ - ఇతరమూ’ అనే విభజన ఉండదు. మన స్మృతి ద్వారా ఆ అనుభవాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకుని, ఇది ఫలానా అని నిర్ణయించుకునే క్షణంలోనే, ఆ అనుభవం నాది, నాకు కలిగింది అనుకున్నప్పుడే ఆ ’నేను’ అనే భావం ఉదయిస్తుంది. ఏ అనుభవంలోనేనా మనం పూర్తిగా నిమగ్నులమై ఉన్న క్షణంలో నా ఉనికికి స్థానం లేదు. <br /><br />మరో విశేషమేమిటంటే ఇలా ఏర్పడ్డ ’నేను’ వట్టి నేనే కాదు; నా పూర్వ స్మృతులద్వారా చేసే నిర్ణయంకూడాను. "ఈ అనుభవం చాలా బాగుంది;" "ఆ అనుభవం ఎంతో బాధాకరమైంది" అనే నిర్ణయం కూడా నేనే. అలా అనుకుంటున్నప్పుడు, మరో క్షణంలో ఆ నిర్ణయం కూడా నాదే అనే భావం కలుగుతుందే గాని, ఆ నిర్ణయం, ఆ ఆలోచనేననే భావం మనకు కలగదు. ఆక్కడే ’నేను’ అనే భ్రమ ఏర్పడుతుంది. కాకపోతే, ఈ నిర్ణయాలూ, ఆలోచనలకి భిన్నంగా ’నేను’ అనేది ఎక్కడుందో ఆలోచించండి.<br /><br />ఈ నిర్ణయాలు ఏ దృక్పథంనించి చేస్తాం? వాటికి ఏదో ప్రాతిపదిక ఒకటి ఉండాలి కదా? ఆ దృక్పథం, ప్రాతిపదిక మన గతంలో మనం సంపాదించుకున్నవే. ఉదాహరణకి, మనకి చిన్నప్పుడు అమ్మ పెట్టిన వంకాయకూర మొదట్లో నచ్చకపోయినా, రెండవసారి, మూడవసారి తినగా తినగా, అది మనకు బాగా రుచించడమే కాక (మొదటి కొద్దిసార్లూ కొంత గత్యంతరం లేక తిన్నప్పటికీ), మరే కూరలు తిన్నా వాటిని అమ్మ వండిన వంకాయకూరతో పోల్చి, "అబ్బే, ఇదేం బాగోలేదు" అని నోరు చప్పరించేస్తాం. ఆ విధంగా ఆ అమ్మ వండిన వంకాయకూర తిన్న అనుభవం తక్కినకూరల్ని పోల్చిచెప్పే నిర్ణయాలకి ప్రాతిపదిక కావడమే కాకుండా, మన ఉనికికే అధారమవుతుంది. ఒక విధంగా చెప్తే, ఆ వంకాయకూర, దాన్ని తిన్న అనుభవమే ఆ క్షణానికి ’నేను’ అనేది. అంటే ఏయే అనుభవాలతో సముఖంగానో విముఖంగానో వ్యమనం తాదాత్మ్యంపొందుతామో ఆ అనుభవాలే ’నేను’ అనేది. అంతకంటే ’నేను’ అనేది వేరే లేదు. కాకపోతే మన ఆలోచనలకీ, నిర్ణయాలకీ వెనక ఒక కర్త ఉండి ఉండాలి (వాటంతట అవే జరగవు కనక), ఆ కర్తే ’నేను’ అని మనందరికీ ఒక దృఢమైన నమ్మకం. <br /><br />అంతే కాదు: ఈ నేను అనే విషయంలో మనకి ఎన్నో నమ్మకాలున్నాయి. మొట్టమొదటిది ఈ ’నేను’ అనేది ఒకటే ఒకటిగా, నిరంతరంగా కాలంలో కొన సాగిపోతుంది. నేను నిన్న ఉన్నాను, రేపు ఉంటాను. నేను ఎప్పుడూ ఉండే ఉంటాను. వివిధ అనుభవాలూ నా అస్తిత్వానికి ప్రాతిపదికే అయినా, వీటన్నిటికీ వెనక ఉన్న నేను ఒక్కణ్ణే అని అనుకుంటాను. ఇది కూడా నేను అనే భ్రాంతిలో భాగమే. మనం వేరే వేరే సమయాల్లో రక రకాల ఙ్ఞాపకాల్నీ చేసుకుంటాము. అవన్నీ ఈ ’చోటే’ జరుగుతున్నయ్యి కనక, వాటన్నిటికీ వెనక ఉండే నేను ఒక్కణ్ణే అనుకుంటాము. ఈ ఙ్హాపకాలు మన స్మృతిలో ఒకదానిలో ఒకటి చొచ్చుకుపోయి ఉండకపోతే మనం నిరంతరమైన వ్యక్తి అనే భావం మనకు కలగదు. <br /><br />నాకు ఒక మొదలు ఉందని నేను ఊహించుకోలేను, నేను ఎప్పుడో (భౌతికంగా) పుట్టానని నా తల్లిదండ్రులూ, బంధువులూ చెప్పినా కూడాను. అలాగే నా చుట్టూ ఉండే కొందరు చనిపోయినా, పుట్టినవాడు గిట్టడం తప్పదని నేనే నమ్మినా, నా చావును నేను ఊహించుకోలేను. ఒకవేళ నేను చచ్చిపోయినట్టు ఊహించుకున్నా నా చావును పైనుంచి పర్యవేక్షిస్తూ నేనే దానికి అధ్యక్షత వహిస్తాను. <br /><br />ఇలా ఏర్పడ్డ ’నేను’ అనే భావం మన మానసిక జీవనానికి కేంద్రం. నా ఉద్దేశ్యంలో, నాకు గతమూ, వర్తమానమే కాక, భవిష్యత్తు కూడా ఉంది. నాకు శక్యత ఉన్నది. ఆ శక్యతని నేను సఫలం చేసుకోవాలి. నా కోర్కెలకి అడ్డువచ్చినవారందరూ నాకు విరోధులు, శతృవులు. ఇతరులు నా గురించి ఫలానా విధంగా అనుకుంటున్నారు అని ఊహించుకుని దానికి తదనుగుణంగా నేను ప్రవర్తిస్తాను. నేను అనేదాన్నిసర్వ విధాలా రక్షించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాను, దానికి అవసరమైన సాధన సామాగ్రినీ, ఆయుధాల్నీ, శక్తినీ కూడబెట్టుకుని. <br /><br />నాకోర్కెలే నాకు ముఖ్యం. నా సుఖాలే నాక్కావాల్సినవి. నేను ఇతరులకి సహాయం చేసినప్పుడు కూడా నాకు ముఖ్యంగా కావాల్సింది నా సుఖమే.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-34348769789510802432008-05-18T14:04:00.000-07:002008-05-18T14:09:44.670-07:00సుఖమూ, సంతోషమూ, ఆనందమూమన మానసిక జీవితాన్ని తరిచి చూస్తే అన్నిటికంటే మూలంగా కనిపింఛేది సుఖాన్వేషణా, దుఃఖనివర్తనా. మన మానసిక అన్వేషణ అంతటికీ గమ్యం సుఖంఏననిపిస్తుంది. కాకపోతే మనం కావాలనుకున్నవన్నీ మనకు లభించవు. వాటిని మనం సాధించలేనఫ్పుడు, మన యత్నంలో ఆటంకాలు సంభవించినప్పుడూ, మనసుకు బాధ కలుగుతుంది. ఆగ్రహమూ, నిరాశా, నిస్పృహా, ద్వేషమూ లాంటివి ఏర్పడడం సహజం. ఆట్లాంటి వ్యతిరేక భావాలని తొలగించడానికి వివిధ ప్రయత్నాలూ చేస్తాము.<br /><br />ఆలోచన: ఆలోచన మానవుల్ని తక్కిన జంతుజాలాల్నించి విడతీసి, మానవ జీవితానికి ఒక విశిష్టత నేర్పరుస్తుంది. ఆలోచన అనేదే లేకపోతే మానవుడికి తననుగురించిన ఎరుక కలగదు. ఆ ఎరుక వల్లనే తన ప్రస్తుత స్థితి సుఖవంతమైనదైనిగానీ, కష్టవంతమైనదనిగానీ తెలియదు. జంతువులకు సుఖదుఃఖాలుండవని కాదు; వాటిని గురించిన ఙ్ఞానం ఉండదు. తనని గురించిన ఎరుకవల్లనే ప్రపంచానికి భిన్నంగా తనకి ఒక ఉనిక ఉన్నదని ఊహిస్తాడు. ఆ ఎరిక కలిగిననాడే మానవజాతి వినాశానికి విత్తనాలు వేసుకున్నాయంటారు యూజీ.<br /><br />తాను ప్రత్యేకమైన వ్యక్తిననే భావం కలగడం వల్లనే తనను తను రక్షించుకోవాలని, తనలో ఉన్నాయనుకున్న వెలితిని పూరించుకోవాలనీ సదా ప్రయత్నిస్తూ ఉంటాడు. ఆలోచన అనే సాధనం మూలంగా తనకి ప్రస్తుతానికి అవసరం లేకపోయినా, భవిష్యత్తులొ భద్రత కోసం పాకులాడుతాడు. రాబోయే ప్రమాదాల్ని ఊహించుకుని సతతమూ తన చుట్టూ గోడలు కట్టుకుంటాడు. తోటివాళ్ళతో ముఠాకట్టుకుని ఇతరులతో పోరాటానికి దిగి, తన ఆస్తి కోసం, తన వాళ్లకోసం, తన దేశం కోసం, తన మతం కోసం, తన జాతి కోసం తాను శతృవులనుకున్న వాళ్ళని చంపడానికీ, చివరికి చంపబడడానికి కూడా సిద్ధమౌతాడు.<br /><br />మన ఆలోచన వల్లనూ, మన ఙ్ఞాపకశక్తి వల్లనూ మన మనోస్థితులకు ఒక ఉనికీ, వ్యవధీ ఏర్పడుతాయి. నిన్న నన్ను ఎవడో అవమానించాడనుకోండి. దాని వల్ల నా మనసు నొచ్చుకుంటుంది. ఆ బాధని నేను పదే పదే ఙ్ఞాపకం చేసుకుని దానికి ప్రాణంపోస్తూ, దాన్ని ఒక మనస్థితిగా మార్చుకుంటాను. మనసులో దాన్ని తిరగ వేసుకున్నకొద్దీ దానికి మరింత తీవ్రత ఏర్పడుతుంది. అదే విధంగా అవతలవాడి మీద మనకున్న కసి కూడా ఎక్కువవుతుంది. ఈ విధంగా పూర్వపు ఙ్ఞాపకాన్ని నెమరు వేసుకోకపోతే, ఆ బాధ తీవ్రత క్రమేణా క్షీణించి సమసిపోతుంది.<br /><br />సుఖం కూడా అలాంటిదే. ఏదో ఒక పాటని విని ఆనందించాం అనుకోండి. ఆ అనుభవాన్ని మనం ఆ క్షణంతో పోనివ్వం. దాన్ని పదే పదే గుర్తు చేసుకుంటూ, దాన్ని ఇతర అనుభవాలతో జత చేసి, దాన్ని పోల్చిచూచి, దానికి విలువ కట్టి, అలాంటి అనుభవాలూ ఇంకా ఇంకా కావాలనుకుని సుఖాన్వేషణకు పూనుకుంటాం. ఆ క్షణికమైన ఆనందాన్ని సుఖమనే మనోస్థితిలోకి మార్చామన్నమాట. ఆ ఆనందం వ్యవధిని వీలైనంతగా పొడుగించడానికి ప్రయత్నిస్తాం.<br /><br />అయితే దీన్లో ఒక అసంబద్ధత ఉంది: మనం నిమగ్నులమై ఉన్న ఆనందానుభూతి మనకు దాన్ని గురించిన ఎరుకలేనంతవరకే ఉంటుంది. ఆ ఎరుక కలిగిందో, అదే క్షణంలో మనకూ మన అనుభూతికీ విభాగం ఏర్పడి మనకి దాన్ని దూరం చేస్తుంది. మిగిలింది ఆ అనుభూతియొక్క ఙ్ఞాపకం మాత్రమే. ఆ స్మృతి ద్వారా మన గత ఆనందాన్ని తిరిగి తిరిగి ఊహించుకుంటూ, దాన్ని, లేదా అలాంటి మరోదాన్ని పునఃస్సృష్టించుకోవడానికి తాపత్రయ పదతాం.<br /><br />మానవ దుఃఖానికి ముఖ్య కారణం "శాశ్వతంగా జీవితమంతా సుఖంగా ఉండాలి, దుఃఖం ఒక్క క్షణమైనా ఉండకూడదు," అనుకోవడమేనంటారు యూజీ.<br /><br />ఏ అనుభూతిలోనైనా -- అది కోపం కానీండి, భయం కానీండి, అసూయ కానీండి, బాధ కానీండి, సుఖం కానీండి -- పూర్తిగా నిమగ్నులమై, దాని ఎరికే లేకుండా ఉంటే మనకు సమస్యలే ఉండవు. అయితే మనకు అవ్వకావాలి బువ్వాకావలి అన్నట్టు ఒకవైపు అనుభూతిలో నిమగ్నతా కావాలి, రెండో వైపు దాన్ని గురించిన ఙ్ఞానం, ఎరికా ఉండాలి. ఆ అనుభవం నాదే, నాకు దాని మూలంగా ఎంత సంతోషమో అనుకుంటూ చంకలు కొట్టుకోవాలి.<br /><br />ఇందులో మరో సమస్య కూడా ఉంది: మన మనసూ, అలోచనా ఏదో అశాంతతనుంచి తప్పించుకొని ఒక గమ్యానికి చేరి ఆ గమ్యంలో స్థిరపడి విశ్రాంతంగా ఉండాలని నిరంతరం ప్రయత్నం చేస్తూనే ఉంటాయి. ఆ గమ్యాన్ని ఏదో విధంగా ఒక వేళ సాధించినా, ఆ గమ్యంలో మనం విశ్రాంతిగా నిమగ్నులమై ఉండలేము. ఆ గమ్యాన్ని చేరుకున్నామని మనకి తెలియాలి. కాకపోతే అదే ఙ్ఞానం ఆ గమ్యాన్నించి మనని వేరుచేసి, మళ్ళా అదే గమ్యానికో, మరో గమ్యానికో మనని చోదిస్తూనే ఉంటుంది. మనని ఏ ఒక్కచోట నిలకడగా ఉండనివ్వదు. ఈ విధంగా మన మానసిక జీవితంలో అస్వస్థత, అశాంతి నిబిడీకృతమై ఉన్నవి. దీనికి కారణం మన మనసుకూ, ఆలోచనకూ గల స్వభావమే.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-67392930440440597622008-05-18T13:32:00.000-07:002008-05-18T13:33:23.980-07:00ఆత్మ విద్య, ఆత్మ జ్ఞానం:ఈ మాటలకి అర్ఢం వేదాంతంలో చెప్పేలాగా కాకుండా, లౌకికంగా అర్ధం చెప్పుకుందాం. మనని గురించి మనం తెలుసుకోవడమన్నమాట. ఉపనిషత్తుల్లో చెప్పే ఆత్మ విద్య దీనికీ ఒక సామ్యత ఉన్నది -- అదేమిటంటే సాధారణ ప్రపంచజ్ఞానానికి భిన్నంగా ఈ జ్ఞానానికి గల విశేష లక్షణం అది కలగడం వల్ల మనలోనే మార్పు అప్రయత్నంగా కలుగుతుంది. ఉదాహరణకు, మనం ఎంతగానో విశ్వసిస్తూ, ఆధారపడే వ్యక్తికి మనమీద వాస్తవంగా అంత ఆసక్తిగానీ ప్రేమగానీ లేవనీ, అతని మీద పెట్టుకున్న భరోసా అంతా వ్యర్ధమేననీ గ్రహింపుకి వచ్చిన వెంటనే ఆ వ్యక్తి నించి దూరంగా జరిగిపోతాం. ఒకరి మీద ఎంతో ప్రేమ అనుకుంటూ ఆమె వెనక వేళ్ళాడుతూ తిరుగుతున్నా, ఆ ప్రేమ సఫలంకాక తాను సంక్షోభంలో ఉన్న సమయంలో ఒక్క క్షణం ఆప్రేమంతా కేవలం ఆధారపడడమేననీ, ఎవరో ఒకరు తనను ప్రేమిచాలనుకోవడం ఉత్త భ్రమేననీ, మనసుకు పట్టిన పిచ్చేననీ స్పష్టంగా అనిపించిందా, ఆ సంక్షోభం అంతా ఒక్క నిమిషంలో మాయమయిపోతుంద్. ఆ జ్ఞానం మనలో అప్రయత్నంగానే మార్పును తెస్తుంది. అలాంటి మార్పు అవగాహనమీద ఆధారపడి ఉంటుంది. నేను ఇక్కడ ప్రస్తావించే జ్ఞానం అలాంటిది. ఇలాంటి జ్ఞానానికి అవధి ఏదో ఒక ప్రస్తుత సమస్యా పరిష్కారం కావొచ్చు, మన మానసిక జీవితం మొత్తం పెల్లగిలిపోయి జీవితానికి పునాదులే లేకపోవడం కావొచ్చు. చివరికి అంతా భీభత్సం అయినట్టు అనిపించినా దానివల్ల జీవితానికి హాని ఉండదు; జీవితం మరో విధంగా నడుచుకుంటుంది, అంతే. ఆత్మ జ్ఞానానికి ముఖమైన పర్యవసానం ఆత్మ విమోచన. ఆ పర్యవసానం దృష్ట్యా చూస్తే, ఆ గమ్యానికి చేర్చగలిగితే నమ్మకానికీ, అనుమానానికీ, సత్యానికి పెద్ద తేడాలుండవు. <br /><br />ఈ సందర్భంలో ఒక ప్రశ్న ఉదయించక తప్పదు: అయితే జీవితానికి నిశ్చితమైన ఒక ఆధారం అంటూ ఉండదా అని. జీవితానికి వేరే ఆధారం అవసరం లేదు. దానికి అదే ఆధారం. జీవితానికి రెండే రెండు ధ్యేయాలంటారు యూజీ: బ్రతుకు తెరువు (survival), సంతానోత్పత్తి (reproduction). తక్కిన ధ్యేయాలన్నీ మనం మన ఆలోచనాప్రవృత్తి ద్వారా తెచ్చిపెట్టుకున్నవే నంటారు. <br /><br /> * * *Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-5639158412151185852008-05-10T12:29:00.000-07:002008-05-18T13:32:15.467-07:00ఒక చిన్న ప్రకటన:<span style="font-weight: bold;"><br /><br />ఇన్నాళ్ళూ నిశ్శబ్దంగా ఉండడానికి కారణం ఇతర వ్యాపకాల్లో ముణిగి ఉండడమే. ముఖ్యంగా ’ధ్యానం మీద ఆలోచనలు’ 'Reflections on Meditation' అనే శీర్షిక కింద ఒక వ్యాసం రాయడం. దాన్ని ఇప్పుడే పూర్తి చేసి నా ఇంగ్లీషు బ్లాగులో వేశాను. మీకు ఇంగ్లషులో చదవడానిక వీలుంటే http://moortysblogpage.blogspot.com లో చదువుకోండి. తెలుగులోకంటే ఇంగ్లీషులో రాయడం నాకు సులువు హెచ్చు కనుక ముందర ఆ భాషలో రాస్తున్నాను. కాలక్రమేణా తెలుగు బ్లాగులో కూడా ఇలాంటి విషయాల గురించి రాస్తూనే ఉంటాను.</span>Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-48595795346674123712008-03-18T17:26:00.000-07:002008-03-19T12:07:53.197-07:00సంఘర్షణ – మనశ్శాంతిఈమధ్య ఈవిషయంపై రాయాలనిపించింది. ఈ క్రింద రాసినవిషయాల్లో ఫలానాది యూజీ దగ్గర్నించి నేర్చుకున్నదీ, ఫలానాది నాసొంత ఊహా అని విభజించి చెప్పలేను. అలాంటి విభేదం నా మనసులోనే లేదు. ఏదో నాకు తోచింది రాస్తున్నాను.<br /><br /> * * *<br /><br /><br />మనకి ఊహ తెలిసినప్పటినించీ పరిపాటిగా ఉన్న అనుభవం ఇది: మనకు కావాల్సింది ఏదైన మనకి దొరకనప్పుడు మన మనసు నొచ్చుకుంటుంది. ఒక్కొక్కప్పుడు అది లేకపోతే మనకి జీవితంలోనే మరి సుఖం అనేదే ఉండదనిపిస్తుంది. అయితే మనం ఒక్కొక్కప్పుడు అనేక విషయాల్ని కోరుకోవడం కూడా కద్దు. మనం కోరుకున్నదాన్ని సంపాదించుకోవడంలో ఎలాంటి విఘ్నం కలిగినా దాన్ని సహించలేం సరికదా, ఆ విఘ్నాన్ని మన దోవనించి తొలగించడానికి మనం సర్వవిధాలా ప్రయత్నిస్తాం. మన తోవకి అడ్డు వచ్చినవార్ని శతృవులుగా భావించి, వారిని పందెంలో ఓడించడానికి ప్రయత్నిస్తాం. ఆ ప్రయత్నంలో విఫలమైనా, మరేవిధంగానూ మనకి కావాల్సింది మనకి రాకపోయినా, మన మనసు వ్యాకులమై పోతుంది. మనం ఉదాసీనుల మవుతాం.<br /><br />మన సంఘర్షణ ఇతరులతోనేకాక మనలో మనకే చాలాభాగం ఉంటుంది: ఒకటే విషయం కోరుకుంటే అంతఃసంఘర్షణ ఉండదు. రెండు విషయాల్ని కోరుకుంటే వాటిల్లో ఏది ముఖ్యమో నిర్ణయించుకోలేని సందేహ స్థితి అంతస్సంఘర్షణకి ఒక ఉదాహరణ. అంతస్సంఘర్షణకి చాలా రూపాలున్నాయి. ఉదాహరణకి భయం. దేన్ని గురించైనా భయపడుతున్నామనుకోండి: భయం రాంగానే దాని విషయమైన ఎరికకూడా దాంతోనే ఏర్పడుతుంది. ఆ ఎరికలో ఆ భయం లేకుండా ఉండాలనీ, దాన్నినిరోధించాలనే సంకల్పంకూడా ఇమిడి ఉంటుంది. అలా దాన్ని నిరోధించే ప్రయత్నం ఉన్నంత వరకూ ఆ భయం కొనసాగుతూనే ఉంటుంది.<br />మరో ఉదాహరణ: సందిగ్దత<br /><br />రెండు విషయాల్ని ఒకేసారి కావాలనుకున్నప్పుడూ, అది కావాలా అక్కర్లేదా అనే సందిగ్ధంలో పడ్డప్పుడూ కూడా మన మనసులో సంఘర్షణ ఏర్పడుతుంది. ఇదమిత్థంగా తేలుచుకోలేక సతమతమౌతాం.<br /><br />కోపం, అవమాన భావం, పగ, ద్వేషం, స్పర్ధ లాంటి మనోభావాలుకూడా అంతఃస్సంఘర్షణని సూచిస్తాయి. మరొకడు మనవిషయంలో ఏదో అపరాధం చేశాడని అనుకుంటే అతని మీద మనకు కోపం రావడం సహజం. ఆ కోపాన్ని వెంటనే వెళ్ళబోసుకుని అతన్ని తిట్టో కొట్టో మన దోవన మనం పోతే కోపంతో సమస్య ఉండదు. అయితే మనం అతని అపరాధాన్ని పదే పదే జ్ఞాపకం చేసుకుని, ఆ కోపానికి జీవం పోసి, దాన్ని నిలుపుకుంటాం. ఆ అపరాధాన్ని గురించిన ప్రతి స్మృతీ ఆ కోపానికి నీరు పోసి పెంచుతుంది. అప్పుడు మనం ఆ కోపాన్ని సమర్ధించుకోవడమో, లేక తప్పుచేశామని మనసులో నొచ్చుకోవడమో చేస్తాం. అప్పుడు మనతో మనకో, మనకూ ఇతరులకూ మద్యనో పోరాటమూ సంఘర్షణా ఏర్పడుతాయి. లోతుగా అలోచిస్తే ఇతరులతో మనం పడే సంఘర్షణకూడా మన మనసులో ఒక ప్రతిరూపాన్ని ఏర్పరచుకుని అంతఃసంఘర్షణగా తయారవుతుంది. దానికి కారణం మనతో మనం చేసుకునే సంభాషణే. ఆ సంభాషణ జరిపేది మన శతృవుతో ప్రత్యక్షంగా కాకుండా, మన మనసులో మనం ఏర్పరచుకున్న శతృవు ప్రతిరూపంతో కనక.<br /><br />మనను బాధించే మానసిక సమస్యలన్నింటినీ ఈ విధంగా సంఘర్షణ రూపాంతరాలుగా మనం ఊహించవచ్చు.<br /><br />ఇప్పుడు ఇలాంటి సమస్యలకి పరిష్కారం ఏమిటనే ప్రశ్న వస్తుంది: ఈ ప్రశ్నకి సమాధానం అంత తేలికగా ఇవ్వ గలిగేది కాదు. కొన్ని ఘర్షణలకి పూర్తి పరిష్కారం కావాలంటే మనం కట్టుకున్న మానసిక నిర్మాణాల్ని పూర్తిగా ప్రశ్నించి తొలిచెయ్యాలి.<br /><br />ఉదాహరణకి ఆ కోపాన్నే తీసుకోండి: ఆ కోపం వస్తేనేం అని దాన్ని తుడిచేసుకుని సాగి పోతే ఆ కోపం అనే సమస్య ఉండదు. ఆ క్షణంలో ఆ కోపం వచ్చిన మనిషిని మనం క్షమించి వదిలేసినట్టే. మనసు ఇంకా నొచ్చుకుంటూ ఉంటే మనల్ని మనం క్షమించుకోగలిగితే ఆ సమస్య అప్పటితో తీరిపోతుంది. అలాగే, ఇతరులు మనం కోప్పడ్డామని మనల్ని ఆక్షేపిస్తారేమోనన్న భయం ఉన్నా, అవతలి మనిషిని తిట్టినందుకో, కొట్టినందుకో, అవమానించినందుకో రా్వొచ్చే పలితాల గురించైనా భయం ఉన్నా, మనకు ఆ సంఘర్షణనించి విముక్తి కలదు. అందుకని ఆ భయాల్నించి దూరమవాలి.<br /><br />ఇలాంటి తోవలు మనకు తెలిసినా, ఆ తోవల్ని తొక్కే ప్రయత్నంలో మనతో మనం పోరాడుకోవడం తప్పదు. ఇక్కడ ముఖ్యంగా గమనించాల్సిన విషయమేమిటంటే, మనం ఆకోపం పోవాలని గానీ, ఆ సమస్యనించి దూరమవాలనిగానీ ప్రయత్నం చేస్తున్నంత కాలం ఆ సమస్య పోకపోవడమే కాక, ఆ సమస్య మరింత దృఢతర మవుతుంది. ఉదాహరణకి భయాన్ని చూడండి. ఆ భయం ఉండకూడదనుకొని మనం చేసే ప్రయత్నాలన్నీ వ్యర్థం అవటమే కాక, మనం ప్రయత్నించినకొద్దీ ఆ భయం మరింత విపరీతమవుతుంది.<br /><br />కొన్నిసమయాల్లో కోపాన్ని మనసులో అణచిపెట్టే ప్రయత్నం చేస్తాం. కాని, అలా అణచిపెట్టిన కోపం మరో సందర్భంలో మరింత ఉద్ధృతంగా తలెత్తుతుంది. భార్యమీద కోపాన్ని దిగమింగుకుంటే ఆఫీసులోని క్రింది ఉద్యోగులనో, ప్యూన్న్నో దానికి గురిచేస్తాం.<br /><br />మనలో జరిగే ఈ నిరంతర పోరాటాన్ని ద్వంద్వం అని అందాం. మనసులో జరిగే ఏ సంఘర్షణనించైనా విముక్తి చెందాలనే ప్రయత్నంలో ఈ ద్వంద్వం ఇమిడి ఉంది.'నేనూ ' ’నా భయం' -- వీటి మధ్య ద్వంద్వం. 'నాకు భయం వేస్తోంది, ఆ భయాన్ని నేను ఏదో విధంగా లేకుండా చేసుకోవాలీ అనేదే ద్వంద్వం. నాకూ నేను వీక్షించే విషయలకీ ఇలాంటి విభాగం ఉన్నంతకాలం నాకు అశాంతి, మనో సంక్షోభం తప్పదు. మనతో మనం చేసే పోరాటంలో మనకి ఎప్పటికీ విజయం చేకూరదు: దానికి చిన్న సూక్ష్మమైన కారణం ఏమిటంటే పోట్లాడే వ్యక్తీ, పోట్లాడే శతృవూ ఇద్దరం మనమే కావడం వల్ల. ఈ విషయాన్నిగురించి వివరంగా మరోచోట రాస్తాను.<br /><br />ఈ సంఘర్షణ అనే సమస్యని మూలంలో పరిష్కరించాలంటే ఆవిభాగం నించి విముక్తులం కావాలి. అయితే మనం ఎలాంటి ప్రయత్నం చేసినా ఆ విభాగానికి దోహదం చేసిన వాళ్ళమే అవుతాం. ఆ ప్రయత్నం ఏదో విధంగా సమసి పోవాలీ అంటే ఆ సమస్యకి మనం పూర్తిగా తలవంచి శరణాగతులమవ్వాలి. అంటే ఆసమస్య ఉన్నా లేకపోయినా ఫరవా లేదనే మనో స్థితికి రావాలి. అలా వచ్చినప్పుడు ఆ సమస్య దానంతట అదే పోతుంది. ఉదాహరణకి మన కోపమూ, భయమే కాకుండా, ఎవరి మీద కోపముందో వారిని క్షమించి వదిలేయడమూ, దేన్ని గురించి భయపడుతున్నామో దానికి దూరమవడానికి ప్రయత్నించకుండా, మరింత దగ్గరగా చేరి దానిలో ఐక్యమయి పోవడమూ జరుగుతుంది. అలా జరిగితే భయానికి మన మనసులో చోటే ఉండదు.<br /><br />సాధారణంగా మనం సమస్యలని ఇంతా లోతుగా చూడం. ఏదోవిధంగా గట్టెక్కి ఒడ్డునపడదామనే ధ్యాసేగానీ, ఒక సమస్యని పూర్తిగా అర్ధం చేసుకునేంత ఆసక్తి మనకి ఉండదు. మన ఆతృతంతా ఈ క్షణంలో ఎలా నెగ్గుదామా, ప్రస్తుతం నాకుకావాల్సింది ఎలా వస్తుందా, ఈ క్షణంలో ఈ భయాన్ని ఎలా పోగొట్టుకొవాలా అనే. ఆందుకనే మనం సమస్యల్ని పూర్తిగా పరిష్కరించకోక శాశ్వతంగా అశాంతితో ఉండి పోతాం.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-12428054636794333662008-02-24T14:46:00.000-08:002008-02-24T16:42:17.326-08:00యూజీతో నా మొదటి పరిచయం:నేను యూజీని గురించి మొదటిసారిగా వినడం ఆరోజుల్లో నా స్నేహితుడు టెర్రీ ఆగ్న్యూ ద్వారా (తరవాత అతను న్యూలండ్ అని పేరు మార్చుకున్నాడు). నేనూ నా స్నేహితులూ ఒకసారి 1969, 70 ప్రాంతాల్లో కార్సన్ సిటీ, నెవాడాకి వెళ్తూ అతని ఆహ్వానం మీద ఒక రాత్రి దోవలో సెబాస్టపోల్ లో అతని ఇంట్లో గడిపాము. మర్నాడు తెల్లవారుఝామున అతను వేసే యోగాసనాల్ని చూసి ఎంతో మెచ్చుకున్నాను. పొద్దున బ్రెక్ఫాస్ట్ సమయంలో అతను యూజీ గురించి చెప్పాడు అయన ఫోటోని నాకు చూపిస్తూ. టెర్రీ నాకు అంతకుముందే బర్కిలీలో కృష్ణమూర్తిని గురించి చర్చ బృందాల్ని ఏర్పరిచే సందర్భంలో పరిచయమయి, తరవాత నాకు స్నేహితుడయ్యడు. యూజీ కి 1967లో స్విత్జర్లండులో జ్ఞానోదయమయ్యిందనీ, ఆయన్ని అతను అక్కడే మీటింగుల్లో కలిసాననీ, తనతో వచ్చి బెంగుళూరులో ఉండి తన జీవిత చరిత్ర రాయమని ఆయన ఆహ్వానించారనీ, కానీ అక్కడ తను మూడునెల్లున్నా, ఆయన జీవితాన్ని రాయలేకపోయాననీ చెప్పడు. బెంగుళూరులో తనను ఆయన ఎంత ఆదరంగా చూశారో చెప్పాడు: పొద్దున్నే అతని స్నానానికని స్వ్యయంగా తనే వెణ్ణీళ్ళు కాచిపెట్టేవారట! <br /><br />రెండోసారి యూజీనిగురించి వినడం 1975లో నేను నా కుటుంబంతోనూ స్నేహితులిద్దరితోనూ తిరువణ్ణామలైలో చలంగారింటికి వెళ్ళినప్పుడు. ఇంట్లోకి ప్రవేశిస్తున్నప్పుడు ఒక టేపు రికార్డింగు వినిపించింది: యూజీ మాట్లడుతున్నారు, ఏదో అలోచనల మధ్య ఉండే అంతరాన్ని (space)గురించి. అదేదో వేదాంతపు ధోరణిగా అనిపించిందినాకు, కానీ స్పష్టంగా ఒక అభిప్రాయం ఏర్పడలేదు. నేను ఒక్కనిమిషం విన్నానుగానీ, ఒంట్లో కొంచం జ్వరంగా ఉండడం వల్ల, పెద్దగా శ్రద్ధ చూపక, అందర్నీ పలకరించింతరవాత డాబామీదున్న గదిలోకి వెళ్ళి పడుకున్నాను. అదే సందర్భంలో మొదటిసారిగా యూజీ ఫొటోని చలంగారింట్లో గోడమీద చూశాను. సౌరీసే కాబోలు అప్పుడు చెప్పింది యూజీ తమకి దూరపు బంధువని. <br /><br />1971 ప్రాంతాల్లో, టెర్రీ మోలకాయి అనే హవాయీ ద్వీపంలో తన ఇంటికి వచ్చి తనతో ఒక నెలరోజులు ఉంటే మాకు యోగాసనాలు నేర్పుతానని ఆహ్వానిస్తే, నేనూ, అప్పటి నా భార్య లిండా అతని ఇంటికి వెళ్ళాము. అయితే దురదృష్టవశాత్తూ మేము అక్కడికి చేరుకున్న అరగంటలోనే ఒక అగ్ని ప్రమాదం జరిగి అతని కాబిన్ పూర్తిగా భస్మమైపోయింది. గంత్యంతరంలేక మేమంతా ఆ రాత్రి అతని స్నేహితుల ఇంట్లో పడుకొని, మర్నాడు టెర్రీ మరొక స్నేహితుడి ఇంట్లో మేమిద్దరం మకాం పెట్టి ఒక వారం రోజులు మాత్రమే ఉండి యోగసనాలు నేర్చుకున్నాము. ఒకరోజున టెర్రీ మా ఇద్దర్ని అతని స్నేహితురాలైన ఒక యువతి దగ్గరికి కార్లో తీసుకు వెళ్ళాడు. అక్కడ రెండోసారి యూజీ టేపు విన్నాను. అప్పటికీ నాకు పెద్దగా ఎమీ అభిప్రాయం కలగలేదు యూజీ అంటే. <br /><br />నాలుగోసారి వినడం చలంగారి స్నేహితులు డాక్టర్ కామేశ్వరిగారు అమెరికా పర్యటనకి వచ్చి మా ఇంట్లో అతిధిగా ఉన్నప్పుడు. ఆమెకుకూడ యూజీ అప్పటికే పరిచయమయ్యారు. ఆ సందర్భంలో ఆమె అన్నారు యూజీ పలికే పలుకులు ఉపనిషద్వాక్యాల్లా ఉంటాయని. అప్పటికి నాలో కొంచెం కొంచెం అభిప్రాయం ఏర్పడడం మొదలైంది యూజీ అంటే.<br /><br />1981లో నాకు చలంగారింట్లో ఉండే నర్తకి అనే ఆమె ఉత్తరం రాసింది: యూజీ అమెరికా వస్తున్నారనీ, వీలైతే ఆయ్యన్ని కలవమనీ. ఆయన అడ్రెసో, ఫోను నంబరో ఇచ్చింది కాబోలు, గుర్తులేదు. నేను నిర్లక్ష్యంగా ఆఉత్తరాన్ని పక్కనపడేశాను. తరవాత కొద్దిరోజుల్లోనే టెర్రీ నించి ఫోను వచ్చింది: యూజీ, ఆయన సహవాసి వాలెంటైనూ, మిల్ వాలీ వచ్చి ఉన్నారనీ, యూజీ "ఈ నారాయణమూర్తిగారు ఎక్కడ ఉన్నారు?" అని అడుగుతున్నారనీ. నర్తకి తరవాత కలిసినప్పుడు నాకు చెప్పింది, "మీరు ప్రతిచోటికీ వెళ్ళి అందర్నీ కలుస్తూ ఉంటారుకదా; అమెరికాకి వెళ్ళినప్పుడు అక్కడ నారాయణమూర్తి గార్ని కలవండి," అని ఆయనకు నా అడ్రెసూ, ఫోను నంబరూ ఇచ్చిందట. అయితే ఆ సమాచారం ఆయన పోగొట్టుకున్నారు; నా పేరు మాత్రం గుర్తుందిట. టెర్రీ అన్నాడు, "నిన్ను గురించి ఆయన అడుగుతున్నరు, వచ్చి చూస్తావా?" అని. నేను అన్నాను, "గురువుల్ని చూచేందుకు నాకు వయసు మించింది; ఇటువైపు ఎప్పుడన్నా ఆయనే మాఇంటికి వస్తే సంతోషిస్తాను." అలా అని నేను వెళ్ళలేదు. అప్పటికే నాకు జిడ్డు కృష్ణమూర్తి గారితో మొహం మొత్తి పోయింది, అందుకని కాబోలు. <br /><br />1981 అక్టోబరులో ఒక రోజు పొద్దున కార్మేల్ అనే పక్క ఊరునించి మరో ఫోను వచ్చింది - రమేష్ గనేర్వాల్ అనే ఆయన పిలిచాడు: "యూజీ, వాలెంటైనూ ఇప్పుడు ఇక్కడ ఉన్నారు. యూజీ మిమ్మల్ని చూడాలనుకుంటున్నరు, మేము రావచ్చా?" అని. "తప్పకుండా రండి; వచ్చి మా ఇంట్లో భొజనం చెయ్యండి," అని సమాధానం చెప్పాను. అప్పటికే మా అత్తవారంతా తినడానికని చేసిన ఉప్మా ఇంకా చాలా మిగిలి ఉంది. వాళ్ళూ, మా ఆవిడ వెండీ ఫలహారం చేసి బాహ్యాటనకెళ్ళారు. నేను ఇంట్లో ఒక్కణ్ణే ఉన్నాను.<br /><br />సీసైడ్ లో ఉన్న మాఇల్లు పసిఫిక్ మహాసముద్ర తీరాన్నే ఉంది. మా ఇంటినించి ఒక అరగంట నడిచి వెళ్తే సముద్రం దగ్గరికి చేరుకుంటాము. మా ఇంటి ముందరి లివింగ్ రూమ్ లోనించి చూస్తే సముద్రమూ, మాంటెరే బేకి అవతలవైపున ఉన్న మాంటెరే, పసిఫిక్ గ్రోవ్, కార్మేల్ కి వెళ్ళే కొండ, దాని మీద ప్రాకుతూ వెళ్ళే హైవే 1, కనిపిస్తాయి. సాయంత్రాన అందమైన సూర్యాస్తమయాలుకూడా మా కిటికీలోంచి చూడొచ్చు.<br /><br />యూజీ, వాలంటైన్, రమేష్ -- ముగ్గురూ మధ్యాన్నం 12 గంటల ప్రాంటంలో, రమేష్ నడుపుతూన్న పాత BMW కార్లో వచ్చారు. మా ఇంటి ముందు గదిలో కిటికీలోనించి చూస్తున్నాను యూజీ కార్లోనించి బయటపడి, కాలిబాటమీదికి మా ఇంటివైపు నడిచి రావడం. ఏదో ఉరిసిక్షా స్థానానికి నడిచి వెళ్ళే ఖైదీ లాగాను, జీవచ్చవంలాగాను, నిర్జీవంగానూ నడుస్తున్నారు.<br /><br />మా వంటింట్లో వాళ్ళ ముగ్గుర్నీ టేబులు దగ్గర కూర్చోపెట్టి వాళ్ళకి ఉప్మా వడ్డించాను. నా ఉప్మాని ఇది సిసలైన ఉప్మా అని మెచ్చుకున్నారు యూజీ. నేనూ యూజీ మా ఇద్దరి పుట్టు పూర్వోత్తరాల వివరాలు చెప్పుకొన్నాం. ఆయన గుడివాడలో పుట్టడమూ, బందరులో చదవడమూ, ఆయనకి గోరాగారు బాటనీ లెక్చరరు కావడమూ, మద్రాసులో T.M.P.మహాదేవన్ ఆయన ఫిలాసఫీ ప్రొఫెసరు కావడమూ -- ఇలాంటి చాలా విషయాలు చెప్పారు. మా ఇంట్లో వాళ్ళు సుమారు రెండు గంటలు గడిపారు. మా మా గతాల్లో చాలా తేడాలున్నా సామాన్యాంశాలు కూడా చాలా ఉన్నాయి. సత్యసాయిబాబాని గురించి యూజీ ఒక జోక్ వేశారు: పూర్వపు రోజుల్లో ఆయన స్విస్ వాచీలను మెటీరియలైజ్ చేశేవారట; ఆ మధ్య దిగుమతి నిషేధాలు ఏర్పడ్డ తరవాత హిందుస్తాన్ వాచీలనే మెటీరియలైజ్ చెయ్యడం ప్రారంభించారట! <br /><br />వారు ముగ్గురూ మా ఇంట్లో సుమారు 2 గంటలు ఉన్నారు. వెళ్తూన్నప్పుడు ఆప్యాయంగా నేను భుజం మీద చెయ్యి వెయ్యబోతే ఆయన కొంచం దూరంగా జరిగి నిల్చున్నారు. దైహికంగా ఆయనకి మనుషలకి అంత దగ్గిరగా ఉండడం ఇష్టంలేదేమో ననుకున్నాను. ఆయన్ని ’కృష్ణమూర్తి గారూ’ అని సంబోధిస్తూంటే, "నన్ను ఖైదీ నంబర్ 69 అని పిలిచినా చాల్ను. అందరూ నన్ను ’యూజి’ అని పిలుస్తారు," అన్నారు. అదే సందర్భంలో నాకు ఒక విచిత్రమైన అనుభవం కలిగింది. ఆయన వెళ్తూన్నప్పుడు నేను ఆయనతో కరచాలనం చేశాను. ఆప్పుడు నన్ను నేనే కలుసుకుంటున్నట్టనిపించింది. ఇలాంటి అనుభవాలు కలగడానికి ఇదే మొదలు. ఆయితే తరవాత ఈ ఫీలింగ్స్ ఆయన సమక్షంలో వివిధ రూపాల్లో అప్పుడప్పుడు కలుగుతూనే ఉండేవి.<br /><br />నన్ను మిల్ వాలీ కి (అప్పుడు ఆయన ఉండే ఊరు) రమ్మనమని ఆహ్వానించారు. ఈవిధంగా జరిగింది యూజీతో నా ప్రథమ సమాగమం.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-10705066594181767062008-02-21T09:35:00.001-08:002008-02-22T00:59:30.680-08:004. యూజీ:<p style="font-weight: bold;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p><br /></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >మీలో కొంతమందికి యూ.జీ. కృష్ణమూర్తిగారంటే తెలిసి ఉండదు. గురువని అనిపించుకోవడం ఆయనకు ఇష్టం లేకపోయినా</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆయన నాకు ఉత్తమోత్తములైన గురుసమానులు. ఆయన పోయిన ఏడాది మార్చి </span><span style="font-size:130%;">22</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >వ తారీకున ఇటలీలో</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >వలక్రోసియా అనే ఊర్లో మరణించారు. ఆయనతో నా తొలి పరిచయం </span><span style="font-size:130%;">1981</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >లో జరిగి </span><span style="font-size:130%;">25</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > సంవత్సరాల సాంగత్యంతో ముగిసింది. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ముందర ఆయన్నిగురించి కొంత ప్రస్తావన చేస్తాను:</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆయన ఒక మహాజ్ఞాని.<span style=""> </span>ఆయనతో బాగా పరిచయం ఉంటేనేగాని ఆయన స్వభావం పూర్తిగా తెలియదు.<span style=""> </span>అయినా</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఎంతో కాలం సన్నిహితులుగా ఉన్నవారికికూడా అంతుపట్టని అజ్ఞాత వ్యక్తి ఆయన.<span style=""> </span>ఆయన్ని అందరూ </span><span style="font-size:130%;">‘</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >యూజీ</span><span style="font-size:130%;">’</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > అని సంబోధిస్తారు. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >పుట్టడం గుడివాడలో</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఇంటర్మీడియట్ వరకూ చదవడం మచిలీపట్నంలో. ఆయన పుట్టిన వారం రోజుల్లోనే తల్లి చనిపోవడంచేత మాతామహులు ఆయన్ని పెంచుకున్నారు.<span style=""> </span>ఆయన తాతగారు ధనికులైన ప్లీడరు</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ప్రముఖ దివ్యజ్ఞాన సమాజస్తులు. పెంపకం అధ్యాత్మిక వాతావరణంలో జరిగింది.<span style=""> </span>మద్రాసు యూనివర్సిటీలో ఫిలాసఫీ ఆనర్సు చదివి చదువు పూర్తి కాకముందే విరమించారు.<span style=""> </span>తాతగారి కారణంగా దివ్యజ్ఞాన సమాజ నాయకులు జార్జ్</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >రుక్మిణీ అరండేల్</span><span style="font-size:130%;">,</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >జినరాజదాస</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అనీ బెసెంట్</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >లెడ్బీటర్ మొదలైన వారితోనూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తరవాత జిడ్డు కృష్ణమూర్తిగారితోనూ పరిచయమయ్యింది</span><span style="font-size:130%;">.</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > దివ్యజ్ఞానసమాజంలో సెక్రటరీగానూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అంతర్జాతీయ ఉపన్యాసకులుగానూ కొన్నేళ్ళు పనిచేసి విరమించుకున్నారు..సుమారు ఏడేళ్ళు</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ప్రతి వేసంకాలమూ హిమాలయా పర్వత ప్రాంతాన ఋషీకేశ్ లో ఒక గుహలో నివసిస్తూ శివానందస్వామిగారు శిష్యుడిగా యోగాభ్యాసం చేశారు. అప్పుడూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తరవాతాకూడా అయనకి ఎన్నో ఆధ్యాత్మిక అనుభవాలు కలిగినా</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అవి పూర్తి పరిణామం తీసుకురాలేని స్థితులేనని వాటిమీద వ్యామోహ పడలేదు.<span style=""> </span>ఒకసారి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఒకస్వామివారి ప్రోత్సాహంతో శ్రీ రమణమహర్షి దర్శనం చేసుకుని</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆయన్ని కొన్ని ప్రశ్నలుకూడా వేశారు. రమణమహర్షి ఇచ్చిన సమధానాలుకూడా ఆయనకి తృప్తి కలిగించలేదు.<span style=""> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >కృష్ణాజీ</span><span lang="TE" style="font-size:130%;"> </span><span style="font-size:130%;">(</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >జిడ్డు కృష్ణమూర్తి</span><span style="font-size:130%;">)</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > యూజీ మీద ఎందుకనో చాలా శ్రద్ధ చూపించారు.<span style=""> </span>ఆయనతో రెండునెలల తరబడి ప్రతిరోజూ సంభాషణలు చేశారు.<span style=""> </span>అయినా వారిద్దరిమధ్యా అభిప్రాయభేదాలు రావడంవల్ల యూజీ తమ దోవ తాము చూచుకున్నారు. పోలియో వ్యాధిగ్రస్తుడైన కొడుకుకు<span style=""> </span>దేహ చికిత్స కోసం తన ఆస్తిపాస్తులన్నీ వెచ్చించి భార్య కుసుమగారితోసహా అమెరికాలో షికాగోలోనూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >డిట్రాయిట్ ఉన్నారు.<span style=""> </span>కొన్నాళ్ళకి తానిచ్చే ఉపన్యాసాలమీద తనకే<span style=""> </span>విశ్వాసంలేక</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆ పనిని మానుకుని</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అమెరికాలో ఉండడానికి ఇష్టంలేని భార్యను</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >కొడుకుతో సహా ఇండియాకి పంపేసి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తను ఇంగ్లండులో దారం తెగిన గాలిపటంలాగా తిరిగారు.<span style=""> </span>జేబులో డబ్బులన్నీ ఖర్చయిపోయాయి.<span style=""> </span>బతుకుతెరువు కశ్టమైపోయింది.<span style=""> </span>అప్పుడు కొంతకాలం లండన్లో రామకృష్ణా మిషన్లో అతిధిగా ఉండి వారి వివేకానంద శతాబ్ది సంచికని తయారుచేసే ప్రయత్నంలో సంపాదక సహాయంచేశారు.<span style=""> </span>అక్కడకూడా ఉండడం ఆయన సహించలేకపోయి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తనదగ్గరున్న ఫస్ట్ క్లాసు టిక్కెట్టుని అమ్ముకొని వచ్చిన డబ్బుతో పారిస్ చేరుకొని రెణ్ణెల్లుండి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >హోటలు అద్దె ఇవ్వడానికి డబ్బులేక</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >స్విట్జర్లండులో బాంకులో ఉన్న తన డబ్బు తీసుకోవడానికి జూరిక్ వెళ్ళబోయి పొరబాటున జెనీవాకు చేరుకున్నారు.<span style=""> </span>నిస్సహాయంగా ఉన్న తనని ఇండియాకి పంపించమని ఇండియన్ కాన్సలేటు వారిని కోరారు. ఆపని జరగకపోయినా</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆ కాన్సలేటులోనే పనిచేస్తూన్న వాలంటైన్ డి కార్వెన్ అనే ఆమెతో పరిచయమై</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆమె ఆయనను ఆదరిస్తానని తన అండలోకి తీసుకుంది. అప్పటినించీ వారిద్దరూ సహచరులూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >సహయాత్రికులూ అయ్యరు.<span style=""> </span>తరవాత ఆమెకున్న ఆస్తిపాస్తుల్నన్నిటినీ అమ్ముకుని</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆయనతోసహా</span><span lang="TE" style="font-size:130%;"> </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >సానెన్ అనే చిన్న వూర్లో నివాసం మొదలెట్టారు.<span style=""> </span>అది </span><span style="font-size:130%;">1967</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > వ సంవత్సరం.<span style=""> </span>ఆయనకు </span><span style="font-size:130%;">49</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > ఏళ్ళ వయస్సు. అంతవరకూ ఆయన జీవితమంతా ఆధ్యాతిమిక అన్వేషణతోనే గడిచిపోయింది.<span style=""> </span>అయితే బుద్ధుడూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >క్రైస్తూ లాంటివారున్న ఆస్థితి ఏమిటా అనే ప్రశ్నకు ఆయనకు అప్పటివరకూ సమాధానం దొరకలేదు. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అదేసమయంలో కృష్ణాజీ సానెన్లో ఉపన్యాసాలిస్తూంటే</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఒకరోజు ఆయన వెళ్ళి విన్నారు.<span style=""> </span>కృష్ణమూర్తి గారు ఆలోచనారహిత మనస్థినిగురించి ప్రస్తావించారు.<span style=""> </span>అప్పుడు యూజీకి తోచింది ఆయన వర్ణించేది తాను ఉన్న స్థితినేనని.<span style=""> </span>అక్కడినించి ఇంటికి తిరిగి వస్తూ</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఒక బెంచీ మీద కూర్చున్నారు</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >చుట్టూ ఉన్న ఏడు కొండల లోయల సమక్షంలో. అప్పుడు తనను ఇన్నేళ్ళగా పట్టి బాధిస్తున్న ప్రశ్న</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >మరొక ప్రశ్నగా మారింది: తానిప్పుడున్న స్థితి ఆస్థితేనని తనకెలా తెలుసునని. తనకి పూర్వం ఉన్న జ్ఞానం ద్వారా తప్ప ఆ విషయం తెలుసుకునే సాధనం వేరే ఏమీ లేదని గ్రహింపు వచ్చి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఆ ప్రశ్నకూడా క్రమేణా అంతర్ధానమైంది.<span style=""> </span>ఇంటికి వెళ్ళి పక్కమీద పడుకున్నప్పుడు మరణసమానమైన ఒక స్థితిలో పడిపోయి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తెలివిపోయి ఒక </span><span style="font-size:130%;">45</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" > నిమిషాలపాటు</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఊపిరీ గుండే ఆగిపోయి</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ఒళ్ళు చల్లబడి పోయిన పరిస్థితి ఏర్పడింది. డగ్లస్ అనే ఒక స్నేహితుడు ఎందుకో ఫోనులో పిలెస్తే వాలంటైను ఫోనందుకొని యూజిని పిలిస్తే అప్పుడు ఆయనకు మళ్ళీ జీవం వచ్చింది.<span style=""> </span>ఆనాటినించి</span><span style="font-size:130%;">, '</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >విపత్తు(</span><span style="font-size:130%;">calamity)' </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అని ఆయన అనే స్థితిలో పడిపోవడం ఆయనకు పరిపాటైపోయింది.<span style=""> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >తరవాతి రోజుల్లో ఆయన ప్రత్యేకంగా వేరే బోధ అంటూ లేకుండా తానున్న స్థితినే వివరిస్తూ మాట్లాడేవారు. ఆయనని కలిసేవారిలో గాఢంగా పేరుకుపోయున్న నమ్మకాల్ని ప్రశ్నించి సమూలంగా ధ్వంసం చేయడమే ఆయన కార్యక్రమం.<span style=""> </span>వాటిస్థానం లో ఉంచుకోడానికి మరే నమ్మకాల్నీ ఉపదేశించకపోవడమే ఆయనబోధనలో విశిష్టత. మీకు ఏ నమ్మకాలూ అవసరంలేదంటారు.<span style=""> </span>ఏ ఆధారం లేకుండా నిలబడగలిగితే</span><span style="font-size:130%;">, </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >అప్పుడే ఆ </span><span style="font-size:130%;">'</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >సహజ స్థితి </span><span style="font-size:130%;">' </span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >కలగడానికి ఏమైనా సావకాశం ఉంటుందని ఆయన అంటారు.</span></p><p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >యూజీ జీవిత చరిత్ర మీరు తెలుగులో ఈ క్రింది పుస్తకంలో చదువుకోవచ్చు:<br /><br />మహేశ్ భట్ట్ రాసిన U.G.Krishnamurti -- A Life కి కొర్లిమర్ల చంద్రశేఖర్ చెసిన తెలుగు అనువాదం, <span style="font-style: italic; font-weight: bold;">యూజీ కృష్ణమూర్తి -- ఒక జీవితకథ</span> అనే పుస్తకాన్ని 1994 లో విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్ హౌస్ వారు ప్రచురించారు.<br /><span style=""> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >యూ</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >జీ</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:130%;" lang="TE" >ని గురించిన ఉపోద్ఘాతం ఇంతటితో ముగిస్తాను. వచ్చేసారి యూజీతో నా తొలి పరిచయంగురించి రాస్తాను.<br /></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><o:p> </o:p></span></p>Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-52263199461589164462008-01-21T13:57:00.000-08:002008-01-21T16:25:02.638-08:00కొన్ని అనుభూతులు:ఈ రచనలు ఎందూ చేస్తున్నాను అనే ప్రశ్న నాకు అప్పుడప్పుడు కలుగుతూనే ఉంటుంది. యూజీ అన్నమాటలు గుర్తుకొస్తూనే ఉంటాయి: "నువ్వు రాస్తూన్నదానివల్ల ఇతరులకు ఏదో ప్రయోజనం కలుగుతుందని భ్రమించకు." ఈ రాతల్లో కొంత అహం ఉండే ఉండాలి -- కొంత ఆత్మ శ్లాఘనంతో కలిసి. మరో భ్రమేమిటంటే, నేను రాసేదేమీ ఇతరులకు మార్గదర్శకం కాకపోయినా, కనీసం వినోదంగాగానీ, ఔత్సుక్యాన్ని తృప్తి పరచుకోవడానికిగాని ఉపయోగపడుతుందని. కాకపోతే దీనివల్ల పనిలేక రెటైరై ఊరికే కూర్చున్నవాడికి నాకు ఏదో వ్యాపకం కలుగుతుంది. ఏది ఎమైతేనేం, రాస్తూనే ఉంటాను.<br /><br /> * * *<br />ఇక్కడ నాజీవితంలో జ్ఞాపకాలుగా మిగిలిపోయిన కొద్ది అనుభూతుల్ని పేర్కొంటాను. వాటి కారణంగా వొచ్చిన చిక్కుల్నీ, ఆ చిక్కుల్ని ఏవిధంగా విడతీసుకున్నానో కూడా చెప్పడానికి ప్రయత్నిస్తాను.<br /><br />మొట్టమొదటిసారిగా నా విషయంలో నాకు కలిగిన అనుభవమిది: సుమారు 12, 13 సంవత్సరాల వయసుంటుంది. విజయవాడలో గాంధీనగరం సత్యనారాయణపురం రోడ్డుమీద నడిచి వెళ్తున్నాను. కొంచం మగతగా నిద్ర వస్తూన్నట్టుగా అనిపించింది. అయితే ఆనిద్ర ఏదో నన్ను అవరించుకుంటూ వచ్చే అల లాగా అనిపించింది. అప్పుడు నిజంగా నిద్ర రావడానికి ముందు స్థితి ఇలాంటిదీ అని నాకు అర్ధమయ్యింది. అప్పటినించీ ఈనాటివరకూ కొనసాగే నా అంతర్వీక్షణానికి (introspection)అదే మొదలు. అంతకు పూర్వం కొద్దిగా అప్పుడప్పుడు ఆత్మ సవెదన (self-consciousness) ఉండేది -- ఉదాహరణకు ఎవరైనా నన్ను పొగిడినప్పుడైనా, నేను ఏ విషయంలోనైనా నిరాశ పొందినప్పుడైనా.<br /><br /><br />ఒకసారి 1956-57 ప్రాంతాల్లో మద్రాసులో మౌంట్ రోడ్డు మీదనో మరోచోటనో నడుస్తున్నాను: హఠాత్తుగా మనసులోనించి తెర తెరుచుకున్నట్టయింది. నా ముందున్న ప్రపంచాన్ని జీవితంలో మొదటిసారిగా యథతథంగా చూస్తున్నాని అనిపించింది. మామూలుగా మనం ప్రపంచాన్ని గత స్మృతుల ప్రభావం ద్వారానూ, అలోచనలూ, ఉద్రేకాల అభ్యంతరాల ద్వారానూ చూస్తాం. వీటినే నేను తెర అనేది. ఆ ఒక్క క్షణంసేపూ ఆ తెర లేకుండా ప్రపంచాన్ని చూడ్డం చాలా విచిత్రంగా అనిపించింది. అయితే అది ఎంతో సేపు మిగల లేదు.<br /><br />1962-64 సంవత్సరాల మధ్యలో బర్కిలీ కాలిఫోర్నియా యూనివర్సిటీ ప్రాంగణంలో యూకలిప్టస్ తోపు ప్రక్క ఉన్న రోడ్డుమీద పెద్ద వృక్షం కింద నడుస్తూన్నప్పుడు, మరొకసారి ఇలాంటిదే జరిగింది. ఆ వృక్షమూ, రోడ్డూ పరిసరాలూ మరింత స్పష్టంగా కనిపించిడమేకాక ఆ క్షణానికి నా మనసులో బరువంతా ఒక్కసారి తీసేసినట్టయి మనసంతా ఎంతో తేలికయింది. <br /><br />1965 లో కాబోలు, నా జీవితంలో జరిగిన సంక్షోభం గురించి పైన రాశాను. దాన్నించి విముక్తి అయిన మర్నాడే ఎందుకనో బర్కిలీనించి సాంఫ్రాన్సిస్కోకు బస్సుమీద వెళ్తున్నాను. మనసు ఇంకా తేలిగ్గా ఉల్లాసంగా ఉంది. అప్పుడు నా మనస్సులో ఇలాంటి దృశ్యం అవుపించింది: నేను ఏదో ఓడలో పొతున్నట్టూ (అంతకుముందు నేనెప్పుడూ ఓడమిద ప్రయాణం చెయ్యలేదు -- దానికి మూలం నా గతంలో మరేడో అయుండాలి), దాని గోడపైనున్న గుండ్రపు అద్దంకుండా బయట ప్రపంచాన్ని మొదటిసారిగా చూసినట్టూ. అనంతంగా కనబడే అ విశాలతనూ, అంత తెరిపినీ భయంతో నేను భరించలేకపోయి ఆకిటికీని తటాలున మూసేశాను, "అమ్మబాబోయ్, అంత విశాలత్వంలోకి వెళ్ళేందుకు నా కంత ధైర్యం ఇంకా లేదు," అనుకుంటూ. సర్వాన్ని పరిత్యజించి పూర్తి బయలులోకి వెళ్ళేందుకు నేను ఇంకా సిద్ధంగా లేననిపించింది.<br /><br />తరవాత అప్పుడప్పుడు బర్కిలీలోనూ, ఇక్కడ మాంటెరేలోనూ ఉంటున్నప్పుడు కూడా చిటుక్కున ఏదో ఆనందమయ స్థితిలో పడిపోతూ, నా శరీరం కూడా దానితో అతి తెలేలిక అయిపోయి ఉత్తేజంతో నిండిపొయేది.<br /> <br />ఇలాంటి అనుభవాలకు మనసు విలువగట్టి, వాటికోసం, వాటిని పునస్సృష్టించుకోవాలని ప్రాకులాడదం సహజమే. కాకపోతే, జే. కృష్ణమూర్తిగారు చెప్పినట్టుగా, వాటికోసం మనం ఎంత ప్రాకులాడుతామో అవి అంతగా దూరమైపోతాయి. మనసులోని తెరలు ఎందుకు తొలుగుతాయో మనకి తెలియదు; ఆ క్షణంలో ఏ ప్రత్యేకమైన కారణం లేకుండానే అది జరుగుతుంది. ఆ అనుభవాల్ని తిప్పి రప్పించుకోవాలనే ప్రయత్నం, దానికి మనమిచ్చే విలువా అన్ని గతానుభవ సంభూతమైనవే. ఆ గతం పనిచేస్తూన్నంత కాలమూ అవి మనకి అందకుండానే ఉంటాయి.<br /><br />యూజీతో పరిచయమైన తరవాత నేను నేర్చుకున్న మొట్టమొదటి పాఠమిది: ఇలాంటి అనుభవాలూ, అనుభూతులూ అన్నీ మనో స్థితులు. అలోచనలూ, మనోభావాలూ, ఉద్రేకాల్లాగానే ఇవికూడా తాత్కాలికాలు. వాటికోసం పాకులాడుతూండడమే మనం అహాన్ని కొనసాగించుకునే ఒక మార్గం. వాటికి మనం ఇచ్చే విలువలతోనే మన అహం నిర్మాణం జరుగుతుంది. అనుభవాలకు విలువలేదు; అవి వస్తూనూ పోతూనూ ఉంటాయి. మానసిక స్థితులకన్నిటికీ అదే స్వభావం.<br /><br />అందుకనే నేను తమ ఆధ్యాత్మికానుభవాల్ని గురించి నాతో చెప్పుకునే వారిని ఈ ప్రశ్న అడుగుతాను: ఆ అనుభవం తీరిపోయింతరవాత మీ గతి ఎమవుతుంది? మీరు మళ్ళా మాములు మనుషుల్లోపడి, మామూలు జీవితంలో, మామూలు ప్రపంచంలో ఉన్న కష్టనష్టాల్ని భరించాల్సిందే కదా? వాటిని తీర్చలేని ఈ అనుభవాలన్నీ తుచ్ఛమైనవి. నిజమైన విముక్తి అనేది ఉంటే అది ఈ దైనందిన జీవితంలో రావాలి; ఏదో ప్రత్యేక క్షణాల్లో కాదు.<br /><br />అందుకే నా ఉద్దేశ్యంలో విముక్తి అనేది ఒక అనుభవం, అనుభూతి కానేరదు. జీవితాన్ని సంపూర్ణమైన పరిణామం వస్తేనే గాని అలాంటిదేదీ జరగదు.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-81969516246445785102008-01-14T16:44:00.000-08:002008-01-18T11:08:35.715-08:003. జిడ్డు కృష్ణమూర్తి:<p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span><br /><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">1953-56 సంవత్సరాల్లో ఆంధ్రా యూనివర్సిటీలో ఫిలాసఫీ ఆనర్సు చదువుకునే సమయంలో ఒకనాడు లైబ్రరీలో ఫిలాసఫీ సెక్షనులో పుస్తాకాల్ని తిరగేసి చూస్తూంటే </span><span style="">J. Krishnamurti -- Talks"<span style=""> </span></span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అనే రెండు మూడు పుస్తకాలు కనిపించాయి</span><span style="">, Star Publishing House, Omen, <st1:city st="on"><st1:place st="on">Holland</st1:place></st1:city>" </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">లేదా మరో ప్రచురణో నాకు స్పష్టంగా గుర్తులేదు. ఇదేదో తెలుగుపేరులాగానో</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఇండియన్ పేరులాగానో ఉందే అనే అశ్చర్యంతో పుస్తకం తెరిచి చదవడం మొదలెడితే నాకు ఏమీ అర్ధం కాలేదు.<span style=""> </span>కాబట్టి దానివిషయం ఆనర్సు అయిందాకా మళ్ళా పట్టించుకోలేదు.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">1956-57 లో మద్రాసులో ఫిలాసఫీ </span><span style="">M. Litt </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">చెయ్యడానికి ప్రయత్నం.<span style=""> </span>ఆరోజుల్లోనే చలంగారితో మొదటి పరిచయం.<span style=""> </span>57-58 ప్రాంతాల్లో ఉద్యోగ ప్రయత్నరీత్యా హైదరాబాదులో లవణంగారితోనూ మరికొందరు బ్రహ్మచారుల్తోనూ సుల్తాను బజారులో ఖాదీ భాండార్ పైన మేడమీద గదిలో ఉన్నాను</span><span style="">; </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తరవాత ఆయన మేనత్తగారి ఇంట్లోకూడా మేమిద్దరం కొన్నాళ్ళు ఉన్నాం.<span style=""> </span>నాకు అప్పుడే ఆంధ్రా ఎక్కౌంటెంట్ జనరల్ ఆఫీసులో అప్పర్ డివిజన్ గుమాస్తా పని దొరికింది.<span style=""> </span>దానికని ఆవూళ్ళోనే ఏడు నెల్లు ట్రైనింగు అయింతరవాత నన్ను దాన్లో మద్రాసు ఆఫీసుకి ట్రాన్స్ఫర్<span style=""> </span>చేశారు. అక్కడనాకు ఆ ఉద్యోగం దుర్భరం అయింది. ఒక శనివారం నాడు ఆఫీసులో పెండింగులో ఉన్న గవర్నమెంటు ఎకౌంటు బిల్లులన్ని ఆడిట్ చెయ్యడం మొదలెట్టాను.<span style=""> </span>శలవరోజుల్లో పనిచెయ్యడం నాకు నచ్చలేదు.<span style=""> </span>పైగా ఆ బిల్లులన్నిటినీ దేనిమీద ఎందుకు సంతకం పెడుతున్నానో తెలియకుండా సంతకం పెట్టడం మరీ నచ్చడంలేదు.<span style=""> </span>అదే సమయంలో ఆంధ్రా యూనివర్సిటీలో మా గురువుగారు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సచ్చిదానందమూర్తిగారు నన్ను గుంటూరు ఏ.సీ. కాలిజీలో లాజిక్ లెక్చరరు ఉద్యోగానికి నన్నుఒక్కణ్ణే రెకమెండు చేశారని కబురొచ్చింది. దాన్ని నెపంగా చేసుకొని నేను మద్రాసు వదిలి గుంటూరు వెళ్ళాను. నేను ఫిలాసఫి ఆనర్సులో లాజిక్ చదువుకున్నా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఇంటర్మీడియట్లో లాజిక్ చదువుకోలేదని వాళ్ళు నాకు ఆవుద్యోగం ఇవ్వలేదు.<span style=""> </span>మళ్ళీ మద్రాసుకు తిరిగి వెళ్ళడానికి ఇష్టంలేక</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">విజయవాడ మా నాన్న ఇంటికి వెళ్ళి<br />మద్రాసులో నా ఉద్యోగానికి ఒక నెల రోజులు అబద్ధపు లీవుకు అప్లై చేశాను. సమస్యల్నించి పారిపోకూడదని ఆ నెలరోజులూ అవగానే మద్రాసులో ఆఫీసుకు తిరిగివెళ్ళి ఉద్యోగానికి రాజీనామా ఇచ్చాను</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రెండు వారాల నోటీసు ఇస్తూ. ఆ రెండువారలు మాత్రమే ఆ ఉద్యోగంలో ఉన్నాను. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ సమయంలో నేను ఆలిండియా రేడియోలో ఎనౌన్సరు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">న్యూస్ రీడరు ఉద్యోగాలకి అప్లైచేస్తూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సిఫార్సుకని సచ్చిదానందమూర్తిగారికి ఉత్తరం రాస్తూ మాట సందర్భంలో నేను ఏజిస్ ఆఫీసులో ఉద్యోగానికి రాజీనామా ఇస్తున్నాని రాశాను. స్నేహితులూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తోటి ఉద్యోగులూ బతిమిలాడారు నన్ను ఉద్యోగం వదిలెయ్యవద్దనీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అది వేలాదివేలు కలలుగనే అరుదైన ఉద్యోగమనీ. నా పై అధికారికూడా నాకు నచ్చచెప్ప ప్రయత్నించాడు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తన సొంత తమ్ముణ్ణయినా అంతగా బ్రతిమాలనని చెబుతూ. సచ్చిదానందమూర్తిగారు కూడా ఉద్యోగాన్ని వదలొద్దని చెప్పి రాశారు.<span style=""> </span>మద్రాసులో వీధుల్లో అడుక్కుతినైనా బతుకుతానుగానీ ఆ ఉద్యోగం సుతరామూ చెయ్యనని సమధానం రాశాను ఆయనకి. "అడుక్కు తినకు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఇక్కడికిరా</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని విశాఖపట్నానికి రమ్మంటూ ఆయన అదేశిస్తూ తిరుగు టపాలో ఉత్తరం రాశారు. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆరోజుల్లోనే పేపర్లో అడయారులో</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">వసంతవిహార్ అనేచోట జిడ్డు కృష్ణమూర్తిగారు ఉపన్యాసాలిస్తున్నరని పేపర్లో చదివాను. అక్కడికి ఒక సాయంత్రం వెళ్ళి ఆయన ఉపన్యాసాన్ని విన్నాను.<span style=""> </span>ఆ వసంత విహార్లో ఒక ఉద్యానవనమూ రెండు మూడు బిల్డింగులూ ఉన్నట్టూ, పరిసరాలన్నీ చాలా అందంగా ఉన్నట్టూ, భవనం లేత పసుపుపచ్చ రంగు సున్నం వేసిఉన్నట్టూ గూర్తూ. మీటింగులో చాలామంది నేలమీద కూర్చున్నారు. కూర్చోలేనివారికి చుట్టూతా కుర్చీలేర్పరిచారు; "కుర్చీలకు చందా" అని ఒక పెట్టె పెట్టి ఉన్నట్టు గుర్తు. ఒక పక్కన ఆయన పుస్తకాల్ని అమ్మేందుకు ఒక టేబులు పెట్టారు. కృష్ణమూర్తిగారు వచ్చి వేదికమీద కూర్చున్నప్పుడు ఎవరూ చప్పట్లు కొట్టలేదు. వాతావరణం నిశ్శబ్దంగాను, ఎంతో స్వచ్ఛంగానూ ఉంది. సూర్యాస్తమయం సమయంలో కిరణాలు ఆ పెద్ద చెట్టుద్వారా ఆయన మీద పడుతున్నాయి. రాంగానే ఆయన స్పష్టంగా ఉచ్చరిస్తూ ఎత్తైన కంఠంతో నెమ్మదిగా మట్లాడ సాగారు. <br /></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అయన చెప్పింది నాకేమి పూర్తిగా అర్ధంకాలేదు.<span style=""> </span>అద్వైత వేదాంతమూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">బౌద్ధమూ కలగరించి పోసి ఏదో చెపుతున్నారనిపించింది. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆయనతో మాట్లాడాలనిపించినా ధైర్యంలేక మాట్లాడలేదు. అప్పుడు ఒకటి రెండు సార్లు ఆయన సంభాషణల మీటింగులకి కూడా వెళ్ళాను. ఒక మీటింగులో ఆయన సంభాషణ మధ్యలో "మీకు ఒక కధ చెప్తాను</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అన్నారు.<span style=""> </span>దాంతో సభ్యులంతా ఆయనకి ఇంకా దగ్గరిగా చేరి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">చెవులొంచి మరింత సావధానంగా వినడానికి సిద్ధమయ్యరు.<span style=""> </span>అప్పుడు ఆయన</span><span style="">, "</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అయ్యయ్యో</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ సావధానతంతా ఇంతకుముందేమైందీ</span><span style="">?" </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని అడిగారు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అందరికి బుద్ధి చెపుతున్నట్టు. ఆ మీటింగు అయింతరవాత నేను ఇంకా అలా చూస్తో ఒక ద్వారం దగ్గర నిలబడ్డాను.<span style=""> </span>కృష్ణమూర్తి గారు హాలుకు అవతలవైపు మరో ద్వారంవద్ద నన్ను చూస్తూ నిలబడి పోయారు. ఇలా మేమిద్దరం మాటాపలుకూ లేకుండా ఒకరినొకరం దీర్ఘంగా చూసుకుంటూ సుమారు ఐదు నిమిషాల పాటు గడిపి ఎవరి తోవన వాళ్ళం పోయాం. ఆయన నాదగ్గరికి రాలేదూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేను ఆయన సమీపానికి వెళ్ళలేదూ.<span style=""> </span>ఎందుకో నాకే తెలియదు.<span style=""> </span>ఆ దృశ్యం నేనిప్పటికీ మరవలేను.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకరోజు ఆఫీసుకు వెళ్ళే బస్సుకోసం ఎదురుచూస్తోనో మరోసమయంలోనో త్యాగరాజనగర్లో పాండీ బజారులో బస్సుస్టాపు దగ్గరేఉన్న ఒక పుస్తకాల షాపులోకి వెళ్ళాను.<span style=""> </span>అక్కడ </span><span style="">First and Last Freedom </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అనే జిడ్డు కృష్ణమూర్తి గారి పుస్తకం </span><span style="">Victor Gollancz </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">లండనులో ప్రచురించిన పుస్తకం నా కళ్ళబడ్డది.<span style=""> </span>దాన్లో విషయసూచిక చూస్తోంటే </span><span style="">Boredom </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అనే అంశం<span style=""> </span>మీద ఒక అధ్యాయం కనిపించింది. అది అప్పటి నాజీవితంలో అతి ముఖ్యమైన సమస్య గనక<span style=""> </span>ఆశ్చర్యంతో ఆ పేజీల్ని తెరిచి చదవడం మొదలెట్టాను.<span style=""> </span>దాన్లో "జీవితం విసుగుపుట్టడం" అనే మనస్థితిలోనే మీరెందుకు ఉండకూడదు అనే ప్రశ్న నన్ను షాక్ చేసి నామనసుని తలక్రిందులు చేసింది.<span style=""> </span>అంతవరకూ నా విసుగు సమస్యకు అలాంటి సమాధానం సాధ్యమని నా ఊహకు తట్టలేదు.<span style=""> </span>అవ్వాళే పదమూడు రూపాయలు పెట్టి ఆ పుస్తకాన్ని కొని ఇంటికి తీసుకొచ్చి మర్నాడు ఆదివారం నాడు పొద్దుణ్ణించి రాత్రిదాక దాన్ని చాలావరకూ చదివేశాను. దాన్లోని సంగతులేమిటో మొదటిసారిగా కొంచం చూచాయగా మనసులో ఎక్కడో తట్టినట్టుందిగాని</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఏమర్ధమయిందో మాత్రం నాకు తెలియలేదు.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేను రాజీనామాకని ఇచ్చిన రెండు వారల గడువూ తిరిపోగానే బయల్దేరి విశాఖపట్నానికి వెళ్ళాను. అక్కడ సచ్చిదానందమూర్తిగారు నాకు తెలుగు విజ్ఞానసర్వస్వం</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">దర్శనములు-మతముల సంపుటి తయరుచేసే ఆఫీసులో అస్సిస్టెంట్ కంపైలరుగా ఉద్యోగం ఇప్పించారు.<span style=""> </span>దాంతో నా జాతకం మరో మలుపు తిరిగింది.<span style=""> </span>నేను దొంగ సెలవుపెట్టి విజయవాడలో ఉన్నప్పుడు మాటవరసకి మానాన్నతో అన్నాను</span><span style="">, "</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">గ్రహాలు నాతో ఫుట్ బాలు ఆడుకుంటున్నాయి</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని. ("నీకు నమ్మకంలేదుగానీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నిజంగా నీజాతకంలో అలాంటిదే ప్రస్తుతం జరుగుతోంది</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని ఆయన సమాధానం చెప్పాడు. అయితే దాని వివరాలేవీ నాకు చెప్పలేదు.) అప్పట్నించీ నిజంగానే నా అదృష్టం మారింది.<span style=""> </span>ఆరోజున నేను సాహసించి ఆ ఉద్యోగానికి రాజీనామా ఇవ్వకుంటే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ రోజున నేను ఈదేశంలో ఉండేవాణ్ణి కాదు.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒక సంవత్సరం కాలం నేను ఆ అఫీసులో పనిచేశాను</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">జే. కృష్ణమూర్తిగారి బోధల్ని ఆకళింపు చేసుకుంటూ.<span style=""> </span>ఆ సంవత్సరం నా జీవితంలోనే అత్యంత ఆనందకరమైనది.<span style=""> </span>పనిచేసే పరిసరాలు బహు సుందరమైనవి: పంచకోణాకరంలో ఎత్తుమీద ఉన్న ఆ చిన్న బిల్డింగు చుట్టూ మూడువైపులా సముద్ర దర్శనం</span><span style="">; </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆఫీసులో స్వచ్ఛమైన గాలీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">వెలుతురూ.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నా పై అధికారి మెడేపల్లి నరసింహస్వామిగారనే ఆయన -- అతి ఉదారమైన</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సంస్కృతిపరులైన పండితులు విజయనగరం కాలేజీలో కెమిస్ట్రీ లెక్చరరుగా పనిచేసి రిటైరై</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ ఆఫీసులో సంగ్రాహకులుగా ఉండేవారు. ఆయన నన్ను ఎంతో ఆప్యాతతో చూచేవారు.<span style=""> </span>నేను ఏం రాసినా దాన్లో తప్పులెన్నకుండా దాన్ని మెరుగు చేసేవారు.<span style=""> </span>ఒక్కనాడైనా నువ్వు ఫలానాది చెయ్యాలీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఫలానాది చెయ్యకూడదూ అని ఒక్కసారైనా అనలేదు.<span style=""> </span>ఆయనికి అధికారభావం పిసరంతైనా లేదు. ఆఫీసులో మధ్యాన్నం నాలుగు గంటలదాకా ఉండితీరాలన్న నియమం కూడా ఆయన ఎప్పుడూ పాటించలేదు.<span style=""> </span>అప్పుడప్పుడు పని ఇంటికి తీసికెళ్ళి చేసినా</span><span style="">,</span><span style=""> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">లైబ్రరీలో కూర్చొని చేసినా ఆయనకు సమ్మతమే. ఆ ఆఫీసులో నేను ఎంతో స్వేచ్ఛను అనుభవించాను.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తోటి ఉపసంగ్రాహకులు బొమ్మకంటి శ్రీనివాసాచార్యులు గారు.<span style=""> </span>మేం ముగ్గురమూ రచనలూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అనువాదాలూ చెయ్యడమే కాకుండా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఎన్నో వేదాంత</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తత్త్వశాస్త్ర విషయల్ని రోజూ చర్చిస్తూ ఉండేవాళ్ళం.<span style=""> </span>రామమూర్తి గారనే తెలుగు టైపిస్ట్ ఉండేవారు. పొద్దున్నే ఆఫీసు తెరవకముందే ఒక గంటసేపు ప్యూనుగా పనిచేసే ఒక కుర్రాడికి స్కూలు ఫైనలు చదవడానికి ట్యూషను చెపేవాణ్ణి. వాల్తేరులో ఒక హోటల్లో భోజనం. కొన్ని సంవత్సరాల తరవాత నేను ఈదేశానికి రావడానికి కారకులైన స్వర్గీయ కుమారస్వామి రాజాగారు మా ఇంట్లోనే నా పక్కగదిలోనే ఉండేవారు.<span style=""> </span>ఆయన నాకు మంచి స్నేహితులూయ్యారు. సుఖజీవితానికి ఇంతకన్నా ఏంకావాలి</span><span style="">? </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కాకపోతే ఆ ప్రియురాలి సమస్యా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నా విసుగు సమస్యా ఇంకా పూర్తిగా పోలేదు.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తరవాత ఒక సంవత్సరం తిరగ్గానే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకరోజు సచ్చిదానందమూర్తిగారు తన ఆఫీసుకు పిలిచి యూనివర్సిటీలో లెక్చరరు ఉద్యోగం చేస్తావా అని అడిగారు. సరే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నాకు అది నచ్చుతుందని అన్నాను.<span style=""> </span>దానికి ఆయన</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నీకు నచ్చుతేచాలదు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మాకు నచ్చాలని నవ్వుతూ అన్నారు.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ లెక్చరరుగా ఉన్నమూడేళ్ళల్లోనే మూర్తిగారి ప్రోత్సాహంతో డాక్టరేటు డిగ్రీకి రిజిస్టరు చేయించుకున్నాను -- అయితే ఆయాన సలహాకు భిన్నంగా నేను జే.కృష్ణమూర్తి చింతన మీద థీసిస్ రాయాలని ప్రతిపాదన చేశాను. ఆరోజుల్లో మూర్తిగారి ఉద్దేశ్యంలో జే. కృష్ణమూర్తి అంటే ఎకడెమిక్ రంగంలో ఎవరూ గుర్తించరు. అయినా నేను ఆయనమీదనే రాస్తానని పట్టుబట్టాను.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆపాటికి నాకు అనువాదాలు చెయ్యడంలో కొంత అనుభవం వచ్చింది కనుక</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">జే. కృష్ణమూర్తి గారి </span><span style="">On Learning </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అనే చిన్న పుస్తకాన్ని తెలుగులోకి తర్జుమాచేసి </span><span style="">Krishnamurti Writings, Inc. </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కి కాబోలు పంపాను అచ్చువేసుకుంటారేమో చూద్దామని. దానికి ఎన్నాళ్ళయినా వాళ్ళదగ్గర్నించి సమాధానం రాలేదు.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మళ్ళా కృష్ణమూర్తిగారితో వారు మదనపల్లిలో ఉన్న సమయంలో వారితో మాట్లాడేందుకు వీలుంటుందా అని అడుగుతూ మదనపల్లిలో కృష్ణమూర్తిగారి సెక్రటరి మాధవాచారిగారికి ఒక ఉత్తరం రాశాను. దానికి ఫలానారోజున ప్రొద్దున 10:30 కి వచ్చి కలవవచ్చునని రాస్తూ ఆయన సమాధానం రాశారు. అదేసమయంలో మా యూనివర్సిటీలో జర్మన్ ఎక్స్చేంజ్ విద్యార్ధి హాన్స్ షుల్ట్జ్ అనే యువకుడు ఉండేవాడు.<span style=""> </span>నేను దక్షిణాది ప్రయాణానికి వెళ్తున్నాని తెలిసి తనూ నాతో వస్తానన్నాడు.<span style=""> </span>మేమిద్దరం నిర్ణీత సమయానికి<span style=""> </span>రిషీవాలీకి మదనపల్లినించి బస్సుమీద ప్రయాణంచేసి చేరుకున్నాం. రోడ్డునించి చెట్లూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రాళ్ళకుప్పలూ ఉన్న దోవ మీద కొంతసేపు నడిచి స్కూలు ఆఫీసులో అడిగి కృష్ణమూర్తిగారున్న మేడదగ్గరికి వెళ్ళాము.<span style=""> </span>మద్రాసులోని వసంత విహార్ లాగానే ఈ మేడ కూడా లేత పసుపుపచ్చ రంగులో ఉన్నట్టూ దానికి పక్కనున్న ఆఫీసు ఉన్న ఇల్లు తెల్లగా ఉన్నట్టూ నాకు గుర్తు. అ మేడక్రింద వరండాలో మాధవాచారి గారూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">స్పెయిను దేశపు ఫిలాసఫీ ప్రొఫెసరు ఒకాయనా ఉన్నారు.<span style=""> </span>అప్పటికే మేము సమయానికి రామేమోనని మరొకాయన్ని కృష్ణమూర్తిగారితో ఇంటర్వ్యూకని మాధవాచారిగారు పంపించారు. <span style=""> </span>ఆందుకని మాతరుణంకోసం వేచివుంటూ మేము అక్కడే మరో అరగంట ఆ ఫిలసఫీ ప్రొఫెసరుతో మాట్లాడుతూ గడిపాము. నాకు అక్కడి రిషీ వాలీ స్కూలులో పనిచెయాలనే అభిలాష అయనకు వ్యక్తపరిచాను. ఆయన భారతీయ తత్త్వశాస్త్రమంతా "సర్వం ఒకటే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకటే సర్వం</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని "కట్టే కొట్టే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తెచ్చే" అన్నట్టు క్లుప్తంగా చెప్పాడు.<span style=""> </span>దానికి నేనేమని సమాధానం చెప్పాలో తోచలేదు. భారతీయ తత్త్వశాస్త్రాన్ని అంత సరళంగా సూక్ష్మీకరంచడం దాని స్వరూపాన్ని వికృతం చేసినట్టే అవుతుందని నా ఉద్దేశ్యం. ఆయన తరవాత సచ్చిదానందమూర్తిగారిని కలిసినప్పుడు ఈ విషయన్ని ఆయనతో చెప్పాడట.<span style=""> </span>నేను నా మదనపల్లి ప్రయాణంగురించి మూర్తిగారితో చెబుతూండగా ఆయన నన్ను నిలదీసి దెప్పుతో అడిగారు</span><span style="">, "</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మదనపల్లి స్కూల్లో పనిచేస్తావటగా</span><span style="">?" </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని.<span style=""> </span>నేను అన్నాను</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నాకూ నా స్నేహితుడు రాజాకీ దాని విషయంలో కొంత ఔత్సుక్యం ఉంది</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అందుకని ఊరికే వాకబు చేశానని తప్పించుకున్నాను.</span></p><p class="MsoNormal">మాధవాచారిగార్ని అడిగాను నేను పంపిన అనువాదంగురించి ఆయనకేమైన తెలుసా అని. దాన్ని తను చూశాననీ, ఆ అనువాదం తగినంత స్పష్టంగానూ సరళంగానూ లేక దాన్ని ప్రచురించడం ఉచితం కాదనుకొని తాము సమాధానం రాయలేదనీ అన్నారు.<br /><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ అరగంటయింతరవాత మావంతువచ్చింది కృష్ణమూర్తిగారితో మాట్లాడటానికి.<span style=""> </span>ఆయనే స్వయంగా మమ్మల్ని తీసుకెళ్ళడానికి మేడమెట్లు దిగి క్రిందకు వచ్చారు.<span style=""> </span>హాన్సుకు ఈ విషయాల్లో పెద్ద ఆసక్తి లేకపోయినా తనూ వస్తానంటే నాతో పైకి తీసుకు వెళ్ళాను.<span style=""> </span>అతను కృష్ణమూర్తిగారితో ఒక్క మాటైనా పలకలేదు. మేడపైన వరండాలోకీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తరవాత లోపల పెద్ద హల్లోకి వెళ్ళం.<span style=""> </span>ఫర్నిచరూ అదీ ఎమీ లేకుండా చాలా ఆగది శుభ్రంగానూ నిరాడంబరంగా</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నూ </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఉంది.<span style=""> </span>తూర్పువైపు గోడపైన ఎంతో అందమైన చిత్రం ఒకటి వేలాడవేసి ఉంది.<span style=""> </span>అది చాలా విలువైన యూరొపియన్ స్టైలులో వేసిన బొమ్మ అని నా అభిప్రాయం.<span style=""> </span>అదో ప్రకృతి దృశ్యాన్ని చిత్రించిన చిత్రం అని నా జ్ఞాపకం.<span style=""> </span>నేలమీద తివాచీ ఒకటి వేసి ఉంది.<span style=""> </span>దాని మీద మేం ముగ్గురం కూర్చున్నాం.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">పైకి కృష్ణమూర్తి గారు మమ్మల్ని తీసుకు వెళ్తున్నప్పుడు ఆయన వైఖరినీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తెల్లని దుస్తుల్నీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ముఖకవళికల్నీ చూస్తూంటే నేనొక అపర ఏసు క్రీస్తును చూస్తున్నాననే<span style=""> </span>విచిత్రమైన భావం కలిగింది నా మనసులో. పైగా మరో విచిత్రమేమిటంటే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేను నమస్కారం చేస్తే ఆయన ప్రతినమస్కారం చెయ్యడం</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకవేళ ఆయనే నాకు నమస్కారం చేస్తున్నరనే భావంతో</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నే</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ను మ</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ళ్ళీ</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"> నమస్కారం చెయ్యడమూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">దానికి ఆయన మళ్ళీ ప్రతి నమస్కారం చెయ్యడమూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈవిధంగా<span style=""> </span>అయిదు ఆరుసార్లు నమస్కార సంవాదం జరిగింది.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కృష్ణమూర్తిగారితొటి సుమారు అరగంటసేపు సంవాదమూ అరనిమిషంలా గడిచిపోయింది.<span style=""> </span>ఆయనతో ఎన్నో విషయాలు మాట్లాను.<span style=""> </span>సౌరీసుతో నా అనుభవమూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రమణ మహర్షిని గురించీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నాకు జీవితంపై పట్టిన విసుగును గురించీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నమ్మకాల అనవశ్యతగురించీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఇలా ఎన్నో విషయాలు మాట్లాడుకున్నాం.<span style=""> </span>నా విసుగువిషయంగురించి మాటాడుతూ ఆయన మంటని తాకిన చేతులు మళ్ళా దేన్నైనా అంటడానికి సంకోచిస్తాయని అన్నారు. ఆయన బోధని నేను ఎంత కాలం ప్రయత్నించినా నాకు అర్ధం కాకపోవడానికి కారణం నేను ఇంకా తగినంత పనిచెయ్యకపోవడమేనా అని అడిగితే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆయన అవునన్నట్లు తలూపారు.<span style=""> </span>ఒక్కొక్క క్షణంలో ఆయన నన్ను భుజంపట్టుకు ఊపుతూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నా కళ్ళల్లోకి దీర్ఘంగా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తీక్ష్ణంగా చూస్తూ మాట్లాడారు. సంభాషణ ఎంతో సన్నిహితంగా జరిగింది. అయితే </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆయన </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకసారి ఎందుకనో "మీరు చాలా తెలివైనవారండీ</span><span style="">," (You are very clever, Sir!") </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని అన్నారు. అది నన్ను అభినందించడానికి కాక ఎక్కసంగా<span style=""> </span>అన్నమాటని అనిపించినా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేను దానికి ఎదురు సమాధానం చెప్పకుండా నవ్వేసి ఊరుకున్నాను. ఇప్పటికీనాకు అర్ధం కాదు నాకు ఆయన ఆ మాట ఎందుకు అన్నారో.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">దాదాపు అరగంట అయింతరవాత నేను లేచి సెలవు తీసుకుంటూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేనూ నా స్నేహితుడూ (రాజా) అక్కడి వారి స్కూలులో పనిచేద్దామనుకుంటున్నామన్నాను. దానికి ఆయన బయటికి వెళ్తూన్నప్పుడు ఆఫీసులో సుందరంగారనే ప్రిన్సిపాలుగారితో మాట్లాడమ</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">న్నా</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రు.<span style=""> </span>మమ్మల్ని సాగనంపడానికి ఆయన మాతో వసారాలోకి వచ్చారు.<span style=""> </span>మాధవాచారి</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">గా</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రితో ఒక్కమాట చెబుతారా అని అడగబోతూ వాక్యం పూర్తి చెయ్యకుండానే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేనే చె</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">బు</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">తాను లెండి అన్నారు.<span style=""> </span>కాదు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కాదు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మీరు చెప్పండి ఏం చెప్పమంటారో అని ఒత్తి అడిగాను.<span style=""> </span>ఆయనతో మీతోటి ఇంటర్వ్యూ అయిపోయిందని చెప్పండన్నారు.<span style=""> </span>సరేనని ఆ విషయం మాధవాచారిగారితో చెప్పాను.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అప్పుడే రాజగోపాల్ గారనుకుంటాను మమ్మల్నిద్దరినీ ఆ స్కూలు చూపించడానికీ అక్కడ భోజనాల హాల్లో మాకు భోజనం పెట్టించడానికీ తనతో తీసుకెళ్ళారు.<span style=""> </span>దోవలో స్కూలు డార్మిటరీ ఒకటి చూపించారు.<span style=""> </span>దాన్లో సుమారు 18 మంది పిల్లలుండే సౌకర్యాలున్నాయి. ప్రతీ డార్మ్ కీ ఒక టీచరుగానీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">టీచరు దంపతులుగానీ పర్యవేక్షకులుగా అక్కడే నివాసం ఉంటారు.<span style=""> </span>పడకల హాలు చాలా శుభ్రంగా ఉంది</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">పక్కలన్నీ నీటుగా వేసి ఉన్నాయి. అక్కడకూడా గోడమీద ఒక చిన్న పెయింటింగో ఫోటోవో చాలా అందమైన ప్రకృతి దృశ్యంగలది వేలాడవేసి ఉంది.<span style=""> </span>ఆ భొజనాలశాలకి వెళ్ళే తోవలో చక్కతో చేసిన ఒక పెద్ద బుద్ధ విగ్రహం ఉంది.<span style=""> </span>అంతవరకూ నాకు తెలియలా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కృష్ణమూర్తి గారికి బుద్ధుడిపై అంత అభిమానం ఉందని.<span style=""> </span></span><span style="">'</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అస్తాచల్ అనే చిన్నకొండపైకి తీసికెళ్ళి అక్కడ పిల్లలు సూర్యాస్తమయం సమయంలో వ్యాయామం చేసే స్థలాన్ని చూపారు. భొజనాలశాలలొ భోజనం దక్షిణాది పద్ధతిలో చాలా రుచిగా ఉంది.<span style=""> </span>కాకపోతే ఆ రాజగోపాల్ గారిని వేరే చోట కూర్చోపెట్టి ఆయనకు ప్రత్యేకమైన భోజనం పెట్టడం నాకు నచ్చలేదు.<span style=""> </span>ఆయన ప్రత్యేక భోజనానికి ఆరోగ్యవిషయమైన కారణాలు ఉండొచ్చునని నాకు ఆ సమయంలో తట్టలేదు. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">భోజనం చేసి రాజగోపాల్ గారికి ధన్యవాదాలు చెప్పి తిరిగి ఆ వనం ద్వార నడిచి రోడ్డు దగ్గరికి వచ్చేశాం.<span style=""> </span>ఆఫీసుమీదగా వచ్చినప్పటికీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">బస్సుకు టైమైపోతోందనో, మరెందుకో</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ అఫీసులోకి వెళ్ళి సుందరం గారిని కలవడం జరగలేదు.<span style=""> </span>(ఆయన్ని ఎన్నో సంవత్సరాల తరవాత</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆక్స్ఫర్డ్</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒహాయోలో కృష్ణమూర్తి శతాబ్దోత్సవాల సందర్భంలో కలిశాను.</span><span style=""><span style=""> </span></span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ సమావేశం విషయం కొంచెం వివరంగా వచ్చే అధ్యాయంలో రాస్తాను.) </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆంధ్రా యూనివర్సిటీలో లెక్చరరుగా పనిచేస్తున్నప్పుడు రాజా భద్రిరాజు కృష్ణమూర్తిగారి సహాయంతో బర్కిలీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కాలిఫొర్నియలో భాషాశాస్త్రం చదువుకుండేందుకు అమెరికా వెళ్ళారు.<span style=""> </span>ఆయన నాకు రాశారు నేను అప్పటికే ప్రచురించిన వ్యాసాలను అనుబంధంచేస్తూ బర్కిలీ ఫిలసఫీ డిపార్టుమెంటుకు అప్ప్లై చెయ్యమనీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ కాగితాల్ని తనకు పంపుతే తను ఆ డిపార్టుమెంటులో దాఖలు చేస్తాననీ. నేను అంతకు ముందు ఒకసారి న్యూయర్కులో ఒక ప్రొఫెసరుకి రాశానుగానీ ఆయన యూనివర్సిటీ మరడంతో నా ఉత్తరానికి సమాధానం రాయలేదు. రాజాగారు అడిగినట్లుగానే నేను కాగితాల్ని పంపుతే ఆయన వాటిని ఫిలాసఫీ డిపార్టుమెంటులో ఇచ్చారు.<span style=""> </span>వాళ్ళకి నా వ్యాసాలు నచ్చి ఉండుండాలి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">వాళ్ళు 1962 జూన్లో నాకు టీచింగ్ అసిస్టెంటు ఉద్యోగం ఇస్తూ డిపార్టుమెంటులో </span><span style="">Ph. D.</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కి చదువుకోవడానికి ప్రవేశం ఇచ్చారు.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">వాళ్ళదగ్గర్నించి వచ్చిన ఆ ఎప్పాయింటుమెంటు వుత్తరం సరిగ్గా మా నాన్న చనిపొయిన నాలుగోరోజుకు వచ్చింది.<span style=""> </span>నేను అలా అ</span><span style=";font-family:Gautami;font-size:18;" lang="TE" > </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అప్లై చేశానని అయనకు తెలియదు.<span style=""> </span>తెలిసి ఉంటే ఆయన ఆ షాకుకి గుండెప్రమాదం వచ్చి<span style=""> </span>చచ్చిపోయుండేవాడనుకుంటాను</span><span style="">; </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఎందుకంటే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఒకసారి ఆయన ఇంకా బ్రతికేఉన్న రొజుల్లో నేను పైచదువులకని అమెరికా వెళ్దామని ఉంది అని ఒకమాటు అనగానే అయన మొహం తెల్లబడి పోయింది.<span style=""> </span>తన కొడుకు అమెరికా వెళ్తే ఇక వాణ్ణి పొగొట్టుకున్నట్టే అని అయన నమ్మకం.<span style=""> </span>మానాయనమ్మ బాగోగులు చూచే భారం హైదరబాదులో ఉంటున్న మా అన్నయ్య మీద వదిలేసి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">బెజవాడలో పాత వూళ్ళో ఉన్న స్థలం ఒకటి విమానం ఖర్చులకని అమ్మేసి అమెరికా వచ్చాను. తను బతికున్న ఇంకో రెండేళ్ళూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మా నాయనమ్మ తనని వదిలేసి వెళ్ళిపోయానని శాపనార్ధాలు పెడుతూనే ఉండేదట. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అమెరికాలో బర్కిలీలో చదువుకుంటూండగా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మొదటి ఏడాదే నాకు హారియట్ అనే అమెరికన్ సహాధ్యాయినితో పరిచయం అయి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆమెతో ప్రేమలో పడ్డాను.<span style=""> </span>అయితే అది పూర్తిగా సఫలమవ్వలేదు. అది మూడేళ్ళు కుంటుడు బండిలాగా నడిచి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నా జీవితాన్ని చివరికి ఒక సంక్షోభంలో ముంచింది. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అంతవరకూ నేను కృష్ణమూర్తిగారి బోధలధ్వార నేర్చు కున్న ఆత్మజ్ఞానం అంతా నిష్ప్రయోజనమైంది.<span style=""> </span>ఆరోజు ఆ అమ్మాయికి కనీసం ఒక 20 సార్లు అయినా ఫోను చేసి ఉంటాను</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ప్రతిసారీ ఆమె ఫొను పెట్టేస్తూండగా.<span style=""> </span>ఇక నా వ్యధ ఏమని చెప్పేది!<span style=""> </span>ఆరాత్రి పక్కమీద దిండులో తలపెట్టుకొని కుళ్ళికుళ్ళి ఏడ్చాను -- జీవితంలో ఎక్కడైనా ఎవ్వరైనా నన్ను ప్రేమించే వాళ్ళుండరా అని.<span style=""> </span>అప్పుడు జే. కృష్ణమూర్తి గారి బోధలు ఈ వివిధంగా పనిచేశాయి:<span style=""> </span>"నీకు ఆ అమ్మాయి మిదుండేది ప్రేమ కాదు</span><span style="">; </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నువ్వు ఆమె మీద మానసికంగా ఆధారపడి దానినే ప్రేమ అనుకుంటున్నావు.<span style=""> </span>ఆసలు ప్రపంచంలో నీ జీవితంలో నిన్ను ఎవరైనా ఎందుకు ప్రేమించాలి</span><span style="">? </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఎవరూ నిన్ను ప్రేమించకపోతేనేం</span><span style="">?"<span style=""> </span></span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ ప్రశ్నలు నాకు తోచగానే నా మనసులోని క్షోభంతా తుడిచిపారేసినట్టుగా పోయింది</span><span style="">,<span style=""> </span></span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">జేబులోంచి చేతి రుమాలు తీసి పడేసినట్టుగా.<span style=""> </span>ఎంతో తీర్పి వచ్చి మనసు తేలికగా అయిపోయింది.<span style=""> </span>అప్పటినించీ నేను ఎంతోమంది స్త్రీలతో ప్రేమ సల్లాపాలు కొనసాగించినా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేను వాళ్ళమీద ఎప్పుడు మానసికంగా ఆధారపడలేదు. పైగా ఇప్పుడు నా ఉద్దేశంలో మనకు మానసికంగా ఒచ్చే సమస్యల్లో చాలా భాగం పరీక్షించని ప్రాతిపదికలపైనా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">పునాదుల </span><span style="">(unexamined premises)</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"> పైనా</span><span style="" lang="TE"> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆధారపడి ఉంటాయి</span><span style="">; </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆప్రాతిపదికల్ని పరీక్షించి ప్రశ్నించిన తత్క్షణమే అవి నివారకమైపోతాయి.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ క్లిష్ట పరిస్థితిలోంచి బయట పడడానికి ఫలితంగా నాకు భారతీయ సంస్కృతినించీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">పాశ్చాత్య సంస్కృతినించీ కూడా వేళ్ళు పీకుడుబడ్డాయి.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కృష్ణమూర్తి గారి బోధల్నించి నేర్చుకున్నది ఫలానా అని నిర్దిష్టంగా చెప్పడం కష్టం.<span style=""> </span>చాలాకాలం</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆలోచనలని నిర్లిప్తంగా అవేక్షించడం అనేది నిత్యమూ చేసేవాణ్ణి.<span style=""> </span>కాని అది ఒట్టి ప్రయత్నంగానే మిగిలిపోయి<span style=""> </span>ప్రగతి ఏమాత్రమూ జరగకుండా పోయింది.<span style=""> </span>ఆ వీక్షణ వల్ల నాకు నా బంధాలనించి పూర్తిగా విముక్తి వచ్చిందనే నమ్మకం లేదు.<span style=""> </span>అలా వచ్చే ఉంటే ఈ అల్లోచనలన్నీ ఇంకా ఎందుకు వస్తూ ఉండాలనేదే నా ప్రశ్న. ఈ నిర్లిప్తావేక్షణ</span><span style=""> (passive awareness) </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కి</span><span style="" lang="TE"> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అంతం ఎప్పుడైనా ఉంటుందా</span><span style="">?<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కానీ మన బాహ్యాంతర సమస్యలన్నిటకీ మన ఆలోచనే కారణం అనేది నేను స్పష్టంగా ఆయనదగ్గర నేర్చుకున్నాను.<span style=""> </span>పూర్వానుభవ ప్రభావం (</span><span style="">conditioning) </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఈ అలోచనలకు కారణం.<span style=""> </span>అయితే అవి ప్రయత్న పూర్వకంగా పోయేవి కాదు.<span style=""> </span>ప్రయత్నం మరింత అంతస్సంఘర్షణని మాత్రమే తెచ్చిపెడుతుంది.</span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">1972 లో నా </span><span style="">Ph.D. </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అయిపోయి నాకు డిగ్రీ వచ్చింది. 1973 ప్రాంతాల్లో నేను లిండా అనే యువతితో బర్కిలీలో కాపరం ఉండేవాణ్ణి.<span style=""> </span>అప్పుడే 1973లో మా అమ్మాయి శ్యామల పుట్టింది. నేను 1967-68 సంవత్సరంలో కాలిఫోర్నీ యూనివర్సిటీ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రివర్సైడులో పనిచేస్తున్నప్పుడు బాబ్ గ్రౌస్ అనే అతను నా క్లాసుల్లో విద్యార్ధిగా చదువుకుంటూండేవాడు. తరవాత అతన్ని తిరిగి 1971 ప్రాతాంతాల్లో బర్క్లీలో కలిసినప్పుడు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">లిండాని అతను పరిచయం చేశాడు. అతనితో స్నేహంకూడా అయింది.<span style=""> </span>అతను ప్రోత్సహించి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కృష్ణమూర్తి గారు కాలిఫోర్నియా ఓహాయిలో స్కూలుల్లో టీచరుగా పనిచెయ్యాలనుకునే అభ్యర్ధులతో మాట్లాడతారని ఆహ్వానిస్తే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేనూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">లిండా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మా పసిపాపా నా ఇంకో పాత విద్యార్ధి టోనీ విచర్ అనే అతని వోల్క్స్ వాగను బగ్గులో మాలిబూ అనే లాస్ ఏంజలిస్ దగ్గర ఉన్న ఊరుకి వెళ్ళాము. అక్కడ అల్బియన్ పాటర్సన్ అనే కృష్ణమూర్తి ఫౌండేషన్ ట్రస్టీ గారింట్లో మేమూ మరింకా చాలామంది అభ్యర్ధులూ కృష్ణమూర్తిగార్ని కలవడానికి సమావేశం అయ్యాము. అయితే కృష్ణమూర్తిగారు మాతో వ్యక్తిగతంగా కలిసి మాట్లాడకుండా</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సమూహ "సంభాషణలో" మాట్లాడడం మొదలెట్టారు.<span style=""> </span>నాకు అదంతా కొంచెం ఆశ్చర్యం వేసింది.<span style=""> </span>అయినా ఎమైతేనేమని</span><span style=""> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేనూ సంభాషణలో పాల్గొంటూ ఆయన్ని ఒక ప్రశ్న వేశాను.<span style=""> </span>ఆయన ఆ ప్రశ్నని సరిగా అర్ధం చేసుకోకుండా ఏదో మరో ధోరణిలో పడి అరగంటసేపు మట్లా</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">డా</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">రు ఇంకో విషయంగురించి.<span style=""> </span>నేను ఆయన పొరపాటుని వేలెత్తి చూపకుండా మాట్లాడకుండా విన్నాను.<span style=""> </span>మీటింగు అయిపోయింతరవాత ఆ గది బయట ఆయన లిండాతో ఏదో కొద్దిగా మాట్లాడారు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">పాప చేతిని తన చేతిలోకి తీసుకుంటూ.<span style=""> </span>అదయిపోయింతరవాత</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నావేపు తిరిగి చూస్తూ నా దగ్గరికి వచ్చారు.<span style=""> </span>నేను అయన కరచాలనం చేసి</span><span style="">, "</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మిమ్మల్ని మళ్ళీ కలవడం ఎంతో సంతోషమండీ</span><span style="">," </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని అన్నాను</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆయనకు నేను గుర్తుండి ఉండనని తెలిసికూడా. తరవాత మేము బర్కిలీకి తిరిగి వెళ్ళిపోయాము.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">1974లో నాకు మాంటెరే పెనిన్సులా కాలేజీలో పర్మనెంటు ఉద్యోగం వచ్చి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సీసైడులో కుటుంబంతో కాపరం పెట్టాను. ఈ పరిస్థితుల్ల్లో నేను ఇంకా ఆ నిర్లిప్తావేక్షణ తోనే మధనపడుతున్నాను.<span style=""> </span>1977-78 ప్రాంతాల్లో మా స్నేహితురాలు సోనియా నెల్సన్ అనే ఆవిడ అక్కడ కృష్ణమూర్తి స్కూలులో యోగమూ</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">సిరామిక్సు బోధిస్తూఉండేది.<span style=""> </span>ఆమె నన్నూ మా అమ్మయినీ ఓహాయికి రమ్మని ఆహ్వానించినప్పుడు (నాకు ఆపాటికి లిండాతో 1975 ప్రాంతాల్లో విడాకులు అయ్యాయి)</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నేనూ మా అమ్మాయీ ఆ ఊరికి వెళ్ళాము. ఆప్పుడు మళ్ళా కృష్ణమూర్తిగారి ఉపన్యాసాన్ని విన్నాను.<span style=""> </span>అప్పు</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">డు</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"> దేవిడ్ బోం అనే శాస్త్రజ్ఞుడు</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">కృష్ణమూర్తి గారి స్నేహితుడు అక్కడే ఉన్నాడు.<span style=""> </span>నేను ఆయన గురించి సోనియాతో ఇలా అన్నాను: "పూర్వం ఎప్పుడూలేని అతిభౌషికవిషయాలన్ని కృష్ణమూర్తిగారి నోట్లో ఈయన పెడుతున్నాడు</span><span style="">,"</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అని.<span style=""> </span>ఆమె మధ్యాన్నం భోజన సమయంలో ఆయన్నే ఆ ప్రశ్నని అడగమని</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఏదో సందడిలో ఉన్న ఆయనకి నన్ను పరిచయం చేసింది.<span style=""> </span>నేను నా ప్రశ్నని అడిగితే</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆయన తను అట్లాంటిదేమీ చెయ్యడంలేదని</span><span style=""> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">నా ప్రశ్నని క్లుప్తంగా కొట్టేసి గబగబా నడిచి వెళ్ళిపొయ్యాడు. </span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మళ్ళా 1980 ప్రాంతాల్లో కృష్ణమూర్తి గారి చింతనమీద మా కాలేజీలో ఒక కోర్సు ప్రవేశ పెట్టి</span><span style="">, </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">ఆ</span></p><p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">క్లాసులో కొందరి విద్యార్థుల్ని నా భార్య వెండీతో సహా కృష్ణమూర్తిగారి ఉపన్యాసాల్ని వినడానికి తీసుకు వెళ్ళాను.<span style=""> </span>అప్పుడు ఆయన ఉప</span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">న్యాసాల్ని ఆఖరిసారిగా విన్నాను.<span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">అదే సమయంలో మన సాంఘిక వ్యవస్థ్హల విషయంలో తిరుగుబాటుచేసే ఆయన రోజలిన్ రాజగోపాల్ గారితో వివాదపడి ఆ విషయంలో కోర్టుకు వెళ్ళాడని విని ఆయనమీద కొంచం మొహం</span><span style="" lang="TE"> </span><span lang="TE" style="font-family:Gautami;">మొత్తిపోయి ఆయనకీ అయన బోధలకీ తిలోదకాలిచ్చాను.</span></p><p class="MsoNormal">Fragmentation, Meditation and Transformation: The Teachings of J. Krishnamurti అనే పేరుతో Journal of Indian Council of Philosophical Research లో 1988 లో ఒక విమర్శనాత్మకమైన వ్యాసం పబ్లిష్ చేశాను. దాన్లో కృష్నమూర్తి బోధనలను అన్వయం చేసుకోవడంలో ఉండే ఇబ్బందుల్ని కొన్నింటిని ఉదాహరణలతో చర్చించాను.<br /><span style=""><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="TE" style="font-family:Gautami;"><span style=""> </span></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=""><o:p> </o:p></span></p>Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-3783694139208020632008-01-01T18:43:00.000-08:002008-01-02T00:17:19.192-08:002. ప్రేమ, నిరాశ, జీవితం మీద నిరాసక్తి:<span style="font-weight: bold;font-size:180%;" ><br />'చలం' </span><br /><br />నేను విజయవాడలో ఇంటర్మీడియట్ పరీక్షలు తప్పి ఎమ్మెస్సెం బండెక్కి పాసవడానికి ప్రయత్నించే రోజుల్లో, మా సంగీతం మాస్టారి భార్యతో ప్రేమ వ్యవహారంలో పడ్డాను. అప్పుడే నాకు నా జీవితంలో మొదటి సారిగా ప్రేమంటో ఏమిటో, ప్రేమలోపడడమంటో ఎమితో చవి చూశాను. జీవితం ధన్యమైందనుకున్నాను. జీవితంలో నాకు మొదటిసారిగా ప్రేమను రుచిచూపిన నా ప్రియురాలికి నేను<br />ఎంతో కృతజ్ఞుణ్ణి.<br /><br />అయితే ఆమెను లేవదీసుకుపొయ్యే ప్రయత్నానికి మా అన్నయ్య నాకు చేసిన 'దోహదం' వల్ల విఘ్నం కలిగి ఆమె తన ఇంటికి తిరిగి పోవాల్సి వచ్చింది. తరవాతకూడ మేం అప్పుడప్పుదు చాటుగా కలుసుకున్నా, మా ప్రేమ మాత్రం సఫలమవలేదు. ఆ లోటు నా జీవితాన్ని బాగా దెబ్బ తీసింది; దేనిమీద కూడా ఆసక్తి లేకుండా, జీవితమంటేనే విరక్తికలిగి నాలుగయిదేళ్ళు గడిపాను. Boredom అనేది నా జీవిత సమస్యగా తయారయ్యింది.<br /><br />1956-57 ప్రాంతాల్లో మద్రాసులో యూనివర్సిటీలో ఒక సంవత్సరం M.Litt రిసెర్చికని చేరాను. ఆకాలంలోనే నా సమస్యనిగురించి చలంగారితో సంప్రదిద్దామని అయనకి తిరువన్నామలైకి ఒక పోస్టు కార్దు రాశాను. చలంగారి రచనలతో నాకు చాలా కాలంగా పరిచయమే. వాటి ప్రభావం నామీద బాగా ఉంది. అందుకనే ఆయనకి రాశాను. మెషీనులో పడేస్తే వచ్చినట్టుగా ఆయన దగ్గర్నించి వెంటనే సమాధానం వచ్చింది. అప్పుడు అయన్ని కలవడానికని నేను రైలుమీద ప్రయాణం చేసి తిరువణ్ణామలైకి వెళ్ళాను.<br /><br />వారిల్లు తిరువన్నామలై ఊరిచివర రమణాశ్రమానికి ఎదురుగా ఉండేది. దానిపేరు "రమణస్థాన్". ఆయనా ఆయన కుటుంబం నన్ను ఎంతో ఆదరంగా చూశారు. ఆయన కూతురు సౌరీసుగారి మార్గదర్శకత్వంలొ ఆ కుటుంబం నడుస్తోందని తెలుసుకున్నాను. తన తపోఫలం వల్ల ఈశ్వరుడు ఆమెకి ప్రత్యక్షమవడమే కాక, ఆమెద్వారా మాట్లాడుతూ, ఆ కుటుంబంలోని వారి జీవితాల్నీ, వారి బంధుమిత్రుల జీవితాల్నీ తీర్చి దిద్దుతున్నాడని వారందరికీ నమ్మకం ఉండేది.<br /><br />నేను సౌరీసుగారితో దాదాపు ఒక గంటదాకా ఏకాంతంగా మాట్లాడాను. నేను దేవుడి విషయాలేవీ నమ్మలేనన్నాను. ఆవిడ నమ్మకం ఉండితీరాల్సిందేనని పట్టుబట్టింది. చివరికి open mind ఉంచుకోమని సలహా ఇచ్చింది. నేను సరేనన్నాను.<br /><br />ప్రతిరోజూ సాయంకాలం భోజనాలయింతరవాత భజన సమావేశం జరిగేది. నేను దాన్లో పాల్గోలేపోయినా అక్కడే కుర్చీలో కూర్చుని వింటూండేవాణ్ణి. నాకు సంగీతమన్నా, భజనలన్నా చాలా ఇష్టం. ఆమె మీరా భజనలూ, 'చంద్రశేఖర పాహిమాం' అనే భజనా,తక్కిన సమయాల్లో వెంకిపాటలూ పాడుతూండేది. సౌరీసుగారి పాటలుకూడా నాకు బాగా నచ్చాయి. (అమెరికానించి ఒకమాటు వాళ్ళని చూడడానికి వెళ్ళినప్పుడు, నేను అడిగితే నాకోసం ఆమె వెంకిపాటలు పాడారు. నేను వాటిని రికార్డు చేసుకున్నాను కూడాను. అవి నాదగ్గర ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.) చూడడానికి ఆమె ముఖంలో ఏవో తెలియని gracefulగా ఉండే కవళికలు కనబడుతూండేవి, ఆమె ఏమీ మాట్లాడకుండా నిశ్శబ్దంగా కూర్చున్నప్పుడుకూడా.<br /><br />చలంగారుకుడా పాడుతూండేవారు. ఆయనకూడా సంగీతం నేర్చుకున్నారని తెలిసింది. ఆయన గాత్రం ఎంతో ఆవేదనతో అతి దీనంగా ఉండేది.<br /><br />ఒకరోజు మధ్యాన్నం నేను ఆకలిగా ఉందంటే తనే స్వయంగా వంటింట్లోకి వెళ్ళి, కామాక్షి ఆకుతో పకోడీలు చేసి నాకు పెట్టారు. ఎంత ఆప్యాయతో!<br /><br />అక్కడికి వెళ్ళినప్పుడు రమణాశ్రమ దర్శనంకూడాచేసుకునేవాణ్ణి. రమణమహర్షిని నా చిన్నతనంలో మా నాయనమ్మ చూసింది. అప్పుడు ఆమె ఇంటికి తీసుకొచ్చిన "నేనెవరు" అన్న చిన్న పుస్తకాన్ని చదివాను. ఆది నాకు స్వతహాగా తోచిన ప్రశ్నేగనక, ఆయనంటే నాకు ఎంతో గౌరవం.<br /><br />నా ప్రేమ వ్యవహారం గురించీ, జీవితంపై నా నిరాసక్తిగురించీ నేను చలంగారితో చెప్పుకున్నాను. ఆయన నాపై సానుభూతి చూపారు. అయితే అన్నిబాధ్యలూ ఆయన ఈశ్వరుడికి వదిలేశారు గనక నాకు ప్రత్యేకంగా ఏమీ సలహా ఇచ్చినట్టు గుర్తులేదు. ఈవిషయంలో నేను మద్రాసునించి ఒకసారి ఉత్తరం రాసినప్పుడు ఆయన 8 పేజీల సుదీర్ఘమైన సమాధానం రాశారు. (ఏదో నిస్పృహలో ఉన్న సమయంలో దాన్ని చించిపారేశాను.) నాబాధలన్నిటికి నా కోర్కెలే కారణమనే ధోరణిలో ఏదో అధ్యాత్మికంగా ఆయన రాశారు.<br /><br />1960 ప్రాంతాల్లో సౌరీస్ ఆ ఏడాది ఫలానా రోజున ఒక ప్రళయం రాబోతున్నదనీ, దానికి కావాల్సిన రక్షణ ప్రయత్నాలన్నీ చేసుకోమనీ ఈశ్వరుడిపేరట అందరికీ ఉత్తరాలు రాయించింది. గోరాగారికి కూడా ఈ విషయం తెలిసి ఆయన అపహాసం చేశారని, ఆ కబురంతా అబద్ధమని సవాలు చేశారనీ గుర్తు. చలం ఆ విషయాన్ని పూర్తిగా నమ్మాడు తక్కినవిషయల్లాగానే. తీరా ఆప్రళయం ఏమీ రాకపోయేటప్పటికి ఆయనకు సౌరీసు మీదా, ఆ ఈశ్వరునిమీదాకుడా కొంచం నమ్మకం సన్నగిలింది. కాకపోతే సౌరీస్ మీద ఇంకా పూర్తిగా నమ్మకంపోలేదు; ఆమె చెప్పిన వివరణలు విని కొంచం తనకుతాను సరిచెప్పుకున్నాడు.<br /><br />మరో విషయం: గోరాగారు ఒకప్పుడు చలంగార్ని చూడ్డానికి తిరువణ్ణామలై వెళ్ళారని విన్నాను, చలాన్ని ఆ ఈశ్వర భక్తీ అన్నీవదిలేసి తనతో వచ్చి సంఘ సంస్కరణోద్యమంలో పాల్గొనమని ఆహ్వానిద్దామని. చలం దానికి సుతరామూ ఒప్పుకోలేదని వేరే చెప్పక్కర్లేదు. ఆ విషయంలో గొరాగార్నిగురించీ, ఆయన నాస్తికత్వం గురించీ చలం ఇలా అన్నాడు:"గోరాగారు దేవుడులేడంటూ విసిరే చేతి వూపులోకాక దేవుడు వేరే ఎక్కడున్నాడు?" ఈ సమాధానాన్ని బట్టి చలం కున్న ఉదారబుద్ధి ఎంతటిదో తెలుసుకోవచ్చు.<br /><br />నేను అమెరికాకు వచ్చింతరవాత కూడా ఆయనతో ఉత్తర ప్రత్యుత్తరాలు చేస్తూండేవాణ్ణి. ఆయన ప్రతివుత్తరాన్నీ "నారాయణ గార్కి" అని సంభోధిస్తూ "ఈశ్వరాశీర్వచనాల్తో" అని ముగించేవారు. నేను అమెరికాలో ఉంటూండగా ఆయన కధల్ని రెంటిని ఇంగ్లీషులోకి తర్జుమా చేసి ఇంగ్లండులో ఆర్గోసీ అనే పత్రికలోనూ, షికాగో యునివెర్సిటీ Southeast Asian Journal లోనూ ప్రచురణ చేయించాను. 1990 ప్రాంతాల్లో ఆయన రాసిన "సుధ" అనే పద్యకావ్యాన్ని నేను ఇంగ్లీషులోకి (సౌరీస్, జూలీ వెల్లింగ్స్, ఎలియట్ రాబెర్ట్స్ ల సహాయంతో)అనువాదం చేశాను. దాన్ని UNESCO వారి పోషణతో మోతీలాల్ బనార్సీదాసీ (Delhi)అనే ప్రచురణకర్తలు ప్రచురించారు.<br /><br /><br />చలంగారి మృతి తరవాతకూడా కొద్దిసార్లు సౌరీసును చూడడానికి వెళ్ళానుగానీ, పైకి ఆమె సుముఖంగానే వున్నట్టు కనిపించినా, రచనలో తానుకూడా పాల్గొన్న "సుధ" బాగోలోలేదనీ, దానికి మూలంలోని స్పిరిటు రాలేదని అన్నది. వెళ్ళేప్పుడు కూడా ఆమెని శెలవు అడగడానికి అమెని తోటలో వెతుక్కోవాల్సి వచ్చింది, అమెకు నెను వెళ్తున్నాని తెలిసుండికూడా. చాలారోజుల తరవాత తెలిసింది, మా స్నేహితుడు చంద్రశేఖర్ చెబితే, ఆమెకి చిన్నప్పణ్ణించీ గుడ్ బైలు చెప్పడం అంటే ఇష్టంలేదని.<br /><br /><br />చలంగారింట్లోనే నర్తకి అనే అవిడ ఉండేది. (ఇప్పుడు ఆమె మరణానికి దాపుగా ఉన్నది.) ఆమెతో నాకు బాగా పరిచయం ఉంది. నేను నా కుమార్తెను ఒంటరిగా పెంచుకోవాల్సిన సమయంలో ఈదేశానికి వచ్చి నన్ను పెళ్ళిచేసుకొని నాభార్యగా ఉండి మా అమ్మయిని పెంచమని మా స్నేహితుల ద్వరా కబురు పంపించాను. అప్పుడు చలం చాల వృద్ధాప్యంలో ఉన్నాడు. ఆమె ఆయనకి సేవలు చేస్తూండేది. అందుకని అమెని ఆయన వెళ్ళనివ్వరని అంది.<br /><br />ఆమెద్వారానే నేను మా స్నీహితులూ గురువుగారైన యూ. జీ. కృష్ణమూర్తి గారిని కలిసే అదృష్టంపట్టింది. ఆయనతోటి సంపర్కం పాతికేళ్ళ పైగా జరిగి, పోయిన మార్చిలో ఆయన మరణంతో అంతమైంది. ఆవిషయం గురించి తరవాత రాస్తాను.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-83188903837972446792007-12-28T15:05:00.000-08:002008-01-01T17:01:11.283-08:00నా ఆధ్యాత్మిక జీవితంలో ముఖ్యమైన ఘట్టాలు<p class="MsoNormal" style=""><span style="">"</span><span style="font-style: normal;font-family:Gautami;font-size:18;" lang="TE" >నేను ఎవరిని</span><span style=""> <span style="font-size:130%;">?</span>"</span><span style=""><o:p></o:p></span></p>ఇది నా జీవిత ప్రశ్న. నాకు జ్ఞానం వచ్చినప్పటినించీ నన్ను వేధించిన ప్రశ్న. ఒక విధంగా చెప్పాలంటే ఆప్రశ్నే ఒక దిక్సూచి లాగా నా జీవితానికి ఒక గమ్యాన్ని ఏర్పరిచి, దాన్ని అటువెపు మళ్ళించింది.<br /><br />డెబ్భైమూడేళ్ళ తరవాత నేను ఇదే ప్రశ్న అడిగితే దానికొచ్చే సమాధానం అంత సులభమైంది కాదు. కానీ ఆవిషయం చివర ప్రస్తావిస్తాను.<br /><br />***<br /><br />నీను 1934 లో నరసరావుపేటలొ పుట్టాను. నా పూర్తిపేరు జగర్లపూడి శ్రీ రామ లక్ష్మీ నారాయణమూర్తి. అమెరికాలో కాలిఫోర్నియాలో మాంటెరే దగ్గరున్న సీసైడు అనే ఊళ్ళో గత 34 ఏళ్ళుగా నివాసం. మాంటెరే పెనిన్సులా కాలేజీలో తత్త్వశాస్త్రోపాధ్యాయుడుగా 26 ఏళ్ళు పనిచేసి 2000 సంవత్సరంలో రెటైరయ్యాను. నా భార్య వెండీ ఒక అమెరికను ఆవిడ.. కొడుకు కిరణ్ ఇప్పుడే కోలరాడో కాలేజీలొ బి.ఏ. పాసయ్యడు. కూతురు శ్యామల భర్త దాక్టర్ కాష్యప్ త్రివేదీతో కాలిఫోర్నియాలో లాంగ్ బీఛ్ అనే ఊళ్ళో ఉంటుంది, నాట్యమూ, యోగమూ విద్యార్థులకు నేర్పుతో.<br /><br /><br />నేను పెరిగింది విజయవాడలో (S.R.R. & C.V.R. College), B.A. Hons. వాల్తేరు ఆంధ్ర యూనివర్సిటీలోనూ జరిగింది.<br /><br />జ్ఞానోదయం:<br /><br />మామేనత్తా, మా నాయనమ్మా మా ఇంట్లోనే ఉండేవారు. వాళ్ళిద్దరి ఆధ్యాత్మికత్వం నాకు కొంచెం అంటి ఉండాలి. అయితే వాళ్ళిద్దరూ మ నాన్నఒతో కలిసి మా అమ్మని పెట్టిన బాధల్నీ, సాధింపుల్నీ ఇప్పటికి మర్చిపోలేను. ఆ వాతవరణంలో పుట్టి పెరిగానుగనక, "నే నెవరి"ననే ప్రశ్న నాలో ఉదయించి ఉంటుందనుకుంటాను; లేకపొతే అది స్వతహాగా, జన్మతో వచ్చి ఉండాలి. ఏది కారణమో స్పష్టంగా నిర్ధారించి చెప్పలేను.<br /><br />చిన్నప్పుడు నేను అందరితొ కలిసి గుళ్ళకి వెళ్ళి దేవుళ్ళకి దణ్ణాలు పెట్టేవాణ్ణి. రోజూ దేవుళ్ళ పటాలముందూ, విగ్రహాలముందూ, ప్రార్ధనలూ, అందరూ చెసే పూజలూ పునస్కారాలూ చేసేవాడిని. అప్పుడప్పుడనిపించేది ఇన్ని దేవుళ్ళకూ వెనక ఒకేఒక భగవంతుడుండి ఉంటాడని.<br /><br />కొంచెం ఎదిగింతరవాత, గుళ్ళొ ఒంటగా కూర్చుని ధ్యానంలొ పడేవాణ్ణి. అలాగే డాబా మీద వెల్లకితల పడుకుని వర్షం పడాలి, పడాలి అని కోరుకుండే వాణ్ణి, అలా గట్టిగా కోరుకుంటే కోర్కె ఫలిస్తొందేమోనన్న ఆశతో. ఆయితే అలాంటివేవీ జరక్క పోవడంవల్ల ఆ ప్రార్ధనల విషయం లోనూ, పుజా ధ్యానాల్లోనూ పెద్దగా నమ్మకం కుదర లేదు. కాకపోతే, ఆధ్యాత్మికతమీద నాకున్న ఆసక్తి ఏమాత్రమూ తగ్గలేదు.<br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:180%;" >గోరా, నాస్తికత్వం</span><br /><br />అలా రోజులు గడుస్తూండగా, హైస్కూలులో sixth form లో ఉండగా, ఒకరోజు బడికి వచ్చినప్పుడు ఇంకో కుర్రాడి చేతులో గోరాగారు రాసిన "నాస్తికత్వము, లేదా దేవుడు లేదు" అనే పుస్తకం చూశాను. పుస్తకం తెరిచి లోపల ఏముందో చూచానో లేదో కానీ నా మెదడుకి మాత్రం ఒక్క షాకు తగిలింది: "అయ్య బాబోయ్, దేవుడు ఉండకపోవచ్చుననే ఊహే ఇంతవరకూ నాకు తట్టలేదే!" అప్పుడే నాకు దాని విషయం ఏమిటో తెలుసుకోవాలనే ఉత్సాహం కలిగింది. నాకు తెలియకుండానే నా మనసు, "దేవుడు లేకపొయ్యేందుకు వీలుంటే, దేవుడు ఉండడానికి వీల్లేదన్నమాట," అనే నిర్ణయానికి వచ్చినట్టుంది.<br /><br />తరవాత ఆ గోరాగార్ని ఎలాగైనా కలవాలనే కోర్కె కలిగి, నాగరాజారావు అనే సహాధ్యాయుడితో మాట్లాడాను. ఆ పుస్తకాన్నించే గోరాగారి అడ్రెసు విజవాడ పొలిమేరల్లో ఉన్న పటమట, నాస్తిక కేంద్రము అని తెలుసుకొని, బస్సుమీద అయన్ని కలుసుకోడానికి మేమిద్దరం వెళ్ళి కలుసుకున్నాము. అదే రాబోయే పది సంవత్సరాల నా నాస్తిక జీవితానికి నాంది..<br /><br />నా నాస్తిక భావాలవల్ల నాకు నా కుటుంబంలో కొన్ని చిక్కులు వచ్చాయి. సాంప్రదాయికుడైన మా నాన్నకు గోరాగారితోనూ, నాస్తికత్వంతోనూ నాకున్న సాంగత్యం గురించి తెలిసి, నాతో తెగతెంపులు చేసుకోడానికి సిద్ధమైతే, ఆయన్ని శాంతపరచడానికి నేను కొన్ని బూటకాలూ, అబద్ధాలూ ఆడాల్సివచ్చింది.<br /><br />గోరాగారితోనే కాకుండా ఆయన కుటుంబంతో కూడా పరిచయమయ్యింది: ముఖ్యంగా లవణంగారితో. అక్కడే నార్ల చిరంజీవిగారనే రచయితనికూడా కలిశాను. ఆయన నన్నొక వ్యాసాన్ని రాయమని ప్రోత్సహిస్తే రాశాను, మొదటిసారిగా. 'సంఘం' వారపత్రిక నాస్తిక కేంద్రంనించి వచ్చేది. ఆ కేంద్రం ప్రెస్సులోనే ఆ పత్రికను అచ్చువేసేవారు. ఆ ప్రెస్సులో నేను అప్పుడప్పుడు అచ్చులు కూర్చడం, ట్రెడిల్ తొక్కడం, పేపరు కొయ్యడం లాంటి పనుల్లో లవణంగారికి సాయం చేస్తూండేవాణ్ణి. నా కాలేజీ చదువులు కొంచెం అప్పటికే కుంటుపడడం మొదలెట్టాయి. ఫిజిక్స్ నేర్చుకోవడానికి నాకు కొంచెం సహాయం చెయ్యమని గోరాగార్ని అర్ధించాను. ఎప్పుడూ కార్యకలాపాల్లో మునిగివుండే ఆయన ఆవిషయంలో నాకు ఎంతవరకు సాయం చేశారో గుర్తులేదుగాని, ఆయన చెయ్యనని మాత్రం అనలేదు.<br /><br />గోరాగారు పార్లమెంటు ఎలెక్షన్లలో నిలబడ్డప్పుడు, దాని ప్రచారం సందర్భంలో ఆయనతో వూరంతా తిరిగేవాణ్ణి.<br /><br />చివరిసారిగా నేను గోరాగార్ని చూసింది 1969 జనవరిలో. అమెరికాలో ఐదేళ్ళు డాక్టరేటు చదువులుకని ఉండి, ఇండియాకి తిరిగివచ్చి, ఒక ఏడాది తరవాత అప్పుడే అమెరికాకి డాక్టరేటు పూర్తి చెయ్యడానికి తిరిగి వెళ్ళబోయేముందు, నేనూ, లారీ మారిస్ అనే అమెరికన్ స్నేహితుడూ నాస్తిక కేంద్రంలో మూడు నాలుగు రోజులు ఉన్నాం. ఆ సమయంలో నన్ను గోరాగారు తన సంపాదకత్వంలో ప్రచురింపబడే 'Atheist' ఇంగ్లీషు మాస పత్రికకి వ్యాసం రాయమన్నారు. నేను "Inaction, Inefficiency and Corruption" అనే సుదీర్ఘమైన వ్యాసాన్ని రాశాను. దాన్ని మూడు సంచికల్లో భాగాలుగా వేసుకున్నారు.<br /><br />ఆసమయంలోనే నేను గోరాగారు నాస్తికత్వం పుస్తకంలో చేసిన బోధల విషయంలో కొన్ని సవాలు ప్రశ్నలు ఆయన్ని అడిగాను: "మనం మన వంతైన సంఘ ఋణాన్ని పన్నుల ద్వారా తీర్చుకుంటున్నాం కదా, సంఘ సేవ చేయాలనే వేరే ఋణం మనకి ఎందుకుండాలీ?" అని. ఇంకో ప్రశ్నకూడ వేశాను: "మానవుడికి సంపూర్ణ స్వేచ్ఛ ఉందంటున్నారు. ఆ స్వేచ్ఛనీ సంఘంలో ఉన్న ఇన్ని నియమలకీ లోబడి ఉండాల్సిన అవసరాన్నీ ఎల్లా సమన్వయ పరుస్తారూ?" ఈప్రశ్నలు స్పష్టంగా ఏమాటల్లో అన్నానో గుర్తు లేదుగాని, గోరాగారు నేనడిగిన ప్రశ్నలకు సమాధనం చెప్పుకోలేక నేను అక్కడ ఉన్నన్ని రొజులూ సతమతమయ్యారు. అప్పటితో నాకూ నాస్తికత్వానికీ పూర్తిగా సంబంధం తెగిపోయింది. అయినప్పటికి నేను గోరాగారి దగ్గర్నుంచి నేర్చుకొన్నది నా నమ్మకాల్ని నేను ప్రశ్నించడమే.<br /><br />నేను ఆంధ్రా యూనివర్సిటీలో తత్త్వశాస్త్రం చదువుకుంటున్న సంవత్సరాల్లోనూ (1953-56), తరవాతి రోజుల్లోనూ, నాస్తికత్వం కూడా ఒక నమ్మకమేనని గుర్తించాను. అప్పటినించీ ఇప్పటివరకూ ఏనమ్మకాలూ లేకుండానే నా జీవితాన్ని సాగించాలనే నా యత్నం.<br />మరొక విశేషం ఏమిటంటే, గోరాగారి ప్రభవం వల్లనేనేమో, నాకు అప్పటినించీ ఇప్పటివరకూ కులాల మీద నమ్మకమూ పట్టింపూ పూర్తిగా పోయాయి. ఏవైనా ఫారాలు పూర్తి చేసేప్పుడుకూడ, కులం అనేగడిలో nil అని రాసేవాణ్ణి. నా ఉద్దేశ్యంలో ఎవర్నన్నా మీకులమేమిటని అడగడం మర్యాద కాదు.<br /><br /><span style="font-weight: bold;font-size:180%;" >మాంసాహారం, శాకాహారం</span><br /><br />ఇంకో విషయం మాంసం తినడం గురించి: ఆంధ్రా ఊనివర్సితీలో ఫైనల్ ఆనర్సు చదువుకుంటూనప్పుడు, ప్రయోగరీత్యా non-vegetarian mess లో చేరాను. మాంసం, గుడ్లూ, చేపలూ, అన్నీ రుచిచూశాను గానీ, నాకు అవి ఏవీ రుచించలేదు, బలవంతం చేసుకుని తినడమే. 1962లో నేను పైచదువులకని అమెరికా వెళ్తూన్నప్పుడు, అక్కడికి వెళ్ళి తిరిగొచ్చిన ఒకాయన, "అమెరికాలో చలి బాగా వుంటుంది, అందుకని మరింత ప్రోటీను ఆహరం కావాలి. దానికోసం నువ్వు గుడ్లు తినాలి," అని అంటే, మొదటి సంవత్సరం గుడ్లు తిన్నాను; ఓ అమ్మాయితో బయట తినడానికి వెళ్ళినప్పుడు ఎప్పుడన్నా మాంసం తింటూండేవాణ్ణి. 1967లో ఫ్రాన్సులో ఒక నెల నా ఫ్రెంచి స్నేహితుడింట్లో ఉన్నప్పుడుకూడా మాసం తిన్నాను. ఈలోపల ప్రోటీను రావడానికి మాంసాహారం తినడం అవసరం లేదని గుర్తించి నన్ను నేను బలవంతం చేసుకుని మాంసం అవీ తినడం మానేశాను. ఇప్పుడు మా కుటుంబం అంతా గుడ్లుతిన్నా నేను మాత్రం తినను. దేన్లోనైనా గుడ్డు వేశారని తెలుస్తే, ఆ పదార్ధాన్ని నేను తినను, అది కేకైనా సరే. ఎప్పుడైనా పొరబాటుగానో, తప్పుగానో గుడ్డు ఉన్నది ఏమైనా తింటే దానికి తప్పు చేశానని బాధపడను.<br /><br />మాంసాహారులని నేను తప్పుపట్టను. "నువ్వు మాంసం ఎందుకు తినవూ, నీకు మాంసం తినేందుకు మతసంబంధమైన అభ్యంతరాలేవైనా వున్నయ్యా? కాయగూరలకుకూడ జీవం వుంటుందికదా, శాకాహారివైతే వాటినిమాత్రం చంపడంలేదా?" అని అడిగితే, నా సమాధానమేమంటే, "నాకు అనవసరంగా జీవాన్ని చంపడానికి ఇష్టంలేదు. మాంసాహరులకు వాళ్ళు ఏంచేస్తున్నరో బహుశా వాళ్ళకే గ్రహింపు ఉండదు. వాళ్ళు స్వయంగా జంతువుల్ని చంపక పోయినా, ప్రాక్సీగా కసాయివాళ్ళద్వారా చంపుతారు. కొన్నాళ్ళపాటు వాళ్ళు స్వయంగా ఒక జంతువుని తమ చేతుల్తో చంపి, దాని మాంసాన్ని కోసితీసి, వండి, పళ్ళెంలో పెట్టుకొని తిని ఆనందించగలుగుతే, వాళ్ళకి అప్పుడు గ్రహింపు ఉంటుంది తామేంచేస్తున్నరో. అలా చేసికూడ, ఇంకా మాంసం తినడం వాళ్ళకి రుచయితే వారు చేసే పని సమర్ధనీయమని నా వుద్దేశ్యం," అని. ఒక న్యూయార్కు నించి వచ్చిన జ్యూయిష్ అమ్మయి తన నార్వే స్నీహితుడు ఒక ఆయిస్టర్ని చేతిలో నలపగా వచ్చిన రక్తాన్ని చూచి మూర్చపోయిన విషయం నేను ఎప్పటికీ మర్చిపోలేను.<br /><br />ఈసందర్భంలో నా అనుభవంలోని ఒక విషయం చెప్తాను.: 1968లో నేను వాల్తేరు శాంతి ఆశ్రమంలో ఉంటున్నరోజుల్లో జరిగిన సంఘటన ఇది: ఒక రాత్రి ఒంటేలు పోసుకోటానికని బాత్రూంలోకి వెళ్ళాను. అక్కడ తూములోనించి మందగొండిగా పాకుతూ ఒక పాము వచ్చింది. ఆ తలుపు పక్కనే నేను పడుకునే మంచం. దాన్ని కొంచెం కదిలించి బయటకు పంపుదామనుకుంటే అది మొరాయించి పడకగది తలుపుపై కెక్కింది. అక్కడినించి దాన్ని ఇనప కడ్డీతో కిందికి తోసి దెబ్బలు వేసి చంపేశాను. తరవాత దాని చుట్టు చీమలు గూడాయి. అప్పుడు ఆశ్రమం తోటమాలిని పిలిచి ఆ పాముని బయట పారేయించాను. నా మన్సుని కలవరపరిచిన ఆ దృశ్యం ఈనాటికీ నా మనసులొ బల్లెంలాగా గుచ్చుకుంటూనే ఉంటుంది. కర్మ, పుజర్జన్మల్లొ నాకు పెద్దగా ఏం నమ్మకం లేకపోయినా, నాకు వచ్చి నన్ను ఇంతదాక పీడిస్తున్న కాన్సరు అనర్ధం నేను ఆనాడుచేసిన అఘాయిత్యం ఫలితమేమోనని నాకు ఒక్కొక్కప్పుడు అనుమానం వేస్తుంది.<br /><br />ఇక్కడ నేను ఇచ్చిన ఆర్గ్యుమెంటు పుష్టైన ఆహర విషయానికి సంబంధించిందీ కాదు, మతానికి సంబంధించీ కాదు; కేవలం మనుషుల స్పందనకి సంబంధించి. అది మీకు నచ్చకపోతే వదిలెయ్యండి.<br /><br />***<br /><br />1975 లో గోరాగారు చనిపోయారని నేను అప్పుడు హైదరాబాదులో ఉన్నప్పుడు రేడియోలో విన్నాను. నా నమ్మకాల్లో పూర్తిగా మార్పువచ్చినా, నాకు గోరాగారి కుటుంబంతో ఉన్న అనుబంధం మాత్రం ఈనాటికీ తెగలేదు. ఇండియాకి వెళ్ళినప్పుడు గోరాగారి కుటుంబాన్నీ -- సరస్వతిగార్ని (గోరాగారి భార్య -- ఆమెకు నేనంటే ఎంతో అభిమానంగా ఉండేది; ఆమె పోయిన సంవత్సరం చనిపోయారట), లవణంగార్నీ, విజయంగార్నీ, తక్కిన కుటుంబసభ్యుల్నీ, అందర్నీ -- చూస్తూంటాను.<br /><br />2004 జనవరిలో లవణంగార్ని పటమటలో కలిసినప్పుడు ఆయన నన్ను గోరాగారి 'నాస్తికత్వం' పుస్తకాన్ని ఇంగ్లీషులోకి అనువాదం చెయ్యమన్నారు, నాకూ గోరాగారికీ మధ్య ఉన్న సంబంధానికి జ్ఞాపకార్ధంగా. నేను చేసిన అనువాదాన్ని జనవరి 2007లో ఆయన Atheist Center ప్రచురణగా అచ్చువేశారు.<br /><br /><br /><span style="font-size:180%;"><span style="font-weight: bold;">ప్రేమ, నిరాశ, జీవితం మీద నిరాసక్తి:</span><br /></span>Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com14tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-78352036034512903082007-12-09T15:38:00.000-08:002007-12-09T16:12:13.506-08:00రాబిన్సన్ జెఫర్స్, స్టాన్లీ కూనిట్జ్ ల కవితానువాదం<p><span style="font-size:85%;"><img src="file:///C:/Documents%20and%20Settings/moorty/My%20Documents/Moorty/Papers/Poetry/Jeffer2.gif" border="0" /></span></p> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఇందులో మొదటి ఆరు కవితలూ రాబిన్సన్ జెఫర్స్ రచించినవి</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">చివరి కవిత స్టాన్లీ కూనిట్జ్ రాసింది.</span></span> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"> </p> <hr /> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="center"> <span style="font-family: Gautami; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శిల్పులకు</span></span></p> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="center"><span style="font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> (To the Stone-Cutters)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పాలరాతిని తొలుస్తూ కాలంతో పోరాడే శిల్పులారా</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">విస్మ్రృతిని ధిక్కరించి ముందే ఓడిపోయే ధీరులారా</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మీ క్షుద్ర సంపాదనా ఫలాన్ని అనుభవించండి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శిలలు పగులుతాయనీ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శిలా లిఖితాలు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">విచ్ఛిన్నమౌతాయనీ మీకు తెలుసు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">చదరమైన అంగాల రోమను అక్షరాలు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కరిగి రాలిపోతాయి</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వర్షంలో అరిగిపోతాయి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కవికూడా తన స్తూపాన్ని ఎగతాళిగానే కడతాడు</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మానవుడు మాపైపోతాడు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఉల్లస ధరిత్రి మరణిస్తుంది</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span> </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ధీరభానుడు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">గుడ్డిగా మరణిస్తాడు</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తన హృదయానికి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తిమిరాన్ని కల్పించుకుంటూ.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అయినా శిలలు వేలాది ఏళ్ళపాటు నిలిచే ఉన్నాయి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వేదనాపూరిత చింతనలకు పురాతన కవితలో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మధుర ప్రశాంతత స్ఫురిస్తుంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">(This and the following poems of Jeffers are taken from </span></span><span style="font-size:85%;"> <span style="font-weight: normal;">The Wild God of the World</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">, An Anthology of Robinson Jeffers Selected by Albert Gelpi. Stanford University Press, Stanford, California, 2003.)</span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /> <p class="MsoNormal"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:85%;"> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">ఇంకా మనసు నవ్వుతూనే ఉం</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">ది</span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-family: Gautami;"><span style="font-size:85%;"> </span></span> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">(Still the Mind Smiles)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తన తిరిగుబాట్లని చూచుకొని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఇంకా మనసు నవ్వుకుంటూనే ఉంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నాగరికతా</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">మానవాళిని హస్యాస్పదం చేసే</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఇతర కీళ్ళూ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎగిరే పక్షి జంట రెక్కలలాగా</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">విపరీతాల్ని సమం చేసుకుంటూ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మొత్తంమీద అందంగానే ఉంటాయని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అంతసేపూ తెలిసి ఉండికూడా</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దుఃఖం</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">ధనం</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">నాగరికతా</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">రోతపుట్టించే కిరాతకాలూ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మహాయుద్ధాలూ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నీచ శాంతి దుర్వాసనా --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సామాన్య జీవితం పైనా కిందా ఉండే విషాదం విజృంభిస్తుంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఇలాంటి వ్యాకుల సమయానికి విలువకట్టాలంటే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మన పరిపాటినీ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">మారని ఉద్రేకాల్నీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఏకాంత ప్రదేశాల్లో కొత్తగా పెరిగి</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మంది క్లుప్తపరిచే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మన భావనల ఏకవర్ణ పక్షాల్నీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మారని గొర్రెకాపరుల జీవితాల్నీ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">కొండలపై పొలాల్నీ</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">మంది కొద్దీ</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">పనిముట్లు కొద్దీ</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">ఆయుధాలు కొద్దీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అక్కడి సూర్యోదయాలు అతిసుందరం --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అనీ గుర్తుంచుకోవాలి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సమదృష్టికని వ్యక్తి ఇక్కడినించి ఉభయపక్షంగా చూస్తాడు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శ్రావ్యమైన సమూహ ప్రతిగానపు నిర్మానుష్యతనించి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సమూహపు బృందగానంవరకూ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సునిశిత కవి ఈశ్వరుడి వైభవాన్నిగురించి వింటూ.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /><span style="font-family: Goudy Old Style;"><span style="font-size:85%;"> <br /> </span></span><blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="center"> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span> </span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తిరిగి రాక</span></span></p> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="center"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> (Return)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in; text-align: center;" align="center"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అతి క్లుప్తం కొంత</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అతి వివేకం కొంత.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ధరిత్రిని మనం చుంబించే సమయం వచ్చింది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అకాశాన్నించి ఆకుల్ని వర్షించనిచ్చే సమయం వచ్చింది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సంపన్న జీవనాన్ని దాని మూలానికి తిరిగి చేరుకోనీ.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మనోహరమైన </span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal;" lang="TE">సుర్</span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> నదుల</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తీరాలకి వెళ్తాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాటిల్లో నా చేతుల్ని భుజాలదాకా ముంచుతాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నది శిలలపైన సముద్రపుగాలిలో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అల్డరు</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;"> ఆకులు కంపించేచోట</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నా లెక్కల్ని చూచుకుంటాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఉద్రేకపూరితమైన డేగల్ని </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దెబ్బవెయ్యనివ్వకుండా</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎగిరేశక్తి లేకుండాచేసి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాటి కళ్ళని గుడ్డిచేసే కీటక సమూహాల్లాగా</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పుట్టిపెరిగి</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">,</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;"> ఆకశాన్ని నల్లబరిచే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నోరులేని </span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal;" lang="TE">మే</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;"> నెల ఈగల్లాంటి ఆలోచనలు మరి వద్దు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వస్తువుల్ని తాకుతాను</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వస్తువుల్నే.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">డేగలకు వస్తువులు ఆహారం</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పర్వతం ఉన్నతం.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఉన్నతమైన ఓ </span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal;" lang="TE">పీకో బ్లాంకో</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">!</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నెట్రమైన పాలరాతి</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తరంగం.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"> </p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed;" align="center"><span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సహజ సంగీతం</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed;" align="center"><span dir="ltr" style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> (Natural Music) </span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సముద్రపు ప్రాచీన నాదం</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">చిరు నదుల</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పక్షి కిలకిలలూ --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">(</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శశిర ఋతువు వాటికి వెండిని బదులు బంగారాన్నిచ్చింది --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాటి నీటికి రంగు కలపడానికి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాటి తీరాలకి చారలు పెట్టడానికి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">గోధుమరంగు బదులు ఆకుపచ్చనిచ్చింది.)</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వివిధ గాత్రాలతో అవి ఒకే భాషని పలుకుతాయి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అందుకే నాకు నమ్మకం --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాంఛాభయల్లాంటి విభాగాల్లేకుండా</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వ్యాధిగ్రస్త దేశాల ఘోషనీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆకలిగొన్న నగరాల క్రోధాన్నీ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వినగలిగే సత్తువే ఉంటే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ కంఠాలుకూడా వినిపిస్తాయి</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">స్వచ్ఛమైన శిశువు కంఠంలాగానో</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సముద్రతీరాన ప్రేమికుల్ని కలగంటూ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఏకాంతంగా నాట్యంచేసే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఓ యువతి ఊపిరిలాగానో.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 1in;" align="center"><span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కొండలపై అగ్ని</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 1in;" align="center"><span dir="ltr" style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">(Fire on the Hills)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> <span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వీచే గాలిలో తేలిపోయే ఆకుల్లాగా</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">లేళ్ళు గంతులేస్తున్నాయి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కరకరా రగిలే నిప్పుటలముందటి పొగకింద</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">చిక్కుపడ్డ సూక్ష్మజీవుల్నిగురించి విచారించాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అందానికి ఎల్లప్పుడూ సొగసుండదు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అగ్నికూడ అందమైనదే</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">లేళ్ళ భీతికూడ అందమే</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">;</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నిప్పు ఆరిపోయింతరవాత</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నల్లటి వాట్లమీదిగా</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నేను కిందికి దిగివచ్చినప్పుడు</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తగలపడ్డ దేదారు వృక్షం కక్కుమీద</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఒక డేగ కూర్చుని వుంది</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దుడుకుగా</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">వేటతో లావై</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మడిచిన తుఫానుల భుజాల్ని కప్పుకొని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎంతోదూరంనించి వచ్చింది మంచి వేటకని</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వేటమృగాల్ని నిప్పు సాయంతో బయటికి తోలుతూ.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆకాశం నిర్దాక్షిణ్యంగా ఉంది</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నీలంగా --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కొండలు నిర్దాక్షిణ్యంగా</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">,</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;"> నల్లగా ఉన్నాయి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ రెంటి మధ్యా కరుకైన ఈకల ఘన విహంగం.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">బాధగా నేను అనుకున్నను. కానీ నా మనసంతా ...</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆకాశాన్నించి ఓ గద్దని తీసుకొచ్చే ఆ వినాశం</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దాక్షిణ్యం కంటా అందమైంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="margin-right: 1in; text-align: center; direction: rtl; unicode-bidi: embed;" align="center"> </p> <hr /> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 1in;" align="center"> </p> <blockquote> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 1in;" align="center"> <span style="font-family: Gautami;" dir="ltr"><span style="font-size:85%;"> </span></span><span style="font-size:85%;"> <span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">కొండా</span><span dir="ltr" style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> <span style="font-size:85%;">డేగా</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 1in;" align="center"><span dir="ltr" style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">(Rock and Hawk)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రాబిన్సన్ జెఫర్స్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎన్నో ఉన్నత విషాద భావాలు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తమ కళ్ళని తామే చూచుకునే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ప్రతీకం ఇదిగో.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సముద్రపు గాలివల్ల ఏ వృక్షమూ పెరగని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కొన భూమిపై పొడుగ్గా నిల్చున్న</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఈ బూడిదరంగు కొండ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">భూకంపాన్నించి తట్టుకొని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">యుగయుగాలుగా తుఫానులు చేవ్రాలుపెట్టిన</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దాని శిఖరంపై ఒక డేగ కూర్చుని ఉంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నేను అనుకుంటాను: ఇదే నీ ప్రతీక</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">శిలవా కాదు</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తేనెపట్టూ కాదు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దీన్ని భవిష్యదాకాశాన వేలాడవెయ్యి.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కానీ ఇదే</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">; </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">ఉజ్జ్వల శక్తి</span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">అంధకార శాంతి</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">;</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అంతిమ నిర్లిప్తతతో జంటపడ్డ</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">భయానక చైతన్యం</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ప్రశాంత మరణంతోటి జీవనం</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">;</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">స్థూల శిలా రహస్యంతో పరిణయమై</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వైఫల్యం నిరుత్సాహపరచలేని</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">విజయం గర్వపరచలేని</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాస్తవికమైన</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ డేగ కళ్ళూ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">చేతలూ.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /><span style="font-family: Goudy Old Style;"><span style="font-size:85%;"> <br /> </span></span><p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 0.5in;" align="center"> <span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span><span dir="ltr" style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పొరలు</span></span></p> <blockquote> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="text-align: left; direction: rtl; unicode-bidi: embed; margin-right: 0.5in;" align="center"> <span dir="ltr" style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> (Layers)</span></span></p> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in; text-align: right;" align="right"> <span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">-- </span></span> <span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">స్టాన్లీ కూనిట్జ్</span></span></p> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> </blockquote> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in; text-align: center;" align="center"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎన్నో బతుకులు బతికాను</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వాటిల్లో కొన్ని నావే.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కానీ నేనుమాత్రం అప్పటివాణ్ణి కాను</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">జీవనమూలం ఒకటి ఏదో మిగిలే వుంది --</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దాన్నించి దూరం కాకుండా వుండడానికి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పాకులాడతాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ప్రయణాన్ని సాగించడానికి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">బలాన్ని చేకూర్చుకునేముందు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వెనక్కి తిరిగి చూడాల్సివచ్చినప్పుడు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నేను తిరిగి చూస్తే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దిక్చక్రంపై ఉడిగిపోయే మైలురాళ్ళనీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పాడుపెట్టిన మకాముల్లో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">బరువైన రెక్కలతో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కుప్పదేవతలు చుట్టుతూవుంటే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నెమ్మదిగా మండుతూ</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE">జీరాడుతూండే మంటల్నీ</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">,</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">గమనించాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆవును</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;">, </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సత్యమైన నా మమతలతో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఓ కుటుంబాన్ని కట్టుకున్నాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కాని ఆ కుటుంబమంతా చెల్లాచెదురైపోయింది</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ నష్టాల విందుకి నా హృదయం</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఎలా సమాధానపడుతుంది</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">?</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">దోవలో మరణించిన</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నా స్నేహితుల పెనుధూళి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">లేచే గాలిలో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నా ముఖాన్ని బాధగా కరుస్తోంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అయినా నేను తిరుగుతూంటాను</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">;</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">కొంత కొంత ఉత్సాహంతో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">వెళ్ళల్సినచోటుకి వెళ్ళడానికి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పదిలపరచుకున్న సంకల్పంతో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తిరుగుతాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">రోడ్డుమీది ప్రతి రాయీ నాకు ఎంతో విలువైంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ కాలరాత్రి</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">చంద్రుడు మసకపడ్డప్పుడు</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ శిథిలాల్లో తిరిగాను.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">అప్పుడు వర్చస్సుగల</span></span><span style="font-size:85%;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"> </span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఓ కంఠం</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నన్ను ఆదేశించింది:</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">"</span></span><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">గడ్డి పరుపుల్లో పడుకోకు.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">పొరల్లో జీవించు."</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">ఆ ఆదేశాన్ని విడమరిచి చెప్పగలిగే</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">సామర్థ్యం నాకు లేకపోయినా</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నా పరిణామాల పుస్తకంలో</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">తరవాతి అధ్యాయం</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">నిశ్చయంగా రాసిపడేవుంది.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-family: Gautami; font-weight: normal; font-style: normal;" lang="TE"><span style="font-size:85%;">మార్పులతో నాకు ఇంకా పని తీరలేదు</span></span><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;">.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <hr /> <hr /> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 1in;"><span style="font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="font-size:85%;"> </span></span></p>Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2873558494533900625.post-855896851361180852007-12-04T13:49:00.000-08:002007-12-04T13:55:49.302-08:00జ్ఞాపకాలూ, ఊహలూఈ శీర్షిక క్రింద నా జ్ఞాపకాల్నీ అప్పుడప్పుడు తోచే ఊహల్నీ రాస్తాను. ఈది నాకు చాలా కొత్త గనక, ఇది ఎవరైనా చదువుతే మీరు కొంచం ఓపిక పట్టండి; కనబడే తప్పుల్ని క్షమించండి. ఈది టెస్టు పోస్టింగ్ మాత్రమే.Narayana Moortyhttp://www.blogger.com/profile/15557509015941521318noreply@blogger.com0